Trả lương theo vị trí việc làm

Theo Nghị quyết 104/2023/QH15 về dự toán ngân sách nhà nước năm 2024 do Quốc hội ban hành, trong đó nêu rõ: Từ ngày 1/7/2024, thực hiện cải cách tổng thể chính sách tiền lương theo Nghị quyết 27-NQ/TW năm 2018. Nguồn kinh phí thực hiện cải cách tiền lương bảo đảm từ nguồn cải cách tiền lương tích lũy của ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương và một phần bố trí trong dự toán chi cân đối ngân sách nhà nước. Đồng thời, điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng, trợ cấp ưu đãi người có công và một số chính sách an sinh xã hội đang gắn với lương cơ sở.

Từ ngày 1/7/2024 bãi bỏ tất cả các cơ chế quản lý tài chính, thu nhập đặc thù của các cơ quan, đơn vị hành chính nhà nước; áp dụng chế độ tiền lương, phụ cấp, thu nhập thống nhất. Không tiếp tục áp dụng cơ chế đặc thù hiện hành đối với phần kinh phí thường xuyên theo cơ chế quản lý tài chính đặc thù (chi hoạt động, tăng cường năng lực, hiện đại hóa, đảm bảo hoạt động chuyên môn...) của các cơ quan, đơn vị hành chính nhà nước.

Năm 2018, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII ban hành Nghị quyết 27-NQ/TW về cải cách chính sách tiền lương với mục tiêu “tiền lương phải thực sự là nguồn thu nhập chính bảo đảm đời sống người lao động và gia đình người hưởng lương; trả lương đúng là đầu tư cho phát triển nguồn nhân lực, tạo động lực nâng cao năng suất lao động và hiệu quả làm việc của người lao động”.

Theo tinh thần Nghị quyết 27, từ năm 2021 sẽ thực hiện cải cách chính sách tiền lương. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 nên Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương đã xem xét rất kỹ lưỡng, thận trọng và quyết định lùi thời điểm cải cách tiền lương và việc áp dụng từ 1/7 tới đây thì độ trễ cũng đã lên tới 3 năm. Khi chưa thực hiện được chính sách cải cách tiền lương thì sẽ thực hiện điều chỉnh mức lương cơ sở, song 3 năm (2019-2022), đại dịch COVID-19 ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế nên không thực hiện được, chỉ đến 1/7/2023 mới thực hiện tăng lương cơ sở lên 1,8 triệu đồng như hiện nay.

Theo khảo sát của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội tại TP Hồ Chí Minh, bình quân để một người dân tại thành phố “sống được” là 6,5-7 triệu đồng, trong khi kỹ sư ra trường chỉ 3,5 triệu đồng, tức mới chỉ đáp ứng được một nửa, còn một nửa muốn lo ăn, lo ở thì phải đi làm thêm hoặc tiếp tục xin trợ giúp từ gia đình như khi còn sinh viên. Bởi sự trái khoáy đó, thực tế việc nuôi con ăn học không phải đến 22 tuổi như nhiều cơ quan chức năng tính toán mà gia đình còn phải nuôi ngay cả khi các sinh viên này ra trường, đi làm nhiều năm, thậm chí rất nhiều năm. Mức lương của công chức, viên chức hiện nay chỉ đạt 50% mức sống tối thiểu, trong khi giờ hành chính mà công chức, viên chức đã chiếm trọn nên để tính toán thời giờ làm thêm, làm ngoài là không dễ dàng.

Nhìn lại lộ trình từ năm 2003 đến nay, Nhà nước đã 13 lần điều chỉnh tăng mức lương cơ sở chung từ 210.000 đồng lên 1,8 triệu đồng/tháng, thu gọn hệ thống bảng lương, rút bớt số bậc và mở rộng khoảng cách giữa các bậc lương. Tuy nhiên, mức thu nhập thực tế còn phải trừ vào mức tăng chỉ số giá tiêu dùng.

Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 21/5/2018 nêu rõ, chính sách tiền lương là một bộ phận đặc biệt quan trọng của hệ thống chính sách kinh tế - xã hội, liên quan trực tiếp đến các cân đối lớn của nền kinh tế, thị trường lao động và đời sống người hưởng lương, góp phần xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, trong sạch, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phòng, chống tham nhũng, lãng phí.

Nước ta đã trải qua 4 lần cải cách chính sách tiền lương vào các năm 1960, năm 1985, năm 1993 và năm 2003. Bên cạnh kết quả đạt được, chính sách tiền lương vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập như: Chính sách tiền lương trong khu vực công còn phức tạp, thiết kế hệ thống bảng lương chưa phù hợp với vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo; còn mang nặng tính bình quân, không bảo đảm được cuộc sống, chưa phát huy được nhân tài, chưa tạo được động lực để nâng cao chất lượng và hiệu quả làm việc của người lao động; quy định mức lương cơ sở nhân với hệ số không thể hiện rõ giá trị thực của tiền lương. Chưa phát huy được quyền, trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong việc đánh giá và trả lương, thưởng, gắn với năng suất lao động, chất lượng, hiệu quả công tác của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động...

Với lần cải cách kể từ 1/7 tới đây, người hưởng lương kỳ vọng sẽ có bước cải thiện đáng kể, trong đó điểm nhấn là trả theo vị trí việc làm, chức vụ và chức danh cán bộ lãnh đạo. Như vậy, sẽ có sự chênh lệch lớn giữa các mức lương theo vị trí việc làm, chức danh, không còn “cào bằng” như cũ, đảm bảo mức lương theo tính chất công việc và vị trí, công việc đảm nhận.