Cần cơ chế riêng cho thiết chế văn hóa đặc biệt

Việc Đội tuyển quốc gia cả một năm không thi đấu trận nào trên Sân vận động Quốc gia chắc chắn là một bất thường. Song, bất thường này dễ lý giải. Thứ nhất, chất lượng mặt cỏ sân Mỹ Đình đã xuống cấp nhiều, dễ gây chấn thương cho tuyển thủ.

Thứ hai, nhu cầu chứng kiến các ngôi sao của Đội tuyển quốc gia Việt Nam là nhu cầu bình đẳng của mọi người dân nên việc thi đấu ở nhiều địa phương cũng là vì lợi ích chung của người hâm mộ. Nhưng, điều đáng được nêu bật ra từ câu chuyện này không chỉ là chất lượng của mặt sân cỏ hay Đội tuyển quốc gia thi đấu ở địa điểm nào mà là vấn đề cơ chế cho các thiết chế văn hóa đặc biệt như Khu liên hợp thể thao quốc gia (LHTTQG) Mỹ Đình.

Hiện nay, Khu liên hợp này đang lâm vào tình trạng nợ thuế gần 1.000 tỷ đồng và năm vừa qua lại thua kiện một công ty TNHH, buộc phải bồi thường 12 tỷ đồng. Giới quan tâm sát sao đều chung quan điểm với tình trạng này bằng một nhận định: chỉ có tuyên bố phá sản, làm lại từ đầu thì may ra mới cứu được Khu LHTTQG Mỹ Đình.

Thực tế, Khu liên hợp này có một ban quản lý được phân nhiệm, với cơ chế tự chủ nhưng mọi quyết định cho thuê mướn hạ tầng đều phải thông qua phê duyệt của Cục Thể dục thể thao. Hoạt động mang lại thu nhập chủ yếu cho Khu liên hợp vẫn chỉ xoay quanh việc cho thuê hạ tầng mà thôi và nếu như có chạy hết công suất, doanh thu của Khu liên hợp này cũng khó có thể đạt con số vài trăm tỷ/năm. Hãy nhìn vào trọng điểm của Khu liên hợp là sân vận động thì chúng ta đủ hiểu.

Cho VFF thuê tổ chức một trận đấu, Khu liên hợp này cũng chỉ thu được khoảng 800 triệu đồng, với phạm vi hoạt động thường là 3 ngày (2 ngày tập luyện quen mặt sân và 1 ngày thi đấu). Như vậy, tính trung bình là khoảng hơn 300 triệu/ngày. Nếu cho thuê làm sự kiện giải trí như "Anh trai say Hi", doanh thu có lẽ cũng chỉ lên tới 1 tỷ đồng cho 1 ngày sử dụng mặt bằng. Từ trước tới nay, chưa một thiết chế văn hóa tương tự nào có thể chạy hết công suất theo kiểu 365 ngày mỗi năm đều có đối tác thuê địa điểm cả. Vậy thì khả năng nào để Khu LHTTQG Mỹ Đình có thể trả hết nợ thuế đây?

Trong khi đó, thực tế, Sân vận động Mỹ Đình lại không được thiết kế như một khu phức hợp có thể tổ chức cả sự kiện thể thao lẫn giải trí, văn hóa. Vì thế, sau mỗi lần cho thuê sự kiện ngoài thể thao, cần ít nhất nửa tháng để phục hồi mặt cỏ nhằm đáp ứng cho sự kiện bóng đá kế tiếp. Việc chăm sóc mặt cỏ cũng tốn kém. Nguồn thu không đảm bảo, không cách gì Khu LHTTQG Mỹ Đình có thể hoạt động hiệu quả. Để nguyên trạng như thế, Khu liên hợp bỗng trở thành một ví dụ tiêu biểu của lãng phí công sản với khoản nợ ngày càng phình to.

Thiết nghĩ, với những thiết chế văn hóa đặc biệt như Khu LHTTQG Mỹ Đình, vốn được xây dựng với mục đích phục vụ sự nghiệp chung, phục vụ các sự kiện cấp quốc gia, cần một cơ chế đặc thù riêng để có thể vận hành hiệu quả nhất. Đầu tiên phải là cơ chế về thuế. Nếu như Sân vận động Quốc gia được cho Liên đoàn Bóng đá quốc gia thuê tổ chức các trận cầu của Đội tuyển quốc gia thì nên miễn nhiệm vụ thuế cho Khu LHTTQG Mỹ Đình. Kế đến là cơ chế quản lý. Ban quản lý Khu liên hợp này cần được giao tự chủ hoàn toàn, được quyền quyết định khai thác doanh thu tối đa để có nguồn bảo trì, đại tu định kỳ; đặc biệt là các không gian còn trống xung quanh, nơi hoàn toàn có thể cho thuê thương mại để khai thác doanh thu thường xuyên.

Và, ngoài cơ chế riêng, có lẽ cũng đã đến lúc Sân vận động Mỹ Đình cần được nâng cấp sau hơn 20 năm hoạt động. Chỉ có nâng cấp trở thành một khu phức hợp đa nhiệm, khả năng khai thác mới tốt hơn, hiệu năng sử dụng mới cao hơn và giúp Khu LHTTQG Mỹ Đình thoát khỏi lối mòn khiến lâm vào tình cảnh nợ thuế kéo dài như những năm qua.