Khoảng trống phim truyền hình dành cho thiếu nhi
Từ tháng 9, bộ phim truyền hình về đề tài thiếu nhi "Cách em 1 milimet" bắt đầu lên sóng giờ vàng VTV3 và bước đầu tạo được hiệu ứng tốt với khán giả. Đây là một trong số hiếm hoi những bộ phim truyền hình khai thác đề tài này, trong bối cảnh phim truyền hình phát triển mạnh cả về số lượng và chất lượng. Thực tế ấy mang đến những thiệt thòi không nhỏ cho đối tượng khán giả nhí.
Hàng chục năm mới có phim cho trẻ em
"Cách em 1 milimet" kể câu chuyện về tình bạn của nhóm trẻ ở Làng Mây, nơi Tú - một cô bé hiếu động, tinh nghịch và cá tính, yêu sự công bằng, luôn mong muốn bảo vệ lãnh thổ cũng như thần dân của "đại bản doanh" mà cô bé lập lên. "Đại bản doanh" ấy có một thế giới trẻ thơ với những cô bé, cậu bé có hoàn cảnh, tính cách khác nhau.
Bách là một cậu bé học giỏi, ngoan ngoãn, Thư "ống bơ" với khả năng tháo vát, tính tiền nổi bật. Biên lại là cậu bé mồ côi vô cùng chăm chỉ và khéo tay. Đức nghịch ngợm, láu lỉnh, rất hâm mộ Tú. Ngoài ra còn có Quyên - chị gái Đức - là một cô bé xinh xắn, đáng yêu, vì mang căn bệnh tim bẩm sinh nên luôn được cả nhóm coi như thiên thần yếu ớt và sẵn sàng bảo vệ.
Đám trẻ ấy đã có một tuổi thơ trong sáng, hồn nhiên với đủ các trò nghịch ngợm nhưng cũng không thiếu những cảm xúc riêng tư, sâu lắng của tình bạn. Đức luôn muốn là cái đuôi nhỏ của Tú còn Tú lại lại muốn thân thiết hơn với Bách… Không chỉ có vậy, câu chuyện phim còn miêu tả những rung động đầu đời trong mối tình chớm nở của Viễn - anh trai Tú - và Ngân - chị gái Bách. Những biến cố của cuộc sống cũng khiến những đứa trẻ phải xa nhau, bắt đầu có những cuộc đời của riêng mình… Là một bộ phim thiếu nhi nhưng "Cách em 1 milimet" cũng thu hút cả các khán giả trưởng thành bởi họ được gặp lại thời thơ ấu của mình qua những câu chuyện của tình bạn, và cả những cảm xúc, tâm trạng hiện nay khi một ngày tình cờ gặp lại bạn cũ, những ký ức cùng bí mật năm xưa được vén màn.
Bộ đôi đạo diễn của phim là Trần Trọng Khôi và Phạm Gia Khương đã chứng minh không chỉ làm phim hình sự hấp dẫn (với sự thành công gần đây của "Biệt dược đen" và "Độc đạo") mà còn có duyên khi làm phim cho thiếu nhi. Dàn diễn viên nhí được "chọn mặt gửi vàng" ở phim này như Thục Phương, Gia Long, Minh Xíu, Đức Phong, Quỳnh Trang, Sơn Tùng… đã chứng minh được tài năng diễn xuất của mình.
Sự hóa thân chân thực ấy khiến cho mạch phim không bị hẫng khi giai đoạn nhân vật trưởng thành được giao cho những diễn viên tên tuổi như Minh Huyền, Hà Việt Dũng, Huỳnh Anh, Trọng Lân, Quỳnh Châu… Không chỉ được gặp lại tuổi thơ đầy màu sắc, bộ phim "Cách em 1 milimet" còn mang đến cho khán giả một bối cảnh làng quê hiền hòa, yên bình với những cảnh quay đẹp và thơ mộng.
Trong bối cảnh phim truyền hình ngày tăng nhanh về số lượng và sự đầu tư đồng đều góp phần khiến chất lượng phim cũng không ngừng được nâng lên. Nhiều bộ phim đã tạo được dấu ấn mạnh mẽ trong lòng công chúng, thậm chí trở thành đề tài bàn luận trên báo chí cũng như các trang mạng xã hội. Ở mảng phim điện ảnh, hè 2025 có tới 2 bộ phim hoạt hình Việt tham gia vào "đường đua phim hè" chiếu rạp đó là "Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội" và "Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu". Thế nhưng, mảng phim truyền hình lại vắng bóng phim dành cho thiếu nhi tới hàng chục năm.
Nhiều khó khăn khi làm phim thiếu nhi
Trong khi phim truyền hình cho lứa tuổi trưởng thành thuộc hàng đếm không xuể thì phim cho khán giả nhí vẫn chỉ đếm trên đầu ngón tay. Đến thời điểm này, một số phim truyền hình dành cho thiếu nhi nổi bật vẫn chỉ bao gồm các bộ phim như "Kính vạn hoa", "Đội đặc nhiệm nhà C21", "Gia đình phép thuật", "Đất phương Nam"… cùng các bộ phim hoạt hình như "Cổ tích Việt Nam", "Cuộc phiêu lưu của ong vàng", "Con Rồng cháu Tiên", "Dế Mèn"…
Trong đó, "Đội đặc nhiệm nhà C21" là một bộ phim thiếu nhi thuộc thể loại điều tra phá án, thu hút khán giả bằng những câu chuyện ly kỳ. Nội dung phim xoay quanh 5 người bạn cùng lớp Minh là Sáng, Sơn, Quang, Tùng có niềm đam mê với điều tra phá án và đã giải quyết được nhiều vụ việc quan trọng, mang lại sự yên bình cho trường học. "Kính vạn hoa" chuyển thể từ truyện cùng tên của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh với độ dài 20 tập kể về cuộc sống của nhóm bạn thân Quý Ròm, Hạnh và Tiểu Long cùng với đó là nhiều bài học về tình bạn.
