Làn gió mới của âm nhạc Việt

• Nhìn lại một năm nhạc Việt
• Âm nhạc Việt Nam trước nguy cơ thiếu nghệ sỹ biểu diễn
• Bolero: Sự sáng tạo của âm nhạc Việt?

Cùng với khá nhiều ca khúc mang hơi thở đời sống trước đó từng gây sốt với khán giả như "Thật bất ngờ", "Ông bà anh", "Vì tôi còn sống",... đã cho thấy càng ngày, những ca khúc đề cập tới những vấn đề xã hội càng nhận được sự yêu mến của công chúng. Không chỉ có vậy, xu hướng sáng tác này còn mang tới hy vọng về một thế hệ nhạc sĩ trẻ không chỉ tài năng mà còn tràn đầy ý thức công dân.

Ngay sau khi ra mắt tại sân chơi "Sao đại chiến", ca khúc "Lũ đêm" tạo được ấn tượng đặc biệt với đông đảo khán giả. Chia sẻ về nguồn cảm hứng viết  "Lũ đêm" trên báo chí, nhạc sĩ Dương Cầm cho biết: "Khi nhìn thấy hình ảnh một em bé nằm trôi giữa dòng nước trong cơn bão khắc khiệt ập đến tàn phá miền Trung, tôi đã không thể kìm được xúc động. Hình ảnh đó cứ chập chờn trong tâm trí tôi, thôi thúc tôi thức trắng đêm để viết nên bài hát này. Bài hát bắt đầu bằng cảnh êm đềm của màn đêm "bầu trời đầy sao", "tiếng côn trùng hát ca" để rồi đưa đến những điều khủng khiếp nhất của thiên tai...".

Ca sĩ Đông Hùng trong MV “Lũ đêm”.

Trước sức lan tỏa tự nhiên của ca khúc, ngay sau đó, nhạc sĩ Dương Cầm đã thực hiện MV "Lũ đêm" qua giọng hát của ca sĩ Đông Hùng. MV ngay lập tức chạm tới được trái tim khán giả không chỉ bởi sự thể hiện thành công của ca sĩ mà chính bởi tác giả đã viết về một vấn đề xã hội với những tình cảm xúc động, chân thành nhất của mình.

Có thể nói, đây không phải là lần đầu tiên một ca khúc về đề tài xã hội đã gây “sốt” khi vừa ra mắt khán giả. Trước đó, hẳn những người yêu nhạc Việt vẫn còn nhớ trường hợp của "Thật bất ngờ". Qua giọng hát của ca sĩ Trúc Nhân và MV với phong cách vui nhộn, hóm hỉnh, ca khúc đã trở thành bản hit trong một thời gian dài.

"Thật bất ngờ" thu hút khán giả khi nó được sáng tác bởi một tác giả trẻ nhưng lại chứa đựng những ca từ mang đầy tính chiêm nghiệm và châm biếm về thời cuộc. Chất nhạc tươi vui, cùng ca từ thú vị xoáy sâu vào những vấn đề nóng của xã hội khiến giúp "Thật bất ngờ" vẽ lên một bức tranh châm biếm khá chân thực về đời sống showbiz hiện nay.

Ca khúc không chỉ được khán giả trẻ mê mẩn mà còn giúp ca sĩ Trúc Nhân cùng ê kíp tạo ra một trong những MV ấn tượng nhất năm 2015. Đồng thời giúp chàng nhạc sĩ trẻ này ghi được một dấu ấn trong sự nghiệp âm nhạc của mình. Bản thân tác giả của ca khúc cũng đã được nhận giải thưởng "Bài hát của năm" và "Nhạc sĩ của năm" tại giải thưởng âm nhạc Cống hiến. Tác giả của ca khúc "Thật bất ngờ", nhạc sĩ Đức Hùng trước đó cũng là người sáng tác ca khúc "Bác làm vườn và con chim sâu" từng gây "bão" một thời.

Mặc dù tuổi đời còn rất trẻ nhưng Đức Hùng đã luôn dành sự quan tâm đặc biệt tới những đề tài xã hội. Anh đưa những đề tài nóng hổi ấy vào các tác phẩm của mình một cách vừa sâu sắc vừa dí dỏm, phù hợp với tâm lý tiếp nhận của khán giả trẻ.

Anh quan niệm: "Những ca khúc khai thác về đề tài xã hội, về những gì xảy ra xung quanh cuộc sống của chúng ta hiện nay không chỉ những người già, công chức, thế hệ trung niên quan tâm mà thế hệ trẻ cũng rất quan tâm. Các ca khúc của tôi, ngoài những chủ đề chính, còn lồng ghép thêm những vấn đề xã hội, điều đó có sức hấp dẫn hơn là chỉ nói đến tình yêu hay chuyện sướt mướt chia ly...".

Trước đó không lâu, khi ca khúc "Lá cờ" của nhạc sĩ, ca sĩ Tạ Quang Thắng vang lên trên sân khấu "Bài hát Việt" cũng khiến khán giả không khỏi bất ngờ. Những câu chuyện về tem, phiếu, bo bo... được chàng nhạc sĩ trẻ đưa vào ca khúc hết sức tự nhiên và xúc động gợi lại bao cảm xúc về một giai đoạn không thể nào quên trong lịch sử. Bài hát mang đầy những suy tư của thế hệ thanh niên ngày nay trước công lao của cha ông đã liên tục nhận được những giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam.

