Bước chuyển của phim hành động Việt

Rời rạp giữa tháng 11, "Tử chiến trên không" của Điện ảnh CAND dân vượt mốc 250 tỷ đồng. Con số này đưa đứa con tinh thần của đạo diễn Hàm Trần trở thành phim hành động Việt Nam có doanh thu cao nhất lịch sử điện ảnh nước nhà. Đã lâu lắm rồi thể loại hành động mới lại được nếm quả ngọt từ sau thành công của "Hai Phượng" (doanh thu 200 tỷ đồng) năm 2019.

Liên tiếp các năm sau đó là sự "ngã ngựa" của thể loại này dù loạt cái tên đình đám chào sân như: "578: Phát đạn của kẻ điên", "Domino: Lối thoát cuối cùng", "Kẻ ẩn danh", "Đỉnh mù sương"... Thất bại nặng nề nhất thuộc về "Thanh Sói" dù đây được coi là phần hai của "Hai Phượng". Cú ngã đau điếng của Ngô Thanh Vân khiến dòng này ra rạp rất nhỏ giọt. Tung hoành phòng vé những năm qua đa số là dòng kinh dị, tâm lý tình cảm, hài hước...

Phải chờ đến cú hích của "Tử chiến trên không", nhà sản xuất mới bớt rén tay để "chơi lớn" với thể loại hành động. Nối tiếp chiến thắng của đàn anh, "Truy tìm long diên hương" của đạo diễn tân binh Dương Minh Chiến nhanh chóng thu về 114 tỷ chỉ sau hơn một tuần công chiếu (tính từ ngày 14 đến 22/11).

Bộ phim lấy cảm hứng từ giá trị văn hóa báu vật long diên hương của loài cá voi (cá Ông), đồng thời ca ngợi văn hóa thờ cá Ông ở các làng chài của người miền biển. Để tìm lại vật thờ linh thiêng long diên hương bị đánh cắp, nhóm thanh niên làng chài cuốn vào hành trình tả xung hữu đột với băng nhóm giang hồ khét tiếng.

Tác phẩm hành động hài hước này được coi là điểm sáng giữa mùa thấp điểm cuối năm của phòng vé. Bởi, những tháng cuối năm chứng kiến loạt ca chết yểu của phim Việt, dù đó là thể loại kinh dị từng ăn khách như "Đồi hành xác", "Khế ước bán dâu"... hay phim hợp tác quốc tế như "Tay anh giữ một vì sao", "Cô dâu ma"...

Tháng 12 chào đón sự trở lại của Điện ảnh CAND với tác phẩm "Thiên đường máu". Đây là bộ phim hành động đầy kịch tính không kém gì "Tử chiến trên không". Tác phẩm còn cuốn hút bởi nội dung nóng rẫy tính thời sự khi phản ánh nạn lừa đảo "việc nhẹ, lương cao" ở nước ngoài.

Kịch bản được xây dựng dựa theo lời kể của các nhân chứng từng bị đọa đày ở địa ngục trần gian bên kia biên giới. Dù mới tung poster, bộ phim khiến người xem sởn tóc gáy khi poster khắc họa cảnh một thanh niên bị lột trần truồng, trên người chi chít vết thương, tay bị trói vào chiếc ghế đặt giữa văn phòng làm việc, chân bị xiềng xích. Xung quanh anh, những thanh niên khác vẫn ngồi cắm mặt vào máy tính, ai làm việc nấy mà không đoái hoài gì đến hình ảnh ghê rợn, đáng thương trên.

Với những gì truyền thông đã đưa tin thời gian qua, bộ phim được kỳ vọng sẽ tạo nên sức hút lớn, bóc trần sự thật trần trụi nạn lừa đảo đưa người Việt ra nước ngoài lao động trái phép. "Thiên đường máu" do đạo diễn Hoàng Tuấn Cường cầm trịch, quy tụ dàn diễn viên giàu nội lực như Quang Tuấn, Quách Ngọc Ngoan, NSƯT Hạnh Thúy, Hoài Lâm...

Thời gian này, nhiều bộ phim hành động đã bắt đầu bấm máy hoặc ở giai đoạn tiền kỳ. Nổi bật có "Trại buôn người" của đạo diễn Toni Dương Bảo Anh cùng các diễn viên Steven Nguyễn, Quách Ngọc Tuyên, Khánh My, Á hậu Minh Kiên... Đây là phim hành động - tội phạm - sinh tồn lấy cảm hứng từ cuộc đào thoát của người Việt từ trại buôn người ở nước ngoài.

Khai máy hôm 10/11, "Hộ linh tráng sĩ - Bí ẩn mộ vua Đinh" được coi là tác phẩm hành động được đầu tư mạnh tay nhất thời điểm này. Phim lấy bối cảnh cuối triều Đình. Sau khi Vua Đinh Tiên Hoàng băng hà, 7 tráng sĩ được giao phó một sứ mệnh tối mật: Chạy đua với thời gian, đối đầu với các thế lực thù địch, đưa 100 quan tài của vua đi theo 7 hướng khác nhau, đánh lừa kẻ thù đang rắp tâm phá hoại lăng mộ - nơi được tin là cội nguồn vượng khí của dân tộc.

Được định hình là phim hành động - huyền sử, "Hộ linh tráng sĩ - Bí ẩn mộ vua Đinh" đặt trọng tâm vào ngôn ngữ võ thuật - thứ sức mạnh thể hiện tinh thần tráng sĩ và hào khí dân tộc. Vai trò đạo diễn hành động do Johnny Trí Nguyễn đảm nhận. Anh cho hay đây là tác phẩm điện ảnh có số lượng các cảnh hành động dày đặc. Hơn nửa năm qua, anh cùng đội ngũ cascadeur tập trung nghiên cứu và luyện tập để sáng tạo một bộ thế võ riêng biệt, mang lại cảm giác chân thực, bi tráng và chưa từng có trên màn ảnh Việt.