"Gia đình phép thuật" là bộ phim dài kỷ lục với số tập lên tới con số 340 mang yếu tố kỳ ảo, hài hước. Phim kể về gia đình có 5 thành viên ở thế giới phép thuật quyết định xuống thế giới của loài người để học về tình cảm của loài người. "Tít và Mít" là bộ phim hoạt hình thiếu nhi có độ dài 10 tập xoay quanh tình bạn của hai người bạn thân học chung 1 lớp, do bản tính tinh nghịch, hiếu kỳ mà Tít với Mít luôn gây ra những rắc rối tại trường học, hay các hoạt động ngoại khóa của lớp…
Có thể khẳng định cho đến nay, phim ảnh vẫn giữ một vai trò vô cùng quan trọng đối với cuộc sống tinh thần của con người. Nhất là với trẻ em nông thôn, ít có điều kiện xem phim ở rạp hay tham gia sinh hoạt tại các câu lạc bộ nghệ thuật thì phim truyền hình lại càng là món ăn tinh thần cần thiết. Những bộ phim không chỉ đơn thuần là xem để giải trí mà còn truyền tải những thông điệp nhân văn và ý nghĩa sâu sắc mang tính giáo dục cao. Đặc biệt, ở giai đoạn hiện nay, nếu chúng ta có được những bộ phim thiếu nhi mang giá trị thẩm mĩ và tính giáo dục phù hợp sẽ hạn chế được phần nào việc các em dành thời gian cho game điện tử vô bổ, thậm chí nguy hại.
Nhiều chuyên gia, các nhà làm nghệ thuật tại các cuộc hội thảo chuyên sâu về trẻ em đã phân tích tầm quan trọng của phim ảnh cũng như các loại hình nghệ thuật khác trong sự phát triển tâm hồn, hình thành nhân cách của trẻ em. Nhưng thực tế lâu nay, sóng "giờ vàng" buổi tối trên VTV vẫn chủ yếu dành cho người lớn với những bộ phim dài tập từ tháng này sang tháng khác. Khán giả nhí tìm mỏi mắt không thấy phim dành cho mình trong lịch phát sóng dày đặc của truyền hình.
Có quá nhiều lý do để phim truyền hình dành cho trẻ em vẫn là một khoảng trống chưa thể lấp đầy. Bản thân đạo diễn Trần Trọng Khôi và Phạm Gia Khương cũng thừa nhận làm phim về đề tài trẻ em gặp nhiều khó khăn so với phim về các đề tài khác. Đơn cử như việc, để sản xuất một bộ phim dài tập, diễn viên phải theo đoàn ít nhất 3 - 4 tháng. Trong điều kiện các bạn nhỏ bận rộn với lịch học chính, học thêm như hiện nay thì rất khó để thuyết phục các phụ huynh đồng ý cho con "theo phim".
Đạo diễn Đỗ Thanh Hải từng chỉ ra một thực tế "Phụ huynh ở Việt Nam dù biết con mình có năng khiếu, đam mê nghệ thuật, mong con được đóng phim nhưng luôn cân nhắc lựa chọn giữa việc nghỉ học đi đóng phim hay chỉ coi việc đóng phim là hoạt động vui chơi, thỏa mãn đam mê. Phụ huynh chỉ sẵn sàng khi vai diễn con mình đảm nhiệm là vai phụ, tham gia một vài buổi là hoàn thành".
Ngoài ra, dường như các nhà làm phim truyền hình Việt bị rơi vào cơn khủng hoảng ngầm, đó là cạn ý tưởng sáng tạo. Điều này có vẻ vô lý lại là một sự thật. Thế giới trẻ thơ đầy ắp điều sự thú vị nhưng để chuyển tải lên màn ảnh, thành những bộ phim hấp dẫn lại không phải là chuyện dễ dàng.
Bên cạnh đó, một lý do mà nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã cũng từng chia sẻ đó là, kịch bản phim truyền hình dành cho thiếu nhi đang ở trong tình trạng "khủng hoảng thiếu". Nhiều trại sáng tác kịch bản được tổ chức nhưng các nhà viết kịch vẫn dành tâm huyết cho các đề tài khác, thay vì viết cho trẻ em.
Phim truyền hình là sản phẩm của tập thể với sự góp sức của nhiều khâu, nhiều thành phần nên để có nhiều bộ phim có giá trị dành cho khán giả nhí cần sự tâm huyết của các nhà làm phim và sự quan tâm, hỗ trợ của nhiều đơn vị hữu quan. Dù muộn cũng còn hơn không bởi sẽ thế nào nếu thế hệ trẻ em chỉ lớn lên bằng những bộ phim hoạt hình hay những chương trình giải trí đậm yếu tố nước ngoài?
