Nhạc sĩ Đỗ Bảo - một góc nhìn khác

Thế nhưng, lại có một Đỗ Bảo khác, một Đỗ Bảo của từng trang viết chỉn chu, nghiêm cẩn và hấp dẫn. Mới đây, sau live concert “Một mình bao la” đánh dấu 30 năm gắn bó với âm nhạc, anh giới thiệu sách nhạc “Đỗ Bảo: Ca khúc giai đoạn 1997-2022”, một tuyển tập các bản nhạc và tản văn, hé lộ những “bí mật” phía sau những bản tình ca...

1. Nhạc sĩ Đỗ Bảo chia sẻ: “Tôi đam mê và trưởng thành từ những trang nhạc. Hồi đi học, có khi tôi xuống thư viện giở cuốn sách nhạc ra thấy giống như mình được chắp cánh. Mình biết chỉ cần cầm cuốn này về chơi lên là mình được bay. Cảm giác đấy tôi nhớ rất rõ. Những hòa thanh phức tạp đầu tiên mình học được cũng từ cuốn sách nhạc có được thời đi diễn cùng ban nhạc Philippines. Áp dụng vào phối khí thời đó thì nó rất mới”. Những trang sách đã mở rộng tư duy và thế giới quan của anh, dẫn dụ anh vào một không gian với những thử nghiệm mới mẻ, sáng tạo.

Âm nhạc Đỗ Bảo dù được nhiều người yêu thích nhưng vì sự phức tạp của hòa thanh, khúc thức nên xem ra vẫn khó phổ cập so với mặt bằng chung. Vì thế, mới đây anh đã xuất bản tác phẩm “Đỗ Bảo: Ca khúc giai đoạn 1997-2022”. Lần đầu tiên có sự kết hợp của bản nhạc và tản văn, ghi chép của nhạc sĩ trong một ấn phẩm được biên soạn công phu. Việc các tác phẩm của anh được phát hành ở dạng văn bản chính thức góp phần quan trọng giải quyết vấn đề này. Nhạc sĩ cho biết thêm: “Một số ca khúc của tôi về khúc thức chuyển điệu, tiến trình giai điệu, cấu trúc tác phẩm khá khác với cấu trúc truyền thống hay cấu trúc quốc tế. Dẫn đến việc một số ca sĩ cảm thấy khó hát, các nhạc sĩ cũng ngại phối vì trúc trắc, thì sách giúp mọi người nắm bắt rất dễ”.

“Đỗ Bảo: Ca khúc giai đoạn 1997-2022” chắc chắn sẽ là công cụ, phương tiện hữu hiệu giúp lan tỏa âm nhạc của Đỗ Bảo và cũng là những giá trị sáng tạo mà anh đóng góp cho nền âm nhạc. Với tác giả, cuốn sách “chính xác là sự chia sẻ tâm hồn rất mãnh liệt của tôi dành đến cuộc sống, đến mọi người". Cuốn sách đặc biệt dành cho những người học nhạc, làm nhạc, chơi nhạc có thể tìm hiểu và thể hiện chính xác âm nhạc của Đỗ Bảo trên guitar, piano... Bên cạnh các văn bản ca khúc kèm hóa thanh, phần đệm cho piano, cũng có sẵn những bài cho nhạc cụ độc tấu do chính tác giả chuyển soạn.

Với nhạc sĩ, tác phẩm chính là gia tài. Nên cuốn sách cũng là sự chia sẻ những gì quý giá nhất của Đỗ Bảo. Biên tập viên âm nhạc Đặng Thu Hương (VTV1) nhận định: “Cuốn sách là sự chia sẻ rất công phu của tác giả. Đây sẽ là tư liệu quý để từ đó nghiên cứu ra rất nhiều vấn đề về âm nhạc học, về ca từ, thậm chí về phong cách riêng của nhạc sĩ. Gia tài này hiếm nhạc sĩ của nước mình có được”.

Hơn ai hết, Đỗ Bảo hiểu tầm quan trọng của những cuốn sách nhạc đối với một người làm nhạc chuyên nghiệp. Anh nói: “Tôi biết chắc chắn phải có những cuốn sách thì người ta mới giỏi được. Những năm đầu tiên nếu tôi không tập những bài nhạc trong sách thầy tôi cho thì làm sao có tôi bây giờ. Có những người không đi từ những cuốn sách nhạc nhưng vẫn nổi tiếng vì những lý do nào đó. Nhưng, những người được đánh giá cao đều phải đi từ hạt giống căn bản nhất là những bản nhạc, làm việc với bản nhạc. Ca sĩ phải giở bản nhạc ra hát, nhạc sĩ phải giở bản nhạc ra phối, không thể thiếu được”.

Quá trình biên soạn được nhạc sĩ Đỗ Bảo thực hiện rải rác trong 10 năm qua. Anh cho biết đã sẵn sàng bắt đầu một giai đoạn mới, từ đó muốn gửi lại tất cả kiến thức, tình cảm đã có suốt một giai đoạn đã qua. Anh cũng hy vọng: "Đây sẽ là một nguồn tư liệu thi ca nói chung, âm nhạc nói riêng, cảm xúc tâm tưởng nói riêng hơn nữa, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ phát triển của nhạc trẻ Việt, đặc biệt là ở những thành phố, tỉnh nhỏ - những nơi mà theo tôi thấy đời sống âm nhạc khá hoặc rất chậm, buồn".

