Trại giam Xuân Phước - BCA: Tình người gieo mầm thiện

Hơn 38 năm công tác trong lực lượng Công an, Đại tá Phạm Xuân Thủy có 35 năm gắn bó với Trại giam Xuân Phước. Trưởng thành từ người lính, cho tới bây giờ là Giám thị, Đại tá Thủy có nhiều trải nghiệm. Đằng sau vẻ trầm tư và ánh mắt kiên nghị của anh là nhiều nỗi trăn trở khi phải nghĩ đến đời sống, công việc của hàng trăm CBCS và công tác quản lý giáo dục gần 900 phạm nhân. Tiếp xúc với anh, tôi mới hình dung được khó khăn vất vả những năm đầu mới hình thành Trại Xuân Phước. Mùa nắng đất đai cằn cỗi khô hạn, mùa mưa trút nước dai dẳng, lũ từ thượng nguồn đổ xuống sông Trà Bương cắt đứt giao thông. Có thời điểm hơn 40% CBCS bị sốt rét rừng hành hạ, trong khi đường độc đạo về phố huyện gập ghềnh, lầy lội, phải khiêng võng đưa người ốm đến bệnh viện nên đã có 9 CBCS ra đi. Phạm nhân và cán bộ đều ở trong những dãy nhà tranh, vách đất, thư báo mỗi tuần một lần, gặp mùa mưa có khi nửa tháng mới tới. Ngoài radio của vài cá nhân, đơn vị chỉ có một tivi đen trắng, cánh lính trẻ hì hục lên đồi dựng ăngten, chỉnh sửa mãi nhưng hình ảnh vẫn nhòe.

Cán bộ quản giáo Trại giam Xuân Phước hướng dẫn phạm nhân bóc tách hạt điều.

Quân số mỏng, địa hình phức tạp, cơ sở vật chất đơn sơ, đời sống sinh hoạt cực kỳ khó khăn, nhưng ngay từ đầu trại phải tiếp nhận 1.310 phạm nhân, vốn là sĩ quan, binh lính chế độ cũ. Những năm 1978-1980, đã có phạm nhân cấu kết chống đối, gây rối, trốn trại… Bằng nhiều biện pháp nghiệp vụ điều tra trinh sát, Trại Xuân Phước đã đấu tranh ngăn chặn hiệu quả mọi hành vi phạm pháp.

Thời điểm đó, phạm nhân đến Trại Xuân Phước đều có mức án 10 năm đến chung thân, nhưng nhờ chủ động làm tốt công tác trinh sát, nên đơn vị triển khai hiệu quả hoạt động quản lý giáo dục, sản xuất nông nghiệp, đào đắp kênh mương, từng bước mở rộng hàng trăm ha lúa, mía, ngô, sắn và rừng phòng hộ kết hợp chăn nuôi, góp phần cải thiện bữa ăn cho CBCS và phạm nhân. Các đội sản xuất gạch ngói, nề, mộc dân dụng, mỹ nghệ, khai thác củi, tre, nứa… được hình thành, cung cấp vật liệu xây dựng nên Trại giam Xuân Phước ngày một khang trang, thoáng sạch. Mới đây, khi đến thăm và làm việc tại Trại giam Xuân Phước, Trung tướng Lê Quý Vương - Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an đã biểu dương những thành tích của CBCS trong công tác quản lý giáo dục phạm nhân, xây dựng cảnh quan môi trường xanh - sạch - đẹp.

Để phạm nhân thực sự "tâm phục khẩu phục", bên cạnh công tác giáo dục chính trị, pháp luật, cán bộ quản giáo luôn chú trọng nghiên cứu hồ sơ, tìm hiểu gia cảnh, tâm lý, trình độ học vấn… từng đối tượng để chủ động cảm hóa, phân công lao động. Đại tá Thủy cho biết: "Dù bị cách ly khỏi cộng đồng xã hội, nhưng phạm nhân thường xuyên cập nhật thông tin kinh tế xã hội và pháp luật qua các buổi sinh hoạt, nghe đài, xem tivi, đọc báo. Ngày nghỉ họ được xem phim khoa giáo, hoạt động văn nghệ thể thao. Mỗi phân trại đều có đội văn nghệ, bóng chuyền, bóng đá để giao lưu, thi đấu trong ngày lễ, Tết. Đặc biệt, những lớp học xoá mù giúp cho nhiều phạm nhân biết đọc và viết thư gửi về gia đình. Chế độ tự quản tại bếp ăn luôn thực thi nghiêm túc. Ngoài việc nhận đủ khẩu phần theo luật định, phạm nhân còn có thêm thịt, cá, rau xanh từ nguồn sản xuất chăn nuôi tại chỗ, nên nhiều năm qua không xảy ra tình trạng bệnh nhân suy kiệt sức khoẻ, trật tự kỷ luật đảm bảo ổn định, không có nạn đầu gấu, đại bàng, lôi kéo trốn trại".

Để mầm thiện lớn dần trong mỗi phạm nhân, cán bộ quản giáo luôn ứng xử bằng tình người, nên nhiều kẻ "cứng đầu" đến đây đều được cảm hóa tiến bộ. Phạm nhân Trương Trọng Tuyến, 49 tuổi - một tay anh chị ở đất cảng Hải Phòng từng ba lần vào tù, cuối năm 1989 tiếp tục lãnh án chung thân về tội giết người, cướp tài sản. 8 năm ở Trại giam Thanh Lâm, tỉnh Thanh Hóa, Tuyến gây sự đánh nhau, đục tường trốn trại nên tiếp tục hầu tòa và chuyển vào Trại giam An Điềm, tỉnh Quảng Nam. Tại đó, Tuyến thường xuyên bị kỷ luật, nên giữa năm 2004 chuyển vào Trại giam Xuân Phước. Bằng trải nghiệm hơn 30 năm trong nghề, Trung tá Trần Xuân Thiều cảm hóa Tuyến thành một lao động giỏi, chấp hành tốt nội quy kỷ luật, nên sau hai lần giảm án, thời hạn tù của Tuyến còn lại 19 năm. Nguyễn Trần Lam, biệt danh Lam "sát thủ", 46 tuổi, trú ở phường 1, quận 3, Tp HCM bị xử phạt 18 năm tù về 4 tội cướp, cưỡng đoạt tài sản, bắt giữ người trái pháp luật và cố ý gây thương tích, trong đó có vụ Lam cùng đàn em "trùm" giang hồ Năm Cam gây án. Khi mới vào trại, Lam thường gây sự với các phạm nhân khác, nhưng trước sự kiên trì cảm hóa mềm dẻo của cán bộ quản giáo, Lam chuyển đổi tích cực nên được giảm án. Còn 2 năm nữa sẽ về nhà, Lam háo hức tâm sự: "Tôi đã đánh mất thời trai trẻ chỉ vì hiếu thắng tầm thường. Được giáo dục tận tâm bằng tình người, tôi thật sự hối tiếc nên phải tích cực cải tạo"…

Trên đường về xuôi, những ca từ trong bài hát "Xuân Phước yêu thương" khiến tôi nhớ mãi hình ảnh "Người cảnh sát như những kỹ sư tâm hồn/ Gạn đục khơi trong, xây ước mơ cho những người lầm đường lạc lối/ Từ trong bóng tối vươn lên làm lại cuộc đời/ Góp sức mình xây dựng Tổ quốc đẹp tươi". Vâng! Những "kỹ sư tâm hồn" ở đó luôn gieo mầm thiện bằng tình người, để mỗi phạm nhân sớm hoàn lương, hướng thiện