Webtoon Việt - Dần định vị bản sắc riêng
Webtoon (viết tắt tên ghép của hai từ website và cartoon) được hiểu nôm na là truyện tranh online. Du nhập vào Việt Nam năm 2018, đến nay thể loại webtoon có xuất xứ từ Hàn Quốc này đang dần khẳng định màu sắc riêng với những bộ truyện tranh đậm chất Việt.
Nói tới webtoon Việt, cộng đồng yêu truyện tranh có thể nhắc đến các bộ truyện "làm mưa làm gió" thời gian qua như: "Cánh hoa trôi giữa hoàng triều", "Số nhọ", "Nhật ký sống sót của nữ phụ phản diện", "Bẩm thầy Tường, có thầy Vũ đến tìm", "Chiêu Hoàng Kỷ - Ghi chép về nữ đế cuối cùng", "Lưu Anh, nàng hình như còn chê ít phu quân!"....
Đề tài của các webtoon rất đa dạng nhưng dần đi theo hai hướng chính. Đó là lịch sử, cổ trang và đời thường, tâm lý xã hội. Những câu chuyện thâm cung bí sử của các vương triều hay lấy bối cảnh cổ đại phong kiến, các tác giả sáng tạo nên loạt truyện cuốn hút. Cuộc đời của vị Nữ hoàng Lý Chiêu Hoàng đã làm cảm hứng cho cả hai bộ webtoon là "Cánh hoa trôi giữa hoàng triều" của tác giả Tuyết Tuyết và "Chiêu Hoàng Kỷ - Ghi chép về nữ đế cuối cùng" của Nguyễn Hoàng Dương. Tuy vậy để tự do sáng tạo, số truyện bám sát chính sử có vẻ lép vế hơn so với dòng cổ trang - giả tưởng. Bởi với thể loại này, những câu chuyện xuyên không, mối tình đồng tính... dễ dàng khai thác hơn. Điều đáng mừng ở mảng đề tài lịch sử, cổ trang chính là cốt truyện lẫn nét vẽ đều mang dấu ấn Việt.
Ở mảng đề tài đời thường, tâm lý xã hội hiện đại, các tác giả lại mang đến nội dung ly kỳ, hài hước hoặc đậm chất ngôn tình. Đình đám nhất thời gian qua phải kể đến "Số nhọ", "Nhật ký sống sót của nữ phụ phản diện", "Anh trai tôi là khủng long", "Kế hoạch sống còn của team thầy Ba"... "Số nhọ" kể về một cô bé có năng lực nguyền rủa người khác khi cô tròn 17 tuổi. Kể từ đó, cuộc sống của những người xung quanh bị đảo lộn vì những lần "nhỡ mồm" của cô bé. Cũng hài hước và nhây bựa như "Số nhọ", "Kế hoạch sống còn của team thầy Ba" để các nhân vật rơi vào thế giới game online và họ phải chiến thắng vô số thử thách khó nhằn nếu muốn sống sót trở về đời thực.
Điều khiến độc giả thích thú với loạt truyện trên chính là tình tiết xoay chuyển bất ngờ, sáng tạo, lời thoại bắt trend (xu hướng) thời thượng của giới trẻ Việt. Nhóm tác giả "Kế hoạch sống còn của team thầy Ba" khiến độc giả "cười không nhặt được mồm" khi đưa vào truyện nhạc Đen Vâu, cao Sao Vàng, bộ giác hơi... hay những câu nói "chất chơi" của giới trẻ như "siêu to, siêu khổng lồ", "nghiệp tụ vành môi"...
Năm năm trở lại đây, có thể thấy diện mạo của truyện tranh Việt đã thay đổi. Những nét vẽ bị ảnh hưởng văn hóa manga Nhật hoặc manhwa Hàn Quốc dần vắng bóng. Thay vào đó, sự xuất hiện của webtoon giúp truyện tranh Việt bắt đầu thu hút bạn đọc bởi đội ngũ sáng tác tìm được phong cách riêng, thoát hẳn vòng ảnh hưởng của truyện ngoại. Họ mang đến những câu chuyện đậm chất Việt và cái nhìn đa diện của người trẻ hôm nay về vấn đề xã hội, chính trị, kinh tế...
Khi mới xuất hiện, webtoon chủ yếu chạy trên ứng dụng Comi của trang đọc truyện Comicola. Ông Nguyễn Khánh Dương, người điều hành Comicola cho biết: "Nhận thấy sự phát triển mạnh mẽ của webtoon trên thế giới, cuối năm 2018, Comicola dồn toàn bộ nguồn lực để thực hiện nền tảng webtoon có bản quyền tại Việt Nam, đó là ứng dụng truyện tranh Comi. Sau 6 tháng chạy thử và đưa tập 1 webtoon "Cánh hoa trôi giữa hoàng triều" ra mắt, chúng tôi vui mừng khi sự chuyển dịch này là hoàn toàn hợp lý. Bởi lúc đầu, Tuyết Tuyết và chúng tôi chật vật hai năm tìm cách đưa truyện ra sách giấy nhưng vô vọng. Đến khi tác phẩm chuyển sang dạng webtoon thì mọi chuyện lại vô cùng khả quan. Độc giả đón nhận rất nồng nhiệt". Ngoài ứng dụng Comi, thị trường webtoon Việt có bản quyền còn có sự góp mặt của ứng dụng Pops vào năm 2020.
Theo họa sĩ Bảo Châu, webtoon chứa nhiều ưu điểm vượt trội hơn truyện giấy. Nếu truyện giấy phải vất vả đi xin giấy phép, trải qua vô số thủ tục phức tạp mới được xuất bản thì webtoon lại tự do hơn nhiều. Đặc biệt, đây là mảnh đất màu mỡ cho những người mới bắt đầu thử sức với truyện tranh. Vì không bị kiểm duyệt nên webtoon sở hữu thể loại vô cùng phong phú, từ lịch sử, kinh dị, phiêu lưu đến lãng mạn, kỳ ảo, hành động...
