Trước thềm giải thưởng Man Booker quốc tế năm 2017

Thẳng tay loại bỏ những cây bút kỳ cựu

Thứ Ba, 02/05/2017, 07:34
Ngày 20/4 vừa qua, giải thưởng văn học quốc tế Man Booker - một trong những giải thưởng dành cho văn học lớn nhất thế giới - vừa hé lộ danh sách ngắn 6 tác phẩm tranh danh hiệu tiểu thuyết viết bằng tiếng Anh hoặc được dịch sang tiếng Anh hay nhất. 


Tổng quan về giải Man Booker năm nay

Ngày 20/4 vừa qua, giải thưởng văn học quốc tế Man Booker - một trong những giải thưởng dành cho văn học lớn nhất thế giới - vừa hé lộ danh sách ngắn 6 tác phẩm tranh danh hiệu tiểu thuyết viết bằng tiếng Anh hoặc được dịch sang tiếng Anh hay nhất. Mỗi tác giả cùng dịch giả của mình có tên trong danh sách ngắn này sẽ nhận được 1.000 bảng Anh. Còn giải thưởng trị giá 50.000 bảng Anh dành cho tác phẩm chiến thắng sẽ được chia đều cho tác giả và dịch giả.

Danh sách sơ khảo đã được Ban giám khảo gồm 5 thẩm phán, do Nick Barley - giám đốc của Liên hoan sách quốc tế Edinburgh chủ trì, cùng với sự góp mặt của Daniel Hahn - nhà văn, biên tập viên và dịch giả từng đoạt giải; Elif Shafak - tiểu thuyết gia đoạt giải thưởng và là một trong những nhà văn được đọc nhiều nhất ở Thổ Nhĩ Kỳ; Chika Unige - tác giả của bốn cuốn tiểu thuyết nổi bật nhất là "Street on Black Sisters"; và Helen Mort - nhà thơ đã được đưa vào danh sách chung khảo cho giải thưởng thơ T.S. Eliot và giải thưởng Costa, và đã giành được giải thưởng Nhà thơ trẻ năm của Foyle năm lần.

Được sàng lọc kỹ càng trên tổng số 126 tác phẩm dự thi, 6 tiểu thuyết được chọn bao gồm: "Compass" (tạm dịch: Chiếc la bàn) của tác giả người Pháp Mathias Enard, "A Horse Walks Into a Bar" (tạm dịch: Con ngựa bước vào quầy bar) của tác giả người Israel David Grossman, "The Unseen" (tạm dịch: Người vô hình) của tác giả người Na Uy Roy Jacobsen, "Mirror, Shoulder, Signal" (tạm dịch: Gương, Vai, Xi nhan) của nữ tác giả người Đan Mạch Dorthe Nors, "Judas" của tác giả người Israel thứ hai Amoz Oz và cuối cùng là tiểu thuyết đầu tay "Fever Dream" của nữ tác giả người Argentina Samantha Schweblin.

Cây bút Amos Oz (nguồn: The Guardian).

Danh sách ngắn năm nay đã thẳng thừng loại bỏ những cây bút kỳ cựu trong làng văn học nước ngoài như Ismail Kadare - chủ nhân giải Man Booker quốc tế đầu tiên (2005) và Alain Mabanckou - tác giả người Pháp được tạp chí Vanity Fair xếp hạng 24 trên tổng số 50 công dân Pháp có ảnh hưởng nhất trên thế giới năm 2016 và thay vào đó giới thiệu đến độc giả nước Anh và thế giới hai gương mặt hoàn toàn mới.

Trong đó bao gồm Samantha Schweblin, 39 tuổi, là tác giả trẻ tuổi nhất lọt vào vòng chung kết và là tác giả duy nhất cho ra mắt tiểu thuyết đầu tay bằng tiếng Anh. Trong số các tác giả lọt vào chung kết cuộc thi năm nay cũng có các tay viết nổi tiếng như Amoz Oz, tác phẩm của ông từng tham gia giải Man Booker quốc tế năm 2007 và được chọn vào top 6 và chủ nhân giải Goncourt -giải thưởng văn học Pháp lâu đời và được mong muốn nhất - Mathias Enard.

