Nhiếp ảnh gia Dương Quốc Định: Với tôi nghệ thuật là tạo tâm

Thứ Bảy, 18/08/2018, 08:17
Nổi tiếng trong giới nhiếp ảnh, đặc biệt là ảnh nude, nghệ sĩ Dương Quốc Định là “địa chỉ” mà nhiều người muốn tìm đến khi “tầm sư học đạo”.


Trao đổi với chúng tôi, nghệ sĩ Dương Quốc Định thẳng thắn chia sẻ rằng, với anh, làm nghệ thuật không phải phục vụ kiếm tiền, kiếm sống. Nhưng, hoạt động nghệ thuật cũng theo luật nhân quả. Thật sự đam mê, thật sự dấn thân, anh sẽ không bị nghệ thuật “phụ bạc”. Văn nghệ Công an đã có cuộc trò chuyện cùng anh về loại hình nghệ thuật nhạy cảm này.

-  Thưa nghệ sĩ nhiếp ảnh Dương Quốc Định! Chụp ảnh nude vẫn đang bị xếp vào lĩnh vực nhạy cảm. Thời gian qua, đã có những vụ tai tiếng liên quan đến nghệ sĩ chụp ảnh nude. Gắn bó lâu năm với nghệ thuật ảnh nude, anh có sự chuẩn bị như thế nào để tránh rơi vào tình thế rắc rối?

+  Với tôi, trong nghệ thuật không có khái niệm nhạy cảm. Với những người có chuyên môn thực sự, được đào tạo bài bản và thành quả lao động đã được ghi nhận bằng rất nhiều giải thưởng trong nước và nước ngoài, ranh giới của nghệ thuật rất rõ ràng. Lâu nay, chúng ta lấy sự so sánh khập khiễng và thiếu hiểu biết của chúng ta để đánh giá một vấn đề quá nhiều khập khiễng nên mới có từ nhạy cảm. Tôi nghĩ, vì công chúng chưa hiểu ảnh nude nghệ thuật nên coi nó là nhạy cảm.

Tại Việt Nam, ảnh nude nghệ thuật được trưng bày rộng rãi là câu chuyện mới. Với thế giới, việc này hết sức bình thường. Tôi theo đuổi nghệ thuật này đã lâu, từ khi quan niệm về ảnh nude còn rất hạn chế. Ngay từ những ngày đầu, tôi đã lường trước nhiều vấn đề và luôn ý thức về việc tôn trọng mình, tôn trọng đối tác của mình.

Vợ chồng nghệ sĩ nhiếp ảnh Dương Quốc Định bên tác phẩm ảnh nude nghệ thuật mà vợ anh làm người mẫu.

Chụp ảnh nude cũng không đơn thuần là bỏ tiền ra thuê một cô gái làm mẫu mà người mẫu phải có văn hóa nền, am hiểu về loại hình nghệ thuật này. Sau khi chọn được người mẫu, tôi phải kiên nhẫn giải thích cho mẫu nude về công việc, mục đích của nó, sau đó mới bấm máy. Chúng tôi lập hợp đồng với các điều khoản rõ ràng. Tôi tin, khi mình làm mọi việc minh bạch, tôn trọng đối tượng hợp tác thì sẽ tránh được những rắc rối đáng tiếc.

- Quan niệm về ảnh nude nghệ thuật tại Việt Nam hiện nay có sự cởi mở nhất định, nhưng trước đây, cơ quan quản lý còn ngần ngại cấp phép triển lãm. Người nghệ sĩ bao giờ cũng mong muốn tác phẩm của mình được nhiều người cùng thưởng lãm. Anh có từng cố gắng thực hiện triển lãm tác phẩm của mình không?

