Họa sĩ Thu An: Vẽ đàn bà cũng là kể câu chuyện của mình

- Từ triển lãm "Men đàn bà" tại Hà Nội năm 2017 đến bây giờ, với triển lãm "AN & HUY"", trong đó có 34 tác phẩm thuộc bộ "Hương thời gian", tôi cảm nhận được một Thu An khác? Chị có thể chia sẻ về điều này?

+ Từ triển lãm "Men đàn bà" tại Hà Nội năm 2017 đến bây giờ, tôi đã thay đổi rất nhiều, từ hình thức lẫn nội dung. Các tác phẩm của tôi đi theo xu hướng lãng mạn và hiện đại, thể hiện dấu ấn sáng tạo cá nhân rõ nét hơn. Ở giai đoạn này, tôi không chỉ khai thác tạo hình thể hiện những cô nàng cá tính, sinh động mà còn muốn đưa vào tác phẩm những giá trị văn hóa của người Việt. Đó là câu chuyện của những phục trang áo dài nhằm tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ. Tôi mong muốn gìn giữ nét đẹp truyền thống và nét đẹp văn hóa trong ý thức dân tộc vùng miền trong các tác phẩm của mình.

- Vẫn là những người đàn bà mặc áo dài nhưng có vẻ bây giờ, đàn bà trong tranh Thu An phá cách hơn, bứt phá khỏi những giới hạn? Điều gì ở những người đàn bà và áo dài thu hút chị đến thế?

+ Vẫn là đề tài về những phụ nữ mang áo dài, những người đàn bà lộng lẫy trong thế giới của cái đẹp, của sự tự do, thể hiện những cung bậc cảm xúc, nhưng giới hạn trong các đường nét cho phép họ đủ đẹp mà vẫn gợi cảm. Tôi muốn thể hiện sự trong trẻo, mượt mà của chất liệu sơn dầu. Ngoài ra, tôi đặc biệt kết hợp các vật liệu từ chất liệu sơn mài để tạo ra điểm nhấn, các họa tiết tranh dân gian lồng ghép vào chi tiết trang phục trên áo dài và mặt nền của tác phẩm để đạt được yếu tố hòa sắc và ngôn ngữ chất liệu quý thêm phần tôn quý cái đẹp. Tôi thích câu nói của nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi: "Trong thế giới muôn hồng nghìn tía ấy, nhan sắc mang đầy tính ẩn dụ của vẻ đẹp Đông phương được ca tụng như một món quà của tạo hóa, nhưng thấp thóang đâu đó cá tính riêng của người phụ nữ trong An trỗi dậy, như những gai nhỏ đầy nét dịu dàng".

- Chị từng chia sẻ quan niệm: "Vẽ là một cuộc dạo chơi và tìm kiếm, làm mới, làm rõ cảm xúc trong mớ hỗn độn ký ức và nội tâm của người họa sĩ". Ở triển lãm mới này, chị đã tìm kiếm được điều gì?

+ Trong triển lãm lần này tôi lại được dịp làm mới cảm xúc của mình từ việc khai thác các hình trang trí chim phụng Cung đình Huế kết hợp hoa văn lá dây thời Nguyễn. Chất liệu này giúp tôi tạo thêm hiệu quả thẩm mỹ để kể câu chuyện tôi đang hướng đến. Đây cũng chính là nguồn cảm xúc tôi ấp ủ lâu nay khi sinh sống và làm việc tại Huế. Những nét đẹp của con người xứ Huế, những tinh hoa văn hóa kết tụ lâu đời đã ảnh hưởng ít nhiều trong cách nhìn của tôi.

Chủ đề vẽ về những người đàn bà và áo dài luôn hấp dẫn tôi, tôi không nghĩ là tôi dừng lại, hoặc thấy chán bởi tôi luôn cảm thấy những người đàn bà, những cô gái, nói chung là phụ nữ luôn đẹp trong thế giới hình thể và màu sắc của tôi. Đặc biệt khi tôi khoác lên họ những tà áo dài bay bổng thướt tha, tinh nghịch hay buồn vui bất chợt, dường như tôi đang đối thọai với chính tôi, đối thọai với cảm xúc của chính mình.

- Bề ngoài Thu An dịu dàng và bình yên, nhưng tranh của chị phá cách, dữ dội. Có sự đối lập nội tâm nào trong thế giới của chị?

