Sách đặc biệt - sách S xuất ngoại

Tại đây, sách được các gian hàng trưng bày, triển lãm, các hội nghị chuyên đề xung quanh các chủ đề kỹ thuật đóng sách; nguyên vật liệu cho ngành đóng sách thủ công; giới thiệu các ấn bản đẹp, quý, hiếm; vinh danh các nghệ sĩ làm sách... Không chỉ chinh phục độc giả trong nước, dòng sách đặc biệt Việt Nam đã bắt đầu hành trình xuất ngoại.

Ghi danh Việt Nam trên bản đồ sách Nghệ thuật thế giới

Trở về từ Hội chợ Nghệ thuật Sách CODEX ở Mỹ, ông Trần Đại Thắng - Giám đốc Công ty sách Đông A hào hứng chia sẻ về chuyến "xuất ngoại" đầu tiên của dòng sách đặc biệt. Những bộ sách anh mang theo như "Số đỏ", "Đôi lứa xứng đôi", "Gió đầu mùa", "Gasby vĩ đại", "Trăm năm Nobel" đều được độc giả nước ngoài đón nhận, thích thú. Họ rất ngạc nhiên khi nhìn thấy hai chữ Việt Nam và Hà Nội hiện diện ở hội chợ sách đặc biệt này, bởi từ trước đến nay chỉ có Nhật Bản, Hàn Quốc. Tác phẩm "Gasby vĩ đại" xuất bản bằng tiếng Anh đã bán hết trong 4 ngày diễn ra hội chợ. Sách đặc biệt của Việt Nam được khen rẻ và đẹp.

Để tham dự hội sách CODEX lần thứ 9, Công ty sách Đông A đã có sự chuẩn bị từ gần một năm trước, từ khâu đăng ký, gửi hồ sơ, catalog tham dự, cho đến thực hiện các ấn bản trưng bày. Đây có thể xem là một dấu mốc quan trọng trong hành trình làm sách S của Đông A, bởi họ tự tin giới thiệu các sản phẩm của mình ra quốc tế. Đông A tham gia hội sách CODEX không chỉ với tư cách là đơn vị đến tìm tòi, học hỏi, giao lưu kinh nghiệm, kỹ thuật làm sách thủ công mà còn là nhà sản xuất, nhà phát hành tìm kiếm đối tác hợp tác.

Ông Trần Đại Thắng chia sẻ: "Muốn theo đuổi dòng sách nghệ thuật này tôi phải xem thế giới đang phát triển ra sao. Nếu chỉ là người tham quan, tôi không thể hiểu hết được những gốc rễ của nó. Tôi muốn mình phải là một thành phần trong đó, tham gia hội chợ để hiểu mình đang ở đâu. Tôi cũng muốn cộng đồng biết đến Việt Nam trên bản đồ sách Nghệ thuật thế giới. Được giao lưu, học hỏi từ những đất nước có lịch sử làm sách đặc biệt 400-500 năm rất thú vị. Ở Mỹ và các nước châu Âu, lượng người sưu tập đông, họ coi đó là một sở thích cá nhân, như một món ăn tinh thần. Hội chợ này dành riêng cho những nghệ nhân, những cuốn sách được làm thủ công và mang tính độc bản, độc đáo. Đó là một xu hướng phát triển của văn hóa thế giới. Họ coi sách, ngoài việc đọc, còn là một tác phẩm nghệ thuật".

Và hành trình sách đặc biệt

Có thể nói, hành trình sách S - sách đặc biệt ở Việt Nam khởi đầu từ năm 2005, từ bộ "Tuyển tập Văn Mới" của công ty sách Đông A. Lúc đó, ông Trần Đại Thắng đã đi đến các tỉnh thành xin chữ ký của các tác giả có mặt trong bộ Văn Mới. Sự xuất hiện của ấn bản đặc biệt lúc đó đã bắt đầu bằng cách làm sách đặc biệt như thế. Nhưng phải đến 2019, sau một hành trình dài tìm hiểu, học hỏi kỹ thuật đóng sách của phương Tây, ấn bản đặc biệt "Những ngôi sao Egger" ra đời thu hút sự quan tâm của đông đảo giới sưu tầm sách. Đó là những bản sách S được chăm chút đặc biệt với phần bìa được nghệ nhân Nguyễn Đức Khuynh thực hiện thủ công, ruột in 2 màu trên giấy đẹp có đóng dấu đỏ Đông A và đánh số thứ tự từ 1 đến 100.

Theo ông Trần Đại Thắng, để có những sản phẩm đặc biệt đó, Đông A đã theo đuổi một hành trình dài tìm hiểu và rất tốn kém thử nghiệm. Sau "Những ngôi sao Egger", "Bố già" ra đời và gắn với một bước phát triển mới. Sau khi các ấn bản S100 của kiệt tác này được bán hết, những độc giả muốn sở hữu bản đặc biệt vẫn tiếp tục tìm kiếm trên thị trường. Và 500 bản bìa cứng bọc vải, hộp in metalize vàng với tên gọi S500 lập tức cháy hàng. Khi được thị trường đón nhận, những bản sách đặc biệt khác nối nhau ra đời trong nhiều năm qua trong đó đáng chú ý có "Quo Vadis, "Việt Nam sử lược", "Số đỏ", "Truyện cổ Grimm"... đều bán rất tốt. Những ấn bản đặc biệt này đều có giá cao đến rất cao. Từ 1 triệu đến vài, ba chục triệu đồng, nhưng vì sao nó vẫn hấp dẫn và thu hút giới sưu tầm?