2. Đỗ Bảo từng có những năm tháng là biên tập viên âm nhạc của Nhà xuất bản Âm nhạc Việt Nam (Dihavina). Tại đây, anh đã được tiếp xúc với nhiều tác giả, tác phẩm, nhiều thể loại âm nhạc và chính công việc của người biên tập các ấn phẩm băng đĩa, sách nhạc đã rèn cho Bảo sự cẩn trọng, tỉ mỉ trong câu từ, trong lựa chọn để tham vấn cho các tác giả bố cục cuốn sách nhạc, hay ấn phẩm chất lượng nhất.

Nói như Đỗ Bảo thì: “Đây là ấn phẩm mang nhiều kỷ niệm, gói ghém một hành trình sáng tạo miệt mài, khổ ải và hạnh phúc. Ngoài giai điệu và lời ca của những ca khúc, tôi cũng biên soạn các hợp âm hay câu dạo nhạc gốc để người chơi đàn hát có thể đệm hát các bài ca một cách thuận tiện. Tôi cũng chọn ra một số bài hát để viết phần đệm piano; mong rằng, bạn yêu nhạc có thể chơi và hiểu nhiều hơn về các bản nhạc tôi viết. Bởi, đây là một cuốn sách nhạc, không dễ tiếp cận với những người không học nhạc lý”.

Có thể nói, nhạc sĩ Đỗ Bảo luôn chọn một con đường riêng mình trong đời sống âm nhạc sôi động. Anh dấn thân và cống hiến cho âm nhạc bằng những giá trị mới mẻ, sáng tạo và quan trọng hơn là những bài hát của anh đã được đông đảo khán giả yêu thích. Họ yêu nhạc Đỗ Bảo không phải vì trend, vì nổi tiếng mà đó là những ca khúc chạm đến trái tim. Anh là một nhạc sĩ phối khí giàu sáng tạo, có nhiều tìm tòi tạo nên cá tính riêng. Anh có công du nhập những hòa thanh, phong cách mới lạ vào đời sống Vpop từ cuối thập niên 1990.

Anh nhớ lại: “Mọi người lúc đấy vẫn đang ở trong tiến trình đi tìm hiểu, ai tìm ra trước, tìm được nhiều hơn thì mang về chia sẻ. Tôi chắc mình cũng là một trong những người năng nổ trong việc đi tìm và thể nghiệm những cái mới đầu tiên từ “Nhật thực” hay “Cánh cung 1”. Ngay thời “Nhật thực”, những nhạc công giỏi nhất ở Hà Nội nhìn vào tổng phổ cũng phải thốt lên nhìn lằng nhà lằng nhằng nhưng đánh lên hay thế”.

Nhà phê bình âm nhạc Trần Lệ Chiến chia sẻ: “Mỗi trang sách của Đỗ Bảo đều cuốn hút tôi và tôi tin bạn đọc có trong tay cuốn sách này cũng sẽ có những cảm nhận như vậy. Không chỉ có những tác phẩm hay mà ở đó còn có những tản văn, bút ký được Đỗ Bảo chắt chiu, gom nhặt và cẩn trọng từng câu từ khi đặt bút viết. Điều đó cũng lý giải được vì sao ca từ trong sáng tác của Đỗ Bảo đẹp và nhân văn đến thế! Bởi, trước mỗi ca khúc là những trăn trở được Đỗ Bảo ghi lại, rồi nhào nặn, ngẫm ngợi và lựa chọn trở thành những ca từ đẹp nhất có thể, khi đưa chúng đến với mọi người”.

Còn Đỗ Bảo chia sẻ: “Khi tôi làm “Nhật thực”, “Cánh cung”, đó vẫn là những thứ rất mới mà dàn nhạc không thể cảm được và chơi được. Nên, phần nhạc đệm hầu như (tầm 60-70%), tôi phải soạn trên máy tính. Thời ấy mọi người chỉ quen đánh một thứ... bàng bạc giống nhau hoặc một số làn điệu hơi dân gian trong một số kiểu cách rất hẹp. Muốn có câu guitar hay đặc biệt dàn dây, kèn đồng, như mình muốn chỉ còn cách lấy sampler (mẫu âm) làm trên máy tính”.

Đỗ Bảo dự tính trong năm 2025 sẽ làm chuỗi các chương trình biểu diễn quy mô nhỏ ở các thành phố. Mỗi buổi đón 200 đến 400 khách, ngoài trời hoặc trong nhà. Anh chia sẻ: “Chỉ là tôi đến chơi, đệm hát cho 1-2 ngôi sao và mời 1-2 ca sĩ giỏi nhất ở địa phương đấy. Coi như buổi gặp những người yêu mến âm nhạc của mình ở vùng đấy, ký tặng, giao lưu với những bạn mua sách có thể sẽ đến. Rất rất khó nhưng sẽ cố gắng làm. Mình sẽ phải tìm rất nhiều người đồng hành”.

Thay vì xin tài trợ cho dự án, anh mong muốn tìm “bạn đồng hành”. “Những nhà cung cấp địa điểm, phương tiện vận chuyển... tìm thấy trong dự án của mình niềm vui và lợi ích thì mời họ cùng phối hợp. Hành trình này nếu được ghi lại dưới dạng tư liệu hành trình, tôi tin sẽ hấp dẫn khán giả”, Đỗ Bảo nói.

Đó là cách Đỗ Bảo đã đến, đi và sống, cống hiến cho đời sống âm nhạc những giai điệu, những ca từ đẹp đẽ về cuộc sống, để chúng ta, mỗi lần chạm vào âm nhạc của anh, sẽ tin yêu cuộc sống hơn, dù ngoài kia vẫn còn đầy rẫy những muộn phiền.