Mượn tựa “Từ nàng Kim Liên, nghĩ về một con đường của viết” để đặt nhan đề cho bài viết của mình, cái tôi muốn là, thêm lần nữa giải mã quan niệm viết lại, viết tiếp mà Nguyễn Hoài Nam đã thực chứng ngay trên văn bản phê bình của anh. Trong quá trình đi tìm cái tôi đắm mình trong vẻ đẹp diệu vợi của “mùi chữ”, cái tôi tham/can dự vào đời sống văn học của Nguyễn Hoài Nam, “Từ trang sách đến gương mặt văn chương”.

Nghề dệt thổ cẩm của người Hrê ở làng Teng (xã Ba Thành, huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi) chính là sản phẩm tinh thần mang sự sáng tạo, tài năng và khiếu thẩm mỹ của người thợ dệt được lưu truyền từ lâu đời. Và, Teng là ngôi làng duy nhất của người Hrê ở tỉnh Quảng Ngãi biết dệt thổ cẩm.

Tính đến tháng chín này, nhà thơ Bế Thành Long ngót nghét chín chục tuổi. Con số bảy mươi, hay tám, chín mươi, một trăm chả nói lên điều gì cả. Nhà thơ Bế Thành Long và tình yêu trong thơ, làm gì có năm tháng tuổi tác. Nhà thơ và tình yêu là cái đáy đau buồn tích tụ trong chai rượu cuộc đời. Thi nhân xưa nay thường lấy cái đau khổ chính cuộc đời mình để lên men và cấy vào thơ.

Tôi trở lại Cà Xèng trên con đường dẫn vào bản Rục đẹp như tranh, nhỏ nhắn lượn quanh những lèn núi hẹp hay thải dài giữa thung lũng mướt mát xanh. Chẳng bù cho tháng 10 năm ngoái, nước lũ dâng ngập bốn bề, các bản làng bị cô lập hoàn toàn. Ngầm tràn qua suối Cà Xèng mất hút. Bùn lầy ngập các nẻo đường vào bản.

Hồi thứ 21 của “Tam quốc diễn nghĩa” có tên “Tào Tháo uống rượu luận anh hùng” được coi là một trong những chương đoạn đặc sắc nhất của một trong “tứ đại kỳ thư”. Lúc bấy giờ anh em Lưu Bị đang nương nhờ Tào Tháo - một kẻ đa nghi, quỷ quyệt nên phải ém mình chờ thời. Tháo biết nhưng muốn thử Lưu Bị “tầm cỡ” thế nào bèn làm một cuộc rượu để “luận anh hùng”.

Thành phố Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) đầu tiên được đặt tên là Ban Mê Thuột trên bản đồ từ năm 1905 cho đến sau ngày giải phóng (1975). Cái tên Ban Mê luôn gợi mở sự bí ẩn hoang sơ nhưng đầy mơ mộng và hùng vĩ trên cao nguyên đất đỏ. Với tôi Ban Mê là những ly cà phê thơm đắng tê người cùng những chú voi khổng lồ băng qua dòng sông Sê Rê Pok cuồn cuộn sóng cao.

Tháng 8, tháng của gió se và nắng nhạt. Gió trở mùa đưa mây về phía núi, nắng chòng chành trải dọc triền đê xuôi chiều bến nước. Lũ cỏ gà xôn xao sắm sửa áo quần đưa duyên cùng heo may và bụi đỏ. Bà đi chợ Bến, chân trần vẹt cỏ, dẫm lên mùa và xuyên qua hanh hao mang về đủ thứ: những nong, nia, rổ, sảo cùng con rau giống, cà, trám...

Thời gian gần đây lãnh đạo Hội Nhà Văn Việt Nam đang tìm nhiều giải pháp nhằm đổi mới các ấn phẩm của Hội, nhất là tờ báo Văn Nghệ. Trang thơ trên các số báo Văn Nghệ của Hội Nhà văn Việt Nam đang có nhiều khởi sắc. Tuy nhiên cũng có nhiều ý kiến khen chê khác nhau. Quan điểm về đổi mới, làm mới thơ cũng rất khác nhau. Nhiều người vẫn coi thơ như “Ngôi đền thiêng” mà các bậc tiền nhân vẫn thường nói. Nhưng cũng có ý kiến coi thơ như “Quảng trường”. Có người còn đưa lên Facebook chuyện “Lập trình thơ”!