Thực ra, thú chơi sách của người Việt có từ xa xưa. Tuy nhiên từ trước đến nay, chủ yếu người ta sưu tầm sách cũ, sách có giá trị lịch sử, văn hóa, câu chuyện đặc biệt. Nhưng từ năm 2019, Đông A sử dụng công nghệ làm sách đặc biệt du nhập từ châu Âu, lần đầu tiên những người yêu sách đã được chiêm ngưỡng những cuốn sách đẹp lộng lẫy, có giá trị để lưu giữ, sưu tầm. Thường sách đặc biệt - giới hạn là những tác phẩm kinh điển thế giới, công trình, tác phẩm đặc biệt của Việt Nam...

Ông Trần Đại Thắng chia sẻ, vì làm thủ công nên những bản sách đặc biệt mất rất nhiều thời gian mới có thể hoàn thành. Ví như những bản sách đánh chữ "S" làm theo lối châu Âu cổ điển, khâu sách từng tép, siết tay những chiếc gân trên gáy sách và giữ nguyên trong 24 giờ để định hình, sau đó mạ nhũ vàng trên da. Một số ấn bản có tờ gác thủy ấn phải đặt các chuyên gia làm thủ công từng tờ, mỗi tờ gác được tạo ra đều là duy nhất. Ngoài ra, Đông A còn mời những chuyên gia đóng sách về giảng dạy, họ tìm hiểu, tham khảo hình thức và kỹ thuật từ các bản sách đặc biệt của Âu, Mỹ và có những sáng tạo cho riêng mình trên nền tảng văn hóa Việt Nam. Chẳng hạn như gắn miếng sơn mài trên bìa bản "Đông Dương xinh đẹp và kỳ vĩ'', ghép da tròn trên bìa bản "Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp" hay tạo nổi mặt rồng thời Minh Mạng trên bìa bản "Việt Nam sử lược"… được bạn đọc đón nhận. Chưa kể, ở một số ấn bản, phía Đông A còn đầu tư mời một số họa sĩ đương đại có tiếng tham gia vẽ minh họa. Họ là những Phan Cẩm Thượng, Lê Thiết Cương (Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp), Thành Chương (Người kép già), Thành Phong (Số đỏ) hay Lương Xuân Đoàn, Đào Hải Phong (Bố già)...

Ngoài Đông A, hiện nay có nhiều công ty sách tham gia vào thị trường sách đặc biệt, tạo nên dòng chảy sách đặc biệt ở Việt Nam khá phong phú. Công ty cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam thực hiện nhiều cuốn sách bản đặc biệt bìa da chất lượng cao, như: "Việt Nam sử lược", "Hà Nội băm sáu phố phường", "Việt Nam phong tục"… Công ty cổ phần Sách Thái Hà thực hiện 6 bản siêu đặc biệt cuốn "Nghệ thuật và nghệ nhân vùng kinh thành Huế" bằng trúc chỉ, hay phát hành 11 bản đặc biệt cuốn "Người thầy đầu tiên" có bìa thêu tay. Với tác phẩm "Dế mèn phiêu lưu ký", Nhà xuất bản Kim Đồng thực hiện 500 bản đặc biệt minh họa bởi họa sĩ Ngô Mạnh Lân và 500 bản đặc biệt minh họa bởi họa sĩ Tạ Huy Long. Nhà xuất bản Trẻ còn thực hiện bản đặc biệt cuốn "Ra bờ suối ngắm hoa kèn hồng" có bìa cứng, được in màu toàn bộ với bộ tranh minh họa gồm 8 tranh lớn và 24 tranh vừa.

Trong những ngày đầu năm 2024 này, Đông A trưng bày, giới thiệu các ấn bản sách giới hạn, đặc biệt tới đông đảo bạn đọc, các nhà sưu tầm và khách tham quan tại nhà sách Cá chép, TP. Hồ Chí Minh.

Trong khuôn khổ sự kiện, có gần 30 ấn bản sách đẹp được trưng bày. Đây là các tựa sách được thực hiện trong ba năm qua, đánh dấu bước phát triển mới trên chặng đường làm sách thủ công của Đông A. Trong đó, có 7 ấn bản đặc biệt S100 phát hành năm 2023. Ngoài ra, ấn bản "Nghệ thuật Dessin" ký hiệu chữ A cũng được trưng bày trong dịp này. Đây là cuốn sách vừa được trao giải thưởng Sách Quốc gia cuối tháng 12/2023. Mỗi ấn bản đều có quy cách khác nhau. Đơn cử như ấn bản đặc biệt "Đại Việt sử ký toàn thư" có hộp sơn mài màu đỏ, bìa sách bọc bằng da dê Pháp màu vàng nghệ Curri của hãng Alran Sully. Hộp sách đầy đủ gồm hai quyển I và II, giấy chứng nhận, dấu sở hữu sách, hướng dẫn sử dụng sách và 2 tấm sơn mài dùng để đỡ bụng sách. Ruột sách được in hai màu trên giấy mỹ thuật Festival #101 Ivory 120 gsm.

Rõ ràng, sách đặc biệt - sách S Việt Nam đang có một hành trình đầy hứa hẹn ở trong nước và giấc mơ xuất khẩu có vẻ cũng không quá xa.