Thận trọng trước khi cáo buộc
Một tuần qua, trong giới nghệ thuật tạo hình đã có những tranh luận xoay quanh một vài bài viết cáo buộc nghệ sĩ trẻ Lê Minh Trí đã đạo nhái tác phẩm của họa sĩ Đinh Công Đạt. Cáo buộc ấy đã gây ra xáo trộn không nhỏ đối với đời sống riêng của Lê Minh Trí, một thanh niên mới ngoài 20 tuổi với tương lai vẫn còn rất dài.
Thực tế, Lê Minh Trí bị cáo buộc vì tác phẩm tượng "Monk" (nhà sư) của anh với quy kết rằng tác phẩm đạo nhái lại của Đinh Công Đạt. Điều đáng nói ở đây chính là căn cứ và cơ sở của cáo buộc vô cùng lỏng lẻo. Chính vì thế, có thể xem cáo buộc này là vội vã.
Thứ nhất, trước khi nói một tác phẩm nào đó là sản phẩm sao chép, đạo nhái, cần phải có cái đích so sánh cụ thể. Ở trường hợp kể trên, phía cáo buộc Lê Minh Trí không đưa ra được bất kỳ một cái tên tác phẩm cụ thể nào là tác phẩm gốc mà Trí đã sử dụng để ''ăn cắp chất xám''. Như vậy, khi không có đích chuẩn để so sánh, việc cáo buộc xem như đã thất bại ngay từ nền tảng.
Thứ hai, chủ đề trọng tâm mà Lê Minh Trí chọn lựa chính là tượng Phật cổ ở các chùa Bắc bộ. Chủ đề này cũng từng được Đinh Công Đạt khai thác trước đó. Chính việc trùng chủ đề như thế đã gây ra lầm lẫn cho cáo buộc. Hình dáng tượng Phật nói riêng và các công trình, sản phẩm tạo hình ở các đền, chùa cổ nói chung được xem như một thứ tài sản trí tuệ công cộng (public domain) mà nhiều người cùng có quyền tự do khai thác. Giữa Lê Minh Trí và Đinh Công Đạt chỉ có sự tương đồng trong thực hành nghệ thuật ở điểm này mà thôi. Và, đã là tương đồng thì không thể bị xem là đạo nhái.
Thứ ba, bức tượng "Monk" của Lê Minh Trí sử dụng chất liệu acrylic, khác với sơn mài của Đinh Công Đạt. Khác biệt này chắc chắn tạo ra hiệu ứng thị giác khác nhau. Thêm vào đó, "Monk" không phải lần đầu tiên được công bố mà thực tế đã được công bố từ cách đây vài năm trong một triển lãm do nghệ sĩ Lê Thiết Cương giám tuyển. Ai cũng biết Lê Thiết Cương kỹ tính đến mức độ nào, có trách nhiệm ra sao. Điều đáng nói là khi triển lãm này được giới thiệu với công chúng, không hề có bất kỳ cáo buộc nào được đưa ra. Tại sao lại phải đợi đến khi nghệ sĩ Lê Thiết Cương đã qua đời mới tung ra lời cáo buộc như vậy?
Hiện khá nhiều họa sĩ uy tín cũng nhận xét không có sự đạo nhái nào ở trường hợp kể trên mà chỉ có sự tương đồng, có thể cũng có cả sự ảnh hưởng, trong đường lối thực hành nghệ thuật. Với những đánh giá như vậy, có thể thấy cáo buộc đạo nhái là vô căn cứ và cần phải có một đính chính rõ ràng bởi nó đã ảnh hưởng lớn tới uy tín, danh dự của một con người.