Với độc giả, việc tiếp cận webtoon vô cùng dễ dàng và tiện lợi. Chỉ cần một chiếc máy tính hay điện thoại thông minh là người đọc tha hồ lựa chọn cuốn truyện mình yêu thích. Do tính chất dễ tiếp cận, webtoon được ví như đôi cánh đưa truyện tranh Việt và những câu chuyện của người Việt bay xa, đến với bạn bè thế giới. Khác với truyện giấy thường là in trắng đen cho đỡ tốn kém, định dạng webtoon buộc họa sĩ phải vẽ màu. Điều này khiến webtoon sinh động và hấp dẫn hơn truyện tranh in giấy. Nhờ có phần bình luận, lượt xem, like, thậm chí là bỏ tiền mua bản webtoon, tác giả có thể đo được sự yêu thích, hưởng ứng của độc giả.
Webtoon được khai sinh ở Hàn Quốc vào năm 2003. Nhưng phải đến năm 2013, khi bộ webtoon "Bí mật của Hun" chuyển thể sang phiên bản điện ảnh và trở thành bộ phim chuyển thể truyện tranh ăn khách nhất Hàn Quốc, thì webtoon thực sự vươn mình mạnh mẽ. Theo số liệu từ cơ quan nội dung sáng tạo Hàn Quốc (KOCCA), webtoon chiếm hơn 80% doanh thu thị trường truyện tranh nước này. Rất nhiều bộ webtoon Hàn Quốc làm mưa làm gió tại thị trường châu Á và nhanh chóng được chuyển thể sang phiên bản truyền hình hoặc điện ảnh như: "Thư ký Kim sao thế?", "Người đẹp Gangnam", "Thử thách thần chết: Giữa hai thế giới"…
Ở Việt Nam, webtoon chỉ mới có tuổi đời 5 năm nhưng đã có bước phát triển mạnh mẽ. Rất nhiều bộ webtoon được bạn đọc yêu quý đến nỗi họ sẵn sàng góp vốn, gây quỹ để các tác phẩm ấy xuất hiện dưới định dạng sách giấy. Nhờ vậy "Số nhọ", "Chuyện tào lao của Vàng Vàng", "Địa ngục môn", "Mèo Mốc", "Chiêu Hoàng Kỷ - Ghi chép về nữ đế cuối cùng", "Nhật ký sống sót của nữ phụ phản diện"... đều có hai định dạng song song. Không những thế, tiếng vang của "Số nhọ" của họa sĩ Châu Chặt Chém còn được chuyển thể thành phim sitcom, lôi cuốn khán giả trẻ. Nhiều người đồn đoán bộ webtoon "Nhật ký sống sót của nữ phụ phản diện" sớm muộn cũng sẽ được chuyển thể thành phim bởi cốt chuyện quá ly kỳ, độc đáo. Việc ra đời liên tục của loạt webtoon cổ trang, giả tưởng như "Thần Tích", "Chiêu Hoàng Kỷ"... hứa hẹn cung cấp cho nghệ thuật thứ bảy những chất liệu quý giá.
"Thị trường webtoon Việt Nam còn non trẻ nên tương lai của nó rất rộng mở và nhiều tiềm năng để khai phá. Các bạn có một lực lượng họa sĩ trẻ đông đảo, giàu nhiệt huyết, đam mê. Điều quan trọng nhất ở họ là sự sáng tạo, nhanh nhạy nắm bắt xu hướng thế giới nhưng cũng không hề quên giá trị di sản dân tộc. Điều đó khiến webtoon Việt dần tạo dựng chỗ đứng và thu hút bởi bản sắc riêng khi tham gia các cuộc tranh tài trên thế giới" - ông Jeong Jong Kwon, đại diện Học viện King Sejong (Hàn Quốc) tại Việt Nam, đánh giá .
Sự bảo trợ của hai ứng dụng cung cấp webtoon có bản quyền như Comi hay Pops đã và đang giúp giới họa sĩ sống khỏe với nghề sáng tác truyện tranh. Trước đây, webtoon thường là nạn nhân của nạn xâm phạm bản quyền. Thậm chí, đứa con tinh thần chưa kịp ra mắt hoàn chỉnh thì các bản webtoon lậu đã tràn lan trên mạng. Biết rõ thói quen "xài chùa" khó bỏ của độc giả Việt, hai ứng dụng đọc webtoon bản quyền đều miễn phí cho độc giả ở các chương đầu. Chỉ khi vào các chương sau hoặc đến đoạn hấp dẫn, cao trào, hai ứng dụng này mới buộc độc giả trả phí nếu muốn đọc tiếp. Đây là cách làm hay để webtoon dần tiếp cận độc giả, rèn cho họ ý thức tôn trọng bản quyền và thói quen trả tiền khi thụ hưởng sản phẩm giải trí.
Họa sĩ Nguyễn Khánh Dương nhận định: "Khoảng mười năm trước, không ai tưởng tượng được họa sĩ có thể sống bằng cách đăng truyện lên mạng. Nhưng nay thì khác. Nhờ sự phát triển của mạng xã hội và internet, sự hỗ trợ của nền tảng công nghệ, webtoon có sự phát triển vượt bậc mà ngay cả anh em họa sĩ chúng tôi cũng bất ngờ. Khi sống khỏe với nghề, chúng tôi có thể an tâm để theo đuổi các tác phẩm dài hơi, có chiều sâu, lớp lang bài bản chứ không còn phải ăn đong bằng những mẩu chuyện siêu ngắn mà vụn vặt".
