Bài ca của niềm hy vọng

Tất cả những bài thơ trong tập thơ này, tác giả Nguyễn Hồng Vinh viết trong những ngày tháng đại dịch. Đó là những ngày tháng con người phải sống trong đe dọa, trong hiểm nguy, trong khó khăn và muôn vàn thách thức. Trong chính những ngày tháng ấy, con người Nguyễn Hồng Vinh đã sống như bao người khác trong khó khăn, thách thức và cả sự đe dọa của loài virus khủng khiếp này. Và chính trong hoàn cảnh ấy, ông đã cất lên giọng nói của mình. Giọng nói ấy vang lên ở nhiều cung bậc: Lúc thì thầm, lúc da diết, lúc trầm tĩnh, lúc sâu thẳm tư duy và có lúc vang lên như một tiếng kêu đau đớn về những mất mát cuộc đời của bao số phận.

Tập thơ này với những bài thơ về nhiều câu chuyện của đời sống, trong đó có câu chuyện về cuộc đấu tranh chống COVID, chuyện về những ký ức thời chiến tranh, chuyện về con người với những thăng trầm số phận. Nhưng cho dù bất cứ chuyện gì mà tác giả viết đều chỉ là hiện thực, là một chất liệu để nhà thơ chuyển đi những thông điệp mang tính triết lý cuộc đời.

Tác giả Nguyễn Hồng Vinh là một nhà báo. Vì thế, ông quan sát đời sống này với cách nhìn của một nhà báo lão luyện. Nhưng thơ ca không phải là những bài báo tường thuật và phân tích những sự kiện của xã hội, thơ ca phải biến mọi sự kiện thông thường của đời sống xã hội thành những sự kiện của tâm hồn. Nó phải được rung lên và mã hóa tất cả hiện thực thô nháp của đời sống thành những tiếng vọng trong tâm hồn người viết và người đọc. Tác giả Nguyễn Hồng Vinh đã thực thi điều đó.

Thơ của tác giả Nguyễn Hồng Vinh là thơ của một người đã đi qua chiến tranh, đã hiểu mất mát là thế nào và vì thế càng hiểu cái giá của sự bình yên là thế nào. Điều thẳm sâu nhất mà ông hiểu bằng trải nghiệm sống và trải nghiệm văn hóa của ông là nếu không có hy vọng con người sẽ gục ngã và không thể nào đứng dậy được. Dòng chảy lớn nhất hay có thể nói dòng chảy chính thống trong tập thơ này là niềm hy vọng.

Cứ lặng lẽ bên đời mà sống
Dù lắm nẻo phù du ruồi nhặng
Cứ lặng lẽ bên đời mà viết
Thơm bình yên, thơm tận ban mai
Cứ lặng lẽ bên đời mà nhớ
Những người bên ta giờ phút đắng cay…
Muối của gần gụi, muối của cách xa
Muối mặn chát, bỗng ngọt ngào vị… muối!

Tôi dừng lại giống như sự chìm sâu để cảm nhận câu thơ "Thơm bình yên, thơm tận ban mai'' vang tới tận đâu trong tâm hồn mình. Và tôi không thấy giới hạn của tiếng ngân vang ấy. Một câu thơ hay tới mức giản dị như một hơi thở, như một cơn mưa và như một bông hoa lặng lẽ mở cánh.

Trải qua gió dập, sóng dồi
Chỉ còn tin ở con người yêu thương
Chỉ còn tin ở quê hương
Nơi người mẹ, đã tảo tần sớm hôm…
Chỉ còn nuôi dưỡng niềm mong
Người với người, sống nhân văn trọn tình!
Giữa niềm đau khổ - hân hoan
Biết ai đồng điệu, trải lòng vì nhau?
Goóc-ki ơi, từ khổ đau
CON NGƯỜI - hai tiếng vang sâu lẽ đời!*

Không có con người, không có điều gọi là tình yêu thương hay rộng lớn hơn là lòng nhân ái trên thế gian này. Cho dù con người làm ra chiến tranh, làm ra vũ khí và làm ra những con virus giết chết bao con người vô tội trong lịch sử nhân loại mà không thấy máu chảy thì CON NGƯỜI vẫn là niềm hy vọng lớn nhất và duy nhất cho những điều tốt đẹp của thế gian.

