Cải cách hình phạt với người chưa thành niên: Nhân văn nhưng vẫn đảm bảo tính nghiêm minh

Luật Tư pháp người chưa thành niên được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 8 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Về hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội, Luật Tư pháp người chưa thành niên đã cải cách chính sách hình phạt theo hướng nhân văn, tiến bộ hơn nhưng vẫn đảm bảo tính nghiêm minh của chính sách hình phạt.

Theo đó, Luật đã giữ nguyên hệ thống hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội như Bộ luật Hình sự hiện hành gồm: Cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn. Đồng thời không áp dụng hình phạt tù chung thân và tử hình đối với người chưa thành niên.

Luật bổ sung hình phạt cảnh cáo đối với người chưa thành niên khi phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng do vô ý và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt. Đồng thời, đối với hình phạt tiền, Luật quy định phạt tiền được áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội nếu người đó có thu nhập hoặc có tài sản riêng. Mức tiền phạt đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội không quá một phần hai mức tiền phạt mà điều luật của Bộ luật Hình sự quy định; mức tiền phạt đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội không quá một phần ba mức tiền phạt mà điều luật của Bộ luật Hình sự quy định.

Luật đã giảm mức hình phạt cao nhất đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi từ 18 năm xuống 15 năm tù, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội từ 12 năm xuống 9 năm tù. Tuy nhiên, trường hợp người chưa thành niên phạm 5 loại tội xâm phạm tính mạng sức khỏe và ma túy ( Tội giết người; Tội hiếp dâm; Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi; Tội sản xuất trái phép chất ma túy ) thì mức hình phạt theo quy định của pháp luật hiện hành. Luật cũng đã giảm thời gian thử thách khi được hưởng án treo đối với người chưa thành niên xuống không quá 3 năm; giảm thời hạn được xóa án tích đối với người chưa thành niên so với quy định của Bộ luật Hình sự.