Trang phục dân tộc tại các cuộc thi nhan sắc quốc tế: Không dễ tạo dấu ấn

Bộ trang phục gây tranh cãi và việc dừng chân ở top 15 của thí sinh Việt Nam là Thạch Kiêm Mara tại cuộc thi "Mister Global 2022" vừa diễn ra ngày 12/2 tại Thái Lan vừa qua khiến câu chuyện về trang phục dân tộc một lần nữa lại được xới lên. Thời gian qua, dù phần thi này đã được thí sinh và các đơn vị liên quan chú trọng, đầu tư công sức và có nhiều thay đổi tuy nhiên, hiệu quả mang lại còn khá hên - xui.

Được biết, Mister Global là cuộc thi dành cho nam giới được tổ chức thường niên tại Thái Lan với sự tham gia của các thí sinh đến từ nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Cuộc thi hướng đến việc tôn vinh những người đàn ông có ngoại hình cuốn hút, thái độ sống tích cực, trí thông minh cùng những hoạt động vì cộng đồng.

Sau 2 năm gián đoạn vì ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19, cuộc thi năm 2023 đã tổ chức và đại diện cho Việt Nam lần này là Thạch Kiêm Mara. Anh là người dân tộc Khmer ở Trà Vinh, hiện đang là người mẫu tự do. Trang phục Thạch Kiêm Mara mặc trong phần thi trang phục dân tộc được thiết kế với màu đen chủ đạo. Bộ trang phục được cho là giống trang phục quan lại ngày xưa với áo dài tay, mũ quan, đai và đôi hia màu trắng. Chưa kể, cách đi đứng, thần thái của Thạch Kiêm Mara trong phần thi này cũng thiếu tự tin và có phần gượng gạo.

Với kết quả dừng lại ở top 15, ngay sau cuộc thi, trang phục dân tộc của Thạch Kiêm Mara trở thành đề tài bàn luận trên báo chí cũng như các trang mạng xã hội. Hầu hết các ý kiến đều cho rằng trang phục này thiếu thẩm mĩ và không cuốn hút. Cư dân mạng còn ví von bộ trang phục khiến anh trông "giống nhân vật Diêm Vương trong phim "Tây Du ký"… Cảm nhận chung là trang phục khá u tối, không tôn vinh được vẻ  đẹp khỏe khoắn cũng như không làm bật lên được nét độc đáo của văn hóa dân tộc Việt Nam.

Điều đáng nói là tại cuộc thi này, một số thí sinh Việt Nam từng tham gia và giành được thứ hạng cao như Nguyễn Văn Sơn, Hữu Vi, Thuận Nguyễn… Đặc biệt, Danh Chiếu giành ngôi Á vương 1 tại cuộc thi tổ chức năm 2022. Sau đó, anh được trao Nam vương toàn cầu vì người đương nhiệm bỏ danh hiệu.

Trước những ý kiến của khán giả, nhà thiết kế Sĩ Hoàng, tác giả của bộ trang phục cho biết vì thời gian gấp nên đã chọn trang phục của nhân vật vua trong vở kịch "Khóc giữa trời xanh" cho Thạch Kiêm Mara. Trang phục này lấy cảm hứng từ triều phục hoàng đế thời Lý gồm áo dài Giao Lĩnh, đai, tấm phủ, mũ quyền vân, vòng đeo cổ… Vở diễn này từng nhận Huy chương Vàng tại Liên hoan sân khấu kịch nói Toàn quốc năm 2022.  Cũng như trang phục này mang về cho NTK Sĩ Hoàng giải thưởng "Thiết kế trang phục xuất sắc" do Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam trao tặng.

Tuy nhiên, rõ ràng, trang phục dân tộc trong một cuộc thi người đẹp có nhiều nét đặc thù riêng, khác biệt với trang phục trong bộ phim hay một vở kịch. Tất nhiên, việc dừng ở top 15 của Thạch Kiêm Mara là kết quả của nhiều phần thi tuy nhiên, phần trình diễn trang phục dân tộc không thành công đã lấy đi của anh khá nhiều lợi thế cạnh tranh. Với các cuộc thi quốc tế thì phần thi trang phục dân tộc là cơ hội để giới thiệu, tôn vinh nét độc đáo trong văn hóa của quốc gia mà thí sinh đại diện. Thông thường, các thiết kế thi trang phục dân tộc thường ưa chuộng sự sáng tạo độc đáo, lạ mắt, làm nổi bật được nét văn hóa dân tộc của đất nước có thí sinh tranh tài.

Trang phục dân tộc trong lịch sử tham dự các cuộc thi nhan sắc quốc tế của các nam thanh nữ tú Việt Nam cũng có nhiều chuyện đáng bàn. Thời gian đầu, phần lớn trang phục dân tộc của các hoa hậu người đẹp xoay quanh chiếc áo dài hay áo mớ ba mớ bảy cùng nón lá, nón thúng quai thao. Sự sáng tạo sẽ bắt đầu từ chất liệu, kiểu dáng, họa tiết, bổ sung thêm những phụ kiện đi kèm như mấn, khăn quấn… Với các cuộc thi dành cho nam giới, lâu nay các trang phục thường lấy ý tưởng thời Hùng Vương - Âu Lạc như cởi trần đóng khố, khoe được vẻ đẹp hình thể khỏe mạnh. Sau này, cùng với sự bùng nổ của các cuộc thi, trang phục dân tộc ghi nhận thêm nhiều sáng tạo độc đáo ở nhiều lĩnh vực

