Tiếng đàn cứu rỗi

Năm 1942, tại Hải Dương, Văn Vượng cất tiếng khóc chào đời. Vốn yêu thích âm nhạc, đến năm 13 tuổi, cậu tìm đến cây đàn ghita, tự mò mẫm đánh được một số bài. Và năm 26 tuổi, lên Hà Nội sinh sống sau khi người mẹ qua đời. Văn Vượng hy vọng lên thủ đô sẽ có nhiều cơ hội học hơn là ở quê. Ông không theo học bất cứ người thầy nào cụ thể mà chỉ tự học bằng việc nghe nhiều người khác đã nổi tiếng đánh đàn. Ông nhờ bạn bè tìm tài liệu, giáo trình rồi dịch sang chữ nổi để nghiên cứu.

Để tiếng đàn có hồn, thuyết phục được những người nghe khó tính nhất thì ông đã "bật mí" rằng đó là nhờ những bóng hồng đã đi qua cuộc đời mình. Những kỷ niệm này phần lớn đều đơn phương từ phía ông. Nhưng đều để lại cho ông những ca khúc đượm buồn và những tiếng đàn giàu sức biểu cảm, mỗi khi vang lên cứ xoáy vào lòng người nghe. Dẫu sáng tác ca khúc không phải là thế mạnh và hoạt động này của ông không để lại nhiều dấu ấn nhưng có thể nói đã là một sự đam mê để ông có thể vượt qua những chuỗi ngày khó khăn nhất của cuộc đời.

Mối tình đầu tiên của Văn Vượng là với một cô bạn hàng xóm cùng tuổi có tên Võ Thanh khi chàng nghệ sỹ khiếm thị còn ở Hải Dương. Hai người quen biết nhau từ nhỏ. Văn Vượng thường xuyên đệm đàn cho Thanh hát. Khi biết hai người nảy nở tình yêu, gia đình cô gái ra sức ngăn cấm. Và Thanh đã không cưỡng lại được sự quyết liệt của cha mẹ, đành lên xe hoa về nhà người khác. Sự việc này đã khía vào trái tim nghệ sỹ mù một vết đau nhức mà mãi về sau vẫn không thể lành. Chàng cứ lang thang bên bờ sông, thả hồn vào cõi vô định trống vắng và vô nghĩa. Và sau đó, vào ngày 4-5-1966, chàng viết nên ca khúc đầu tay trong đời "Hoàng hôn trên sông".

Nhưng cô Võ Thanh đoản mệnh. Sau khi về nhà chồng một thời gian ngắn, cô mắc bệnh nặng rồi qua đời lúc mới 26 tuổi. Một người bạn đã tặng Văn Vượng bức ảnh của cô. Chàng đã lồng ảnh vào khung kính, trân trọng để trên bàn. Suốt một thời gian dài, đêm nào chàng cũng mơ thấy nàng. Mối tình đầu của Văn Vượng quá ngắn ngủi. Có thể nói là ông chưa kịp nếm cái vị ngon ngọt đầy mê hoặc, cám dỗ của tình yêu thì đã phải vĩnh biệt người con gái đầu tiên đi ngang qua đời mình.

Mối tình thứ hai đến với Văn Vượng khá muộn, vào lúc ông đã gần 30 tuổi. Ngày mới lên Hà Nội ở cùng người chị ruột, công việc hàng ngày của ông là đánh đàn và dạy đàn. Có một nữ học trò đến học. Cô này có người chị gái vẫn đi cùng đến nghe ông thầy đứa em mình đánh đàn. Không nhìn thấy nên không biết cô chị nhan sắc thế nào nhưng nghe giọng nói của cô dịu ngọt nên Văn Vượng đã mê.

Nhưng lúc đầu, cô lạnh lùng, hờ hững. Càng thế, lửa tình của chàng nghệ sỹ mù càng bốc cao ngùn ngụt. Ông lao vào mối tình đơn phương như con thiêu thân. Cuối cùng đã đạt kết quả: Cô đã đến học đàn và chấp nhận tình yêu của người thầy khiếm thị. Mối tình kéo dài được 9 năm. Nhưng cuối cùng, giống như cô Võ Thanh ở Hải Dương, cô này cũng không cưỡng lại được sự từ chối của cha mẹ, cô đã lên xe hoa về nhà người khác. Mối tình tuyệt vọng này khiến ông viết được ca khúc "Đêm vắng".

Đó chỉ là hai trong nhiều mối tình của Văn Vượng. Còn rất nhiều "mảnh tình" khác không đếm xuể. Bởi chỉ nảy ra từ phía ông mà không hoặc ít được đối tượng đền đáp tương xứng. Rồi qua một thời gian ngắn cũng lụi tắt. Ông như có trái tim "quá khổ", nặng hơn mọi người bình thường, như là có khả năng chứa đựng rất nhiều người đẹp. Càng khao khát, càng không được đền đáp, nhưng như thế thì ông lại cho ra được nhiều tình ca, mặc dù phần lớn các ca khúc này mới chỉ như "nhật ký yêu" bằng âm nhạc. Còn đến khi ông được thỏa mãn thì sáng tác có vẻ như chững lại, nói chính xác hơn, vẫn viết ra nhưng có phần vơi cạn cảm xúc, không còn nồng nàn, cháy bỏng như trước.