+ Vài chục năm nay, tôi đều chụp, công bố rất nhiều tác phẩm trên các trang chuyên nghiệp, đã có hàng nghìn tác phẩm được thế giới biết đến. Nhưng, nhìn vào bối cảnh xã hội, sự nhận thức và ý thức, văn hóa nền và sự giao thoa của chúng ta với thế giới, tôi nhận thấy, nếu Nhà nước không có ý kiến, chắc chắn đến nay, chưa có thời điểm nào thực sự phù hợp để công bố. Chính vì thế tôi chọn thỏa mãn đam mê, mong muốn của mình bằng cách công bố trên các trang chuyên nghiệp, chính quy, được công nhận và được tổ chức rất nhiều trên thế giới. Đến nay tôi đã có vài trăm giải thưởng rồi. Đấy chính là nơi để tôi vui chơi, thỏa mãn đam mê của mình và chia sẻ nó với cộng đồng.

Lâu nay, những nghệ sĩ như chúng tôi luôn xác định, chụp ảnh nude nghệ thuật là mong muốn chạm đến cảnh giới của cảm xúc chứ không phải để mình đạt được cái gì, cũng không phải đợi được công chúng công nhận hay chờ đợi một sự ghi nhận nào đó bằng triển lãm hay giải thưởng.

Với chúng tôi, triển lãm, giải thưởng chỉ là một kỷ niệm đánh dấu mốc của một sự thành công nhất định và giới hạn trong một thời điểm nhất định thôi. Nhưng cái tôi mừng ở đây là đã đến lúc chúng ta cởi mở hơn với ảnh nude nghệ thuật.

Tôi mừng hơn nữa là như thế, thế hệ trẻ có cơ hội để so sánh những tác phẩm ảnh nude ở các nghệ sĩ đã được chuẩn hóa ở các cuộc chơi lớn trên thế giới. Trước đây, có những sự vụ tai tiếng liên quan đến nude, tôi cũng đã tham gia chia sẻ, phân tích. Tôi tin, các nghệ sĩ có chuyên môn, uy tín, đủ để đối trọng với những thứ phi nghệ thuật, dung tục, thậm chí đồi trụy nhưng nhân danh nude phát tán tràn lan trên mạng.

- Theo anh, ảnh nude nghệ thuật hiện nay đã được nhiều người sưu tầm quan tâm và ảnh nude có thị trường riêng chưa?

+ Thể loại này ở Việt Nam chưa có thị trường, còn thị hiếu thì hỗn tạp, do thu nhập nhiều nguồn thông tin khác nhau, kể cả những nguồn tạp nham, nhất là trong những thông tin dễ dãi có được từ sự phát triển công nghệ. Chúng ta đang nhận được rất nhiều thông tin tương tự nhưng chưa rõ tiêu chuẩn ở đâu. Chính vì thế, ngay nhà quản lý cũng dùng hai chữ nhạy cảm để nói về ảnh nude nghệ thuật. Tôi nghĩ, chúng ta đang ở giai đoạn giao thoa thôi.

Với tôi, nude là nghệ thuật phi thương mại. Không nên đánh giá nó bằng thị trường mà nên đánh giá bằng sự nhận thức trong cộng đồng để nó được thăng hoa và trân trọng đúng mức. Tuy rằng hiện nay ảnh nude chưa được thị trường chấp nhận chính thức nhưng vẫn len lỏi trong cuộc sống.

Một trong số các tác phẩm của nghệ sĩ Dương Quốc Định.

Chính vì vậy, hiện nay, từ Nam chí Bắc đang “chôm” hình của chúng tôi, nếu không muốn nói là cả sự tranh đoạt. Sự việc gần nhất mà báo chí đã nêu là những bức ảnh nude tôi chụp vợ tôi đã bị một công ty sử dụng để kinh doanh.

Các phòng tranh chép cũng đang chép một cách thiếu ý thức, không hề xin phép tôi. Nếu họ tự lấy hình của tôi để bán thì chắc chắn là có thị trường, mặc dù thị trường này không được công nhận một cách chính thức. Như thế, chính những người nghệ sĩ như tôi đang phải chịu thiệt thòi. Hoạt động chép ảnh, chép tranh đang xúc phạm nghệ sĩ, vi phạm quyền tác giả và tác phẩm.