Tổng quan về 6 tác phẩm vào vòng chung kết

Tiểu thuyết ngắn nhất trong danh sách, "Fever Dream" của Schweblin một người phụ nữ sắp chết kể lại quá khứ của mình cho cậu bé nằm bên cạnh giường bệnh của cô. Trong bài review của mình về tác phẩm này, tờ Guardian nói: "Fever Dream" thật "rùng rợn và tuyệt vời".

Chủ tịch hội đồng giám khảo Man Booker 2017, Giám đốc Liên hoan sách quốc tế Edinburgh Nick Barley tán dương tác phẩm là "một trải nghiệm phi thường, gây ảo giác và gây sốt - bạn có thể đọc liên tục 90 phút và cảm thấy đó chỉ là một thoáng qua".

Chiến thắng của Schweblin tại giải Man Booker năm nay sẽ đồng nghĩa với việc công ty xuất bản tác phẩm của cô - Oneworld - sẽ lập cút hattrick bởi hai tác phẩm chiến thắng của giải thưởng năm 2013 "A Brief Story of the Seven Killings" của Marlon James và năm 2015 "The Sellout" của Paul Beatty đều đến từ NXB này.

Gương mặt mới còn lại là tác giả người Na Uy với tác phẩm dự thi mang tên "The Unseen" (tạm dịch: Người vô hình). Tác phẩm với nội dung xoay quanh câu chuyện về một gia đình với nhiều thế hệ sống trên một hòn đảo nhỏ thuộc Na Uy được miêu tả bởi ông Barley là "một trong những tiểu thuyết truyền thống nhất" trong danh sách ngắn.

Tác phẩm "Mirror, Shoulder, Signal" (tạm dịch: Gương, Vai, Xi nhan) của nữ tác giả Dorthe Nors đóng khung trong câu chuyện một buổi học lái xe đầy khó chịu, là một "buổi triển lãm tinh tế" và là "cuốn sách hài hước nhất trong danh sách, kỳ quặc nhất và cũng sẽ là cuốn sách nhận được nhiều ý kiến trái chiều nhất - nhưng tất cả chúng ta đều yêu nó" - Barley nói.

Nữ tác giả người Argentina Samantha Schweblin (nguồn: The Guardian).

Đối đầu với những kẻ mới vào nghề là "gã khổng lồ của văn học" Amos Oz  với cuốn tiểu thuyết thứ 17 của mình - "Judas" - nói về một người già và một người trẻ cùng nhau tìm hiểu về ý nghĩa của thế giới trong một ngôi nhà ở Jerusalem.

Nick Barley cho rằng, "Judas" chính là "tác phẩm Oz đã chờ đợi cả cuộc đời để viết ra" và là "một thành tựu phi thường". Đối thủ đến từ Israel còn lại, tác phẩm của David Grosman "A Horse Walks Into a Bar" (tạm dịch: Con ngựa bước vào quầy bar) kể về một người kể chuyện cười bị suy sụp ngay trên sân khấu, ban giám khảo ca ngợi câu chuyện "táo bạo" và "không thể quên được".

Tác giả người Pháp Mathias Énard - một học giả về Ả Rập và Ba Tư - đã giành được giải thưởng Goncourt cao quý với "Compass" (tạm dịch: Chiếc la bàn), tiểu thuyết dự thi giải Man Booker quốc tế lần này. Nội dung tác phẩm nói về một nhà nghiên cứu về âm nhạc mắc chứng mất ngủ lại dành ra một đêm lướt qua những giấc mơ và những ký ức. "Dưới ngòi bút của một nhà văn kém hơn, tác phẩm viết về một đêm của một người bị bệnh mất ngủ này đã có thể trở thành một thảm họa, nhưng đây là một tiểu thuyết phi thường" - Barley nói.

Khen ngợi những tác giả có tên trong danh sách ngắn với công cuộc khám phá của họ về khả năng mắc sai lầm của con người, Nick Barley khẳng định rất khó