Bà Bùi Thị Minh Nguyệt - đương kim phu nhân của Văn Vượng - rất vui vẻ kể về chồng: "Bài hát về tình yêu cuối cùng trong đời liên quan đến một người cụ thể của anh Vượng là bài "Bầu trời trong tim anh" viết về em. Nhưng rất khách quan mà nói, em thấy không bằng những bài anh ấy viết trước đó, liên quan đến những cô khác. Người phụ nữ mặn mà, đôn hậu này là mối tình cuối cùng của Văn Vượng kết thúc có hậu, đã chốt lại cánh cửa trái tim quá rộng lớn của ông.

Năm 1982, sau nhiều mối tình dang dở đẩy người nghệ sỹ vào trạng thái cô đơn cực độ, có một cô sinh viên trường Y đến xin học đàn Văn Vượng. Tất nhiên là được ông vui vẻ chấp nhận ngay vì luôn ưu tiên nhận nữ trước, dù có chật kín thời gian nhưng vẫn cố thu xếp để tiếp nhận học sinh nữ. Nghe một giọng nữ dễ thương, nói năng, xử sự lịch sự, tỏ rõ con nhà gia giáo, trái tim Văn Vượng lại một lần nữa run rẩy, bồi hồi mặc dù ông đã trải qua nhiều cuộc tình không dẫn tới thành công do các cô trước đây đều không vượt qua được rào cản của cha mẹ.

Ông thấy mình như " con chim giật mình trước cành cây cong" nên chỉ cất giấu tình cảm trong lòng mà không dám biểu hiện ra bên ngoài như những lần trước. Nhưng cô sinh viên Y khoa thì rất thông minh, nhạy cảm đã nghe được nhịp đập trái tim ông thầy mình. Sau một thời gian học, bỗng một hôm, cô nói với Văn Vượng: "Em đến để nghe tiếng đàn của thầy thôi, chứ từ nay trở đi không học nữa". Thầy Vượng rất buồn, hỏi vì sao thì cô trả lời: "Vì đã có thầy đánh rồi, cần gì phải có em nữa. Trong nhà chỉ một người đánh thôi chứ".

Thì ra đó là câu cô học trò kín đáo phát ra tín hiệu là đã nhận lời yêu. Và cô đã vượt lên sự cấm đoán dữ dội của gia đình, chấp nhận lời cầu hôn của Văn Vượng. Gia đình cô gái chống đối đến mức nói rằng nếu cô cứ quyết lấy ông thầy mù thì sẽ cho người đến "phá" đám cưới. Vậy nên Văn Vượng đã phải nhờ hai học trò là công an hình sự đến phù rể cho mình để đề phòng mọi tình huống xấu nhất. Nhưng họ chỉ dọa chứ không hành sự. Về sau, ông được gia đình bên vợ rất quý, thương.

Cô sinh viên trường Y đó chính là người vợ hiện nay của Văn Vượng mà tôi đã nhắc tới ở trên. Bà thể hiện một người vợ thảo hiền, luôn tận tụy chăm sóc chồng bởi mấy năm nay, Văn Vượng bị tai biến, hai tay liệt, giọng nói bị ngọng, không còn đánh được đàn và mọi việc cần phải có người trợ giúp. Bà có mọi phẩm chất cao quý của những người vợ Việt Nam. Nhưng có riêng một điều mà không phải người vợ tốt nào cũng có được. Đó là sự cảm thông, rất hiểu cái chất "nghệ" của chồng.

Rất hài hước, bà nói: "Nếu cứ ghen với anh ấy thì ghen suốt đời. Thôi thì cũng phải thông cảm với cái tâm hồn đa cảm, luôn rung rinh trước các người đẹp của anh ấy". Hỏi "thông cảm" đến mức nào thì bà Nguyệt trả lời: "Ví như anh ấy có nắm tay, vuốt mái tóc nào đó tý chút thì cũng vô hại, miễn là đừng đi xa hơn…". Quả là một sự cảm thông không nhỏ của một người vợ có tình yêu lớn đến mức đã vượt qua tất cả để lấy người chồng khiếm thị hơn mình tới gần 20 tuổi ngay từ lúc đang là một cô sinh viên Y khoa trẻ trung với rất nhiều thế mạnh. 

Với một nghị lực phi thường và nhiều đóng góp đáng kể cho Hà Nội (chuyển soạn rất nhiều ca khúc về Hà Nội cho đàn ghita diễn tấu được công chúng mến mộ), năm 1997, Văn Vượng được phong tặng danh hiệu NSƯT. Và năm 2012, ông đoạt Giải thưởng Bùi Xuân Phái "Vì tình yêu Hà Nội".

Hiện tại, trên một căn gác nhỏ tại khu chung cư lắp ghép ở Nghĩa Tân, hàng ngày Văn Vượng cùng người vợ yêu thương đang sống những ngày bình yên, êm đềm trong tiếng đàn ghita của người nghệ sỹ mù vẫn vang lên từ những đĩa nhạc đã được thu thanh những năm trước, dìu họ vào một thế giới diệu huyền của âm nhạc…