Có thể nói, âm nhạc là lĩnh vực có thể khai thác bất kỳ đề tài nào gắn bó với đời sống con người. Tuy nhiên, mặc dù không có số liệu thống kê chính xác nhưng ngoài những ca khúc được viết theo đơn đặt hàng của các ngành nghề, bộ phim... thì có thể khẳng định phần lớn các ca khúc đều nói về đề tài tình yêu.

Ngay tại một số cuộc thi trên truyền hình như "Bài hát của năm", "Sing my song" thì các ban tổ chức cũng cho biết có tới 90% ca khúc tham gia có đề tài tình yêu. Nhưng sự thật, ca khúc mang đề tài xã hội đã từng xuất hiện trong đời sống âm nhạc Việt từ khá lâu. Tuy nhiên những ca khúc này thường xuất hiện rải rác và chưa tạo thành trào lưu phổ biến như hiện nay.

Hẳn khán giả yêu nhạc Việt còn nhớ, cách đây khá lâu, khi nhạc sĩ Minh Khang sáng tác ca khúc "Đứa bé", về thân phận những đứa trẻ mưu sinh ngoài đường phố đã là một sự kiện trong đời sống âm nhạc. Bài hát còn thật sự trở nên ý nghĩa  và có sức lan tỏa khi được hai trăm nghệ sĩ cùng hòa giọng để quyên tiền trợ giúp các mái ấm cho những mảnh đời tuổi thơ bất hạnh.

Có ý kiến cho rằng, sở dĩ trước đây, ca khúc về đề tài xã hội xuất hiện ít vì nó thường là việc "khó nhằn" với người sáng tác và kém hấp dẫn người nghe. Với người sáng tác, việc lựa chọn đề tài gì, sử dụng giai điệu nào, ca từ ra sao để không bị khô cứng, dễ đi vào lòng người là việc không hề đơn giản. Khán giả cũng thường không mặn mà với những ca khúc này vì còn giữ thành kiến đây là những ca khúc nặng tính tuyên truyền, hô hào.

Hình ảnh vui nhộn trong MV “Thật bất ngờ”.

Tuy nhiên, sự nở rộ của những ca khúc này thời gian gần đây, nhiều ca khúc trở thành những bản nhạc được các bạn trẻ yêu thích và nhận được nhiều giải thưởng là minh chứng rõ ràng cho việc: ca khúc viết về đề tài xã hội hoàn toàn có thể là ca khúc hay.

Nhạc sĩ Anh Quân, người từng được biết đến với những bản tình ca cũng đã thành công khi bắt tay vào viết về đề tài lũ lụt thiên tai qua ca khúc "Bão đêm". Những ca từ của ca khúc: "Cơn bão đêm kéo qua mang đi bình yên/ Những xóm làng nghèo xơ xác/ Nhìn ánh mắt những bé thơ nay về đâu hỡi em/ Bơ vơ tìm mẹ thật ngơ ngác..." đã khiến người nghe thật sự xúc động. Được biết, ca khúc được vợ chồng nhạc sĩ Anh Quân sáng tác và biểu diễn khi vừa chứng kiến nỗi đau mất mẹ của một em bé khi cơn bão khắc nghiệt quét ngang dải đất miền Trung nắng gió.

Khi nhạc Việt đang trở nên báo động với không ít những ca khúc nhảm nhí hay nhan nhản những ca từ sướt mướt, ảo não mà rỗng tuếch về tình yêu thì sự xuất hiện của những ca khúc về đề tài xã hội thật sự là cơn gió mát lành mang nhiều hy vọng.

Điều này cho thấy các nhạc sĩ trẻ đã thoát khỏi cái tôi bé nhỏ để hướng tâm trí, trái tim với những vấn đề thuộc đời sống. Nó không chỉ cho thấy trách nhiệm công dân, ý thức xã hội của những nghệ sĩ trẻ mà còn góp phần định hướng thẩm mĩ cho không ít khán giả trẻ hiện nay.

Một điều đáng nói là, trong số các nhạc sĩ viết về đề tài xã hội hiện nay hầu hết đều thuộc về những nhạc sĩ trẻ như Lê Cát Trọng Lý, Phạm Toàn Thắng, Đức Hùng, Tạ Quang Thắng, Nguyễn Đức Cường, Sa Huỳnh... Và điều đáng quý là với những nhạc sĩ này, đề tài xã hội không đơn giản là cuộc dạo chơi hời hợt mà là sự thôi thúc, nỗi canh cánh trong lòng ở mỗi tác phẩm.

Nhạc sĩ, ca sĩ trẻ Lê Thiện Hiếu đã không ngần ngại khẳng định đề tài xã hội là lựa chọn lâu dài của anh bởi thói quen quan sát cuộc sống và nói lên những cảm nhận, suy nghĩ của mình bằng âm nhạc. Những sáng tác về đề tài xã hội luôn là một cái nhìn thực tế về đời sống với mục đích hướng thiện, đưa khán giả đến gần với những vấn đề nổi cộm của đời sống như môi trường, trẻ em, người tàn tật, nạn nhân bão lũ...

Khi người nghệ sĩ biết đồng cảm, chia sẻ với những nỗi bất hạnh, nỗi đau của những người xung quanh, biết truyền những xúc cảm thẩm mĩ ấy tới công chúng sẽ góp phần giúp cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.