Danh từ NGƯỜI trong thơ của tác giả Nguyễn Hồng Vinh hiện ra dưới nhiều hình thức. Đó là ông bà, cha mẹ, là vợ chồng, là con cháu, là bạn bè, là người quen người lạ… nhưng vẫn chỉ mang một bí mật kỳ diệu nhất đó là trái tim yêu thương và nhân ái. Cách nhìn nhận về con người là ý thức của chính con người, quan trọng hơn cả là lương tâm của một người viết.

Kể cả những bài thơ nói về những đau đớn, những lừa lọc, những tội lỗi của con người trong cuộc đời này thì cuối cùng trong "ngôi nhà bài thơ" ấy, tác giả Nguyễn Hồng Vinh lại nhóm lên một ngọn lửa rực ấm của niềm tin, niềm hy vọng vào con người. Cho dù thế nào thì tôi luôn luôn và mãi mãi coi đó chính là sứ mệnh lớn lao nhất của người cầm bút ở bất cứ nền chính trị nào, bất cứ nền văn hóa và tôn giáo nào. Khi một người cầm bút không vì con người, không thắp sáng lên niềm hy vọng cho con người thì đó là thứ "nhà văn của quỉ dữ''.

Anh thấu hiểu "giải mã" cho chính mình
là cuộc trường chinh
Khó nhất trong muôn vàn cái khó
Hạnh phúc là tự vượt lên chính mình
Đừng để trái tim nguội lạnh yêu tin!..

"Đừng để trái tim nguội lạnh". Đó là chân lý, đó là mệnh lệnh tối cao nhất đối với ý nghĩa sống của con người. Mọi vẻ đẹp sẽ biến mất trong mắt nhìn khi trái tim con người trở nên nguội lạnh. Đấy cũng chính là sự cảnh báo về một điều tồi tệ nhất của nhà thơ về thế gian này. Một trái tim nguội lạnh sẽ chứa trong nó sự vô cảm và độc ác. Chúng ta đang sống trong một thời đại mà những người có lương tâm phải thừa nhận rằng: Đời sống vật chất của xã hội càng ngày càng đầy đủ, nhưng đời sống tinh thần đang vơi đi. Con virus mang tên COVID có thể tàn phá con người trong vài năm. Nhưng con virus mang tên ''trái tim nguội lạnh'' sẽ tàn phá con người mãi mãi nếu con người không nhận ra điều ấy và không đấu tranh chống lại chúng bằng lương tri của mình.

Đọc thơ của tác giả Nguyễn Hồng Vinh, đôi lúc tôi gặp những câu thơ mà tôi, một người làm thơ thấy thèm muốn như: "Cây và hoa, là đại sứ vĩnh hằng". Những câu thơ như vậy không phải sinh ra từ "phép tu từ" mà sinh ra từ trải nghiệm sống. Nó vang lên tự nhiên và giản dị lạ thường. Nếu cây và hoa làm đại sứ thì đấy chính là những vị đại sứ tin cậy và hóa giải tất cả mọi bất đồng, thù hận của con người. Vị đại sứ "cây và hoa" ấy còn có một tên gọi khác là CÁI ĐẸP.

Người làng Chùa của tôi có viết lên tường của ngôi đình cổ dòng chữ: "Con chim không thể rời xa bầu trời, con cá không thể rời xa hồ nước và thơ ca không thể rời xa con người". Tôi muốn dùng câu nói này để nói về thơ Nguyễn Hồng Vinh. Ông đã không rời xa con người. Ông nổi giận về sự giá lạnh, tham lam và độc ác của con người với một trái tim thương cảm và đau đớn. Nhưng ông lại luôn tìm thấy những điều tốt đẹp nhất từ con người. Ông luôn đặt cược lòng tin vào chính con người. Và với tôi, đó là đạo của người cầm bút.

Hà Đông, tháng 3 năm 2022