Góp mặt trong dàn cố vấn các pha hành động, võ thuật trong phim còn có vận động viên Wushu Thúy Hiền, chuyên gia Nguyễn Anh Tuấn, Diệp Quang Bình, Thái Trần, Trần Quang Lộc... Dự kiến "Trại buôn người" và "Hộ linh tráng sĩ - Bí ẩn mộ vua Đinh" sẽ ra rạp năm 2026.

Sự thành công của loạt phim hành động gần đây khiến giới chuyên môn phải nghiền ngẫm kỹ công thức "hút khách" cho dòng phim khó nhằn này.  Trước đây, "Thanh Sói", "Domino: Lối thoát cuối cùng", "Kẻ ẩn danh"... đều được truyền thông rầm rộ, nội dung cũng khá ổn và đầu tư rất mạnh tay.

Cảnh kỹ xảo, hành động vốn từng bị coi là điểm yếu cốt tử của phim hành động Việt cũng dần được nhà sản xuất cải thiện cho chân thực hơn, thậm chí nhiều phim không kém cạnh gì nền điện ảnh các nước phát triển. Chẳng hạn, cảnh băng nhóm xã hội đen người Việt đua xe, thanh trừng nhau trên đường phố Houston, Mỹ trong "Domino: Lối thoát cuối cùng" mãn nhãn và xịn sò không kém gì phim Hollywood chính hiệu.

Nhưng, theo giới chuyên môn, nếu chỉ lấy cảnh hành động, kỹ xảo để thuyết phục khán giả đến rạp thì hoàn toàn chưa đủ. Sở dĩ, "Thanh Sói", "Domino: Lối thoát cuối cùng"... chết yểu vì bản sắc riêng quá èo uột. Dẫu được đầu tư tốt nhưng chất Việt gần như mất hút trong nội dung phim. Thay vào đó là màu sắc ngoại lai mà người ta thấy nhan nhản ở phim chưởng Hong Kong, phim hành động Mỹ... Xem những phim trên, người ta có cảm giác đang xem phim nước ngoài (nhưng là phiên bản chưa tới) nói tiếng Việt.

Trong khi đó, khán giả lại chỉ ưu ái những tác phẩm có câu chuyện gần gũi, nêu bật cội nguồn, văn hóa dân tộc. Đó là điều mà "Tử chiến trên không", "Truy tìm long diên hương" và trước đó là "Hai Phượng" đã làm được.

"Tử chiến trên không" lấy cảm hứng từ 2 vụ cướp máy bay có thật từng xảy ra với ngành hàng không Việt Nam trong những năm đầu thống nhất đất nước. Ngoài cảnh hành động nghẹt thở, loạt tình huống thót tim, câu chuyện kịch tính đậm chất anh hùng của những người chiến sĩ trên bầu trời thì cả bộ phim khiến khán giả bồi hồi nhớ về một thời chưa xa. Khung cảnh năm 1978 được tái hiện sinh động và chân thật với những bản nhạc hoài cổ, mốt thời trang retro, lối ăn nói đặc trưng thời bấy giờ...; đặc biệt, chiếc máy bay DC-4 được phục dựng nguyên bản đến từng chi tiết nhỏ.

"Truy tìm long diên hương" cũng chinh phục khán giả ở câu chuyện đậm chất Việt dù hình thức làm phim bắt chước theo kiểu hành động hài hước Châu Tinh Trì. Câu chuyện truy tìm báu vật của thanh niên làng chài hiện lên bình dị, gần gũi với hình ảnh chiếc xe ba gác lao vùn vụt giữa cảnh hỗn chiến. Các pha đối kháng cũng sử dụng những vật dụng quen thuộc ở khu chợ cá để tấn công. Người ta có cảm giác đó là câu chuyện rất thật về một làng chài mà mình đã gặp đâu đó ở dải đất chữ S.

Nhà phê bình điện ảnh Lê Hồng Lâm nhận xét: "Phim bình dân nhưng không rẻ tiền. Hài nhưng không lố lăng. Các mảng miếng hành động và hài đều được "gieo" và "gặt" khéo léo. Nhân vật nào cũng có đất diễn để thể hiện và để lại nhiều cảm tình cho khán giả. Đặc biệt, khen ngợi dàn cascadeur của phim. Đây có lẽ là phim Việt có được một dàn cascadeur hiệu quả như vậy. Họ không chỉ đóng thế mà còn trở thành nhân vật hẳn hoi, thậm chí có thể trở thành diễn viên đắt sô sau phim này".

Những bộ phim sắp trình làng như "Trại buôn người", "Thiên đường máu", "Hộ linh tráng sĩ - Bí ẩn mộ vua Đinh"... đều có chung bản sắc nguồn cội đậm đặc với phong cách làm phim ghi dấu ấn cá nhân.

Nói như chuyên gia truyền thông phim Châu Quang Phước: "Ở thời điểm hiện tại, đây đó bắt đầu ló dạng nhiều phim thể nghiệm đầy chất riêng của người làm phim. Trong đó thể loại hành động đang manh nha trở lại ngay từ mùa cuối năm này. Phim hành động Việt xem ra vẫn còn nhiều "cánh cửa" cần khai mở, miễn sao phải có nhiều biến tấu hơn so với giai đoạn trước".

Hy vọng, với hướng đi đúng đắn này, sắp tới phim hành động không còn đừng bên lề mà thực sự trở thành "quả bom" phòng vé, chất chứa đầy ắp thông điệp ý nghĩa.