+ Nói rằng bề ngoài của Thu An dịu dàng thì không hẳn, nhưng bình yên thì đúng. Tôi đang có một cuộc sống yên bình ở Huế với công việc mà mình yêu thích. Nhưng với người nghệ sĩ, có lẽ, luôn có sự đối lập, giằng xé trong thế giới của chính mình. Trong gia đình và xã hội, tôi là một người phụ nữ dịu dàng và bình yên, nhưng trong sáng tạo, tôi có câu chuyện riêng của mình. Đó là thế giới của màu sắc và những hình thể đang quyện lấy cảm xúc, là nỗi khao khát cái đẹp, khao khát níu giữ cái đẹp của tạo hóa.

Tôi đã từng chia sẻ: "Khi đó, hình tượng người phụ nữ toát lên một vẻ đẹp rất riêng, cá tính và cũng rất sinh động, đa sắc thái, diện mạo. Cũng chính vì lẽ đó, các tác phẩm của tôi tập trung vào biểu cảm thế giới nội tâm chứ không cố thể hiện vẻ đẹp dịu dàng tha thướt của các nàng trong trang phục áo dài, hay những dáng ngồi, đứng yểu điệu gợi cảm. Tôi thích khai thác vẻ đẹp trong từng tính cách của họ mà mình đã nắm bắt từ những câu chuyện đâu đó ngoài đời thực, nhìn thấy vẻ đẹp của họ trong từng cung bậc cảm xúc hỷ, nộ, ái, ố… bởi họ biết che giấu, trong lúng liếng, trong sự đanh đá, sự mời gọi, hờn dỗi… rất "Men đàn bà" với tất cả sự khát khao, say đắm, nồng nàn, lay động".

- Chồng chị cũng là một họa sĩ, chị làm thế nào để dung hòa cuộc sống của hai cá tính nghệ thuật trong một mái ấm gia đình để không bị ảnh hưởng/ va đập lẫn nhau?

+ Tôi và anh Huy phải có những tín hiệu để dung hòa mà không bị ảnh hưởng lẫn nhau. Chúng tôi độc lập chọn câu chuyện, chọn cách tiếp cận nghệ thuật theo cá tính riêng, xem nhau như những đồng nghiệp. Khi làm việc, chúng tôi muốn nửa kia phải thấy được cái hay của nhau, ngưỡng mộ nhau để làm động lực tìm kiếm con đường sáng tạo riêng. Giống như tên gọi của triển lãm lần này là "AN & HUY", hai cá tính nghệ thuật hòan toàn khác biệt. Có như vậy chúng tôi mới không bị hòa tan trong quan niệm lẫn tư duy sáng tác.

- Sống ở một thành phố êm đềm và bình yên như Huế, có phải là một lợi thế đối với những người làm công việc sáng tạo. Vì sao chị chọn Huế chứ không phải một nơi nào khác để sống và vẽ?

+ Cuộc sống ở Huế rất bình yên, nhẹ nhõm. Buổi sáng, sau ly cà phê và uống trà ở khu vườn nhỏ, tôi bắt đầu công việc tại phòng vẽ, căn phòng áp mái trên cao thóang đãng, phóng tầm mắt xa xa nhìn ra những khoảng màu xanh của cây cối, của những đám mây và bầu trời. Một tuần, tôi sẽ xuống trường Sư phạm Nghệ thuật Huế dạy một số buổi, còn phần lớn thời gian tôi thích thu mình trong không gian với gia đình và sáng tác. Vào dịp cuối tuần tôi cũng đưa các con đi chơi, vẽ trực họa ở các khu lăng tẩm, di tích… Huế vốn dĩ là một thành phố yên bình nên tôi cảm thấy rất thoải mái sống và sáng tác cũng như giảng dạy.

- Và từ Huế, chị đã vượt ra khỏi sự hạn hẹp về mặt địa lý để khẳng định một cá tính nghệ thuật mạnh mẽ, đầy khao khát. Hẳn đó là một hành trình của đam mê và nỗ lực không ngừng?

+ Nói rằng để vượt ra khỏi sự hạn hẹp về mặt điạ lý không thôi thì chưa đủ, mà tôi phải vượt qua cả thói quen và giới hạn ngầm trong suy nghĩ và quan niệm của địa lý, vùng miền để dần khẳng định một cá tính nghệ thuật mạnh mẽ, đầy khao khát. Đó là một hành trình dài, khi tôi đủ tự tin tôi đã làm được, tôi sẽ chia sẻ. Và bây giờ tôi đang trên con đường đấy thôi.

- Cảm ơn cuộc trò chuyện của chị.