- Bản quyền đang là vấn đề gây nhiều tranh cãi. Cơ quan quản lý thì cho rằng nghệ sĩ ít quan tâm đăng ký bản quyền. Anh đã đăng ký bản quyền cho tác phẩm của mình chưa?

+ Nếu chúng tôi có 1.000 tác phẩm thì với cơ chế và cách thức đăng ký bản quyền như hiện nay, việc này gần như là vô bổ. Bởi, tôi có thực hiện đăng ký hay không thì bản quyền tác phẩm cũng bị ăn cắp. Trong sự tự nhiên của nghệ thuật, đương nhiên chúng tôi là người sáng tạo thì chúng tôi có quyền tác giả. Anh xâm phạm quyền tác giả là anh đủ bị xử lý. Chỉ khi chúng ta có cư xử đúng về bản quyền trên một bình diện rộng, công bằng thì lúc đó chúng ta hãy nói về chuyện đăng ký bản quyền.

- Không có thị trường, không có thu nhập từ tác phẩm, điều gì khiến anh vẫn gắn bó với nude nghệ thuật vài chục năm nay?

+ Với tôi, nghệ thuật là tạo tâm. Khi sống hết lòng với nó thì tạo hóa sẽ ban tặng lại cho tôi sự an lạc và sự thỏa mãn với những gì đã bỏ ra. Đó là sự tương quan tỷ lệ thuận trên thế gian. Cuộc sống này có âm có dương, có được, có mất, có cái tục và cái không tục. Tất nhiên là muốn cho nhiều người cùng phân biệt được cái tục hay không tục thì phải cho họ thấy cái không tục để so sánh.

Sự tinh khiết của tác phẩm nghệ thuật với những tiêu chuẩn tương đối trong thời điểm này là đối trọng rất tốt để so sánh, để phân biệt. Xưa, ông bà ta nói đừng vẽ đường cho hươu chạy nhưng trong vấn đề này thì tôi nghĩ nên chỉ đường còn hơn để hươu chạy lung tung vào bụi rậm. Chúng ta có con đường chính quy, chuẩn mực, đã được thế giới công nhận tại sao không đưa ra tiêu chuẩn tương đối cho cộng đồng? 

Về câu chuyện nghệ sĩ ảnh nude có sống được bằng nghề, đã từng có một số người hỏi tôi, tương tự như bạn. Dấn thân làm nghệ thuật, chúng tôi phải đánh đổi chứ. Nếu tôi không lo làm ăn, cứ lao vào một cuộc chơi, mất hết thời gian, tâm sức cho nó là lao vào một cuộc chơi đầy bất trắc. Nếu tôi không may mắn có một người vợ giỏi, không may mắn có một tài sản cố định nào đó thì khó đánh đổi được như thế.

Cũng chia sẻ với bạn là tôi đã sống được bằng nghề. Nhiều năm nay tôi vẫn bán tác phẩm của tôi, đặc biệt là tác phẩm về hoa sen. Đây là một trong những nguồn thu giúp tôi tồn tại, nuôi đam mê của mình trong thể loại nude. Tôi bán được các tấm ảnh hoa sen vì đó là sự thành công ở lĩnh vực nhiếp ảnh, trong đó có ảnh nude nghệ thuật đã mang lại cho tôi một thương hiệu nhất định, người ta thấy tôi chụp ảnh đẹp, từ đó người ta tin tưởng, mời tôi chụp cho họ. Vì vậy, tôi cho rằng khi mình có một đam mê thực sự, dành trọn cho nó, thì theo luật nhân quả, nó không bao giờ phụ bạc bạn. Nhiếp ảnh, nghệ thuật ảnh nude cũng thế.

- Xin cảm ơn nghệ sĩ Dương Quốc Định!

Ngọc Nguyễn (thực hiện)
.
.