Ông tổ của phân tâm học (psychanalyse) là Sigmund Freud (1856-1939) có ảnh hưởng đến toàn bộ đời sống tinh thần nhân loại thế kỷ XX. Bắt rễ ở mảnh đất y học, cây phân tâm học lớn lên chia thành nhiều cành nhánh rồi vươn sang bầu trời của tâm lý học, thần kinh học, văn hóa học, nhân học, phê bình văn học...

Tôi đọc tập truyện ký “Kiều bào với Trường Sa” của nhà văn Hiệu Constant trong tâm thế của một người chưa bao giờ được đặt chân đến Trường Sa, chỉ hình dung ra quần đảo thiêng liêng nơi đầu sóng ngọn gió này qua báo, đài, qua những bài thơ khúc nhạc.

Phải đến đầu thế kỷ XX, quá trình đô thị hoá và phong trào nghệ thuật đương đại mới khiến xã hội nghĩ đến nghệ thuật công cộng. Họ hiểu rằng, ngoài nhu cầu được ăn no, mặc ấm, con người còn có nhu cầu được thưởng thức nghệ thuật nữa. Vậy nhưng không phải ai cũng giàu đến mức có thể thường xuyên mua tranh hay vào nhà hát xem kịch cả. Đấy là “lỗ hổng” mà các tác phẩm nghệ thuật công cộng cần lấp đầy. Mục đích tốt như vậy, nhưng không phải tác phẩm nghệ thuật công cộng nào cũng lấy được lòng công chúng.

Cương Quốc Công Nguyễn Xí (1397-1465) là một Danh tướng, đại công thần triều Lê đã được chính sử nói đến nhiều, từ quan niệm mới của triết học văn hóa hiện đại, bài viết xin khái quát những đánh giá đã có, bổ sung thêm những cắt nghĩa mới từ phía huyền thoại, giai thoại.

Lần đầu tiên tôi đi tàu điện ngầm (metro) là khi đặt chân đến Paris. Sát khách sạn tôi ở có hai trạm metro. Một trạm chính với vô số tuyến và dày đặc đường đi. Xếp hàng mua hai vé, một đi và một về. Mà xếp hàng ở ga metro Paris vào cuối tuần thì khỏi phải nói, đông vô kể. Nhưng thú vị là, người Paris khá kiên nhẫn. Họ bình thản, vui vẻ và đủng đỉnh, vài người cuối hàng còn tranh thủ thời gian lôi sách báo ra đọc.

Người lính đích thực nào cũng muốn luôn trau dồi thứ vũ khí mà mình sử dụng trong chiến đấu, để không ngừng nâng cao tính năng tác dụng của nó. Vũ khí của nhà văn là ngôn từ và việc nhà văn nào cũng khát khao rèn giũa thứ vũ khí đó cho sắc bén, trong đó có nhu cầu sáng tạo ra những từ ngữ mới là một nhu cầu chính đáng và bức thiết. Từ xưa đến nay đều như vậy.

Cả nước ta hiện có hàng chục không gian bảo tồn, bảo tàng tư nhân. Một số đã được cấp phép thành lập, phát triển thành bảo tàng, phần còn lại là những bộ sưu tập. Tất cả các không gian ấy đều làm phong phú thêm hoạt động bảo tàng, góp phần gìn giữ di sản văn hóa, ký ức và có giá trị giáo dục truyền thống rất hiệu quả.

Trước khi viết tiểu thuyết “Đinh Tiên Hoàng”, nhà văn Vũ Xuân Tửu đã có dịp thử bút đề tài tiểu thuyết lịch sử  bằng cuốn “Chúa Bầu” với nhân vật chính là Gia Quốc Công Vũ Văn Mật thời Lê – Mạc. Vì ít tài liệu thành văn liên quan, cho nên ngòi bút của nhà văn tự do, tung tẩy hơn. Tuy vậy vốn cẩn trọng, nhà văn đã bỏ công khảo sát, điền dã vùng Tây Bắc, Nghệ An, Hải Dương và Thành Nhà Bầu ở bến Bình Ca, Tuyên Quang.