Không thể phủ nhận, một số thiết kế cho thấy sự sáng tạo độc đáo tôn vinh được nét đẹp của văn hóa, con người Việt Nam. Trong số đó, xu hướng thiết kế trang phục dân tộc lấy cảm hứng từ ẩm thực được nhiều nhà thiết kế theo đuổi. Năm 2021, trang phục dân tộc đồng hành cùng người đẹp Kim Duyên tại cuộc thi Hoa hậu hoàn vũ Thế giới được lấy cảm hứng từ món bánh Tét lá cẩm nổi tiếng ở Cần Thơ. Xu hướng này còn thể hiện trong bộ trang phục "Café phin sữa đá" của Trần Nguyễn Minh Đức. Người mẫu Hoàng Thùy đã chọn thiết kế này để tranh tài tại Hoa hậu Hoàn vũ 2019. Tương tự, bộ trang phục lấy cảm hứng từ món bánh mì đường phố có tên "Bánh Mì" của nhà thiết kế Phạm Phước Điền đã cùng H'Hen Niê đến với cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ Thế giới 2018.

Một số trang phục dân tộc của thí sinh Việt Nam đã ghi dấu ấn với Ban giám khảo và khán giả. Trước đây, vào năm 2014, trang phục dân tộc có tên "Áo dài Cửu Long" của NTK Tuấn Hải mà Cao Thùy Linh mang đến cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ đã nhận được giải thưởng "Trang phục đẹp nhất". Trang phục được thiết kế đẹp mắt với sự quy tụ những họa tiết độc đáo như rồng, trống đồng, hoa văn cung đình với kỹ thuật thêu tay tỉ mỉ. Bộ trang phục cách tân từ áo tứ thân của phụ nữ Bắc bộ xưa đã giúp Nguyễn Thị Loan lọt vào Top 10 trang phục dân tộc đẹp nhất tại Hoa hậu Hoàn vũ 2016.

Bộ trang phục của Nguyễn Trần Huyền My tại cuộc thi Hoa hậu hòa bình quốc tế năm 2017 lấy cảm hứng từ hoa văn và nghệ thuật cung đình Huế đã lọt Top 10 trang phục dân tộc đẹp nhất. Trang phục "Ngũ Phụng Tề Phi" của Á hậu Phương Nga tại Hoa hậu hoàn vũ 2018 cũng thuộc Top 12 trang phục dân tộc đẹp nhất. Mới đây, tranh phục "Thiên thần" với hình tượng chiến binh xanh trong trang phục bảo hộ chống COVID-19 đã góp phần mang đến cho Nguyễn Thúc Thùy Tiên danh hiệu Hoa hậu Hòa bình Thế giới trên đất Thái Lan…

Tuy nhiên, bên cạnh một số trang phục cho thấy sự sáng tạo đầy thẩm mĩ của các nhà thiết kế, góp phần thể hiện vẻ đẹp ngoại hình cũng như chuyển tải thông điệp văn hóa đặc sắc thì vẫn có những bộ trang phục khiến dư luận tranh luận không ngớt. Đặc biệt, những tranh phục lấy ý tưởng từ các món ăn như phở, bún mắm, bánh tráng trộn, hủ tiếu… Ý tưởng đặc biệt, độc đáo nhưng hiện thực hóa thành trang phục có mang tính thẩm mĩ hay không lại là câu chuyện khác. Bộ trang phục lấy ý tưởng từ bánh mì, bánh tét… vẫn nhận những quan điểm khác nhau từ phía công chúng. Nhiều người cho rằng, những trang phục này không đẹp mắt.

Mới đây, trang phục với tên gọi "Chiếu Cà Mau" của NTK Nguyễn Quốc Việt đã đồng hành cùng Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam tham dự thế giới 2022. Trang phục nặng 15kg với phom dáng dài. Phía ngoài gồm những tấm chiếu bằng cói chồng lên nhau tạo thành khối trang phục. Ngoài ra, để tạo điểm nhấn và bắt sáng, các họa tiết được đính trên chiếu bằng các hạt cườm. Mặc dù nhìn khá bắt mắt nhưng vẫn có ý kiến cho rằng văn hóa người Việt kiêng lấy chiếu làm áo.

Thời gian qua, đã có những phác thảo trang phục dân tộc bị cho là phản cảm khi lấy ý tưởng từ bàn thờ gia tiên (mẫu phác thảo tìm kiếm trang phục truyền thống cho Hoàng Thùy dự thi Hoa hậu Hoàn vũ 2019). Hoặc không đặc thù cho văn hóa Việt Nam như lấy biểu tượng hoa dâm bụt. Nhiều trang phục quá ôm đồm trong thông điệp thể hiện nên rơi vào tình trạng rối rắm, thiếu điểm nhấn. Điều này khiến trang phục dân tộc của nhiều thí sinh Việt khuất lẫn, không tạo được sức hút riêng.

Một điều dễ nhận thấy khi chiêm ngưỡng những bộ trang phục dân tộc của những người đẹp trên thế giới được đánh giá cao đều là những thiết kế mà người xem có thể nhanh chóng nhận diện đó là trang phục của đất nước nào. Cùng với sự độc đáo từ chất liệu tới kiểu dáng, sự hài hòa trong tổng thể, những trang phục đó thực sự là những tác phẩm nghệ thuật. Việt Nam là một đất nước có nền văn hóa đa dạng, độc đáo. Tuy nhiên, để cụ thể hóa ở một bộ trang phục mà các thí sinh mang chuông đi đấm xứ người rất cần đến tài năng, sự tâm huyết và hiểu biết sâu sắc của mỗi nhà thiết kế.