Tháo "điểm nghẽn" cho khu vực kinh tế tư nhân bằng cách nào?

GS. TS Nguyễn Thành Hiếu, Phó Giám đốc ĐH Kinh tế Quốc dân nhận định, sau gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Khu vực kinh tế tư nhân đã đóng góp 43% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và chiếm tới 57% vào mức tăng trưởng GDP năm 2024 - lớn nhất trong các thành phần kinh tế. Bình quân giai đoạn 2011–2024, khu vực này đạt tốc độ tăng trưởng 6,3%/năm, cao hơn mức bình quân chung toàn nền kinh tế (5,48%/năm). 

Tuy nhiên, so với kỳ vọng trở thành trụ cột phát triển kinh tế quốc gia, khu vực kinh tế tư nhân vẫn còn nhiều bất cập. Hiện nay, đây là khu vực có hiệu quả kinh doanh, trình độ khoa học công nghệ, năng suất lao động và thu nhập người lao động thấp nhất trong các thành phần kinh tế. Khu vực này đang có dấu hiệu “hụt hơi” trong quá trình phát triển.

GS.TS Ngô Thắng Lợi, giảng viên cao cấp Đại học Kinh tế quốc dân nhận định, sự ra đời của “bộ tứ” nghị quyết của Bộ Chính trị đánh dấu bước ngoặt mới trong phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam. Song GS. TS Ngô Thắng Lợi cho rằng, các điểm nghẽn gây hạn chế phát triển kinh tế tư nhân gồm điểm nghẽn về nhận thức và tư duy; hệ thống chính sách vẫn thiếu tính bao trùm ở nhiều khía cạnh.

DN tư nhân chưa được bảo đảm bình đẳng trong tiếp cận cơ hội kinh doanh, nguồn lực đất đai, vốn; gặp khó khăn khi bổ sung vốn trong quá trình sản xuất, kinh doanh; chênh lệch trong chính sách thuế so với DN nhà nước hay DN FDI. “Nắm bắt được các điểm nghẽn trên cũng đồng nghĩa với các giải pháp để thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân”, GS. TS Ngô Thắng Lợi nói.

TS. Trần Văn Thế, Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và phát triển InDel thẳng thắn chỉ ra, những rào cản, hạn chế cũng xuất phát từ chính nội tại DN, đó là vốn mỏng, lao động ít, sức cạnh tranh yếu và phụ thuộc nhiều vào tín dụng ngân hàng nhưng lại khó tiếp cận vốn do thiếu tài sản đảm bảo và thông tin tài chính chưa minh bạch. Hệ thống luật pháp, chính sách liên quan đến DN còn bất cập, thiếu đồng bộ. DN tư nhân vẫn cảm thấy “chưa được đối xử bình đẳng”, nhất là trong các dự án hợp tác công tư.

Từ đó, TS. Trần Văn Thế cho rằng, để khu vực kinh tế tư nhân thực sự phát triển và tạo ra bứt phá, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế theo hướng đồng bộ, minh bạch và ổn định, đặc biệt trong các lĩnh vực đang là điểm nghẽn như đầu tư, đất đai, tín dụng và hợp tác công tư. Cải cách thủ tục hành chính cần đi vào thực chất, không chỉ nằm trên danh nghĩa, nhằm giảm thời gian và chi phí tuân thủ cho DN.

Thực tế, thủ tục hiện nay vẫn còn rườm rà, thực thi thiếu đồng bộ. Ông dẫn chứng, việc DN triển khai một dự án phải xin tới 100 dấu, với 80% văn bản chỉ kết thúc bằng những cụm từ chung chung như “tuân thủ các quy định của pháp luật” – khiến việc lấy ý kiến trở nên hình thức, không còn nhiều giá trị thực tế. Ngoài ra, việc phân quyền cho cấp cơ sở tuy đã có nhưng lại thiếu hướng dẫn cụ thể, khiến nhiều lĩnh vực vẫn bị tắc nghẽn trong triển khai.

Ông Hoàng Công Đoàn, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam cho biết, chưa bao giờ doanh nhân tư nhân được Đảng và Nhà nước ghi nhận vai trò rõ ràng như hiện nay. Đây là sự khích lệ rất lớn. “Tuy nhiên, trên căn cước công dân của chúng tôi vẫn chỉ ghi “kinh doanh tự do”. Tôi cho rằng, việc ghi rõ “doanh nhân” là hành động nhỏ nhưng có ý nghĩa tinh thần lớn, thể hiện sự công nhận chính thức”, ông Đoàn nói.

Để các nghị quyết đi vào thực tiễn, ông Đoàn đề xuất tháo gỡ ngay các vướng mắc, khó khăn của những dự án DN tư nhân đang triển khai. Khi đó, nghị quyết sẽ nhanh chóng phát huy hiệu quả. Bên cạnh đó, DN nhỏ, vừa và đặc biệt là siêu nhỏ nếu phát triển quá nhanh, các DN này dễ bị “bỏ lại phía sau”, giống như người đi xe đạp bị té nước khi xe ô tô chạy vụt qua. Ngay trong Hội Doanh nhân trẻ, chỉ khoảng 5% hội viên là DN lớn, còn lại chủ yếu là DN nhỏ và siêu nhỏ. Đại diện DN cũng nhấn mạnh bất cập về pháp luật đang đánh đồng chủ DN hoặc người đại diện pháp luật với tổ chức DN. Khi cá nhân này vướng pháp lý, DN gần như bị tê liệt dù vẫn còn đủ năng lực hoạt động, cần tách bạch rõ để đảm bảo tính liên tục trong sản xuất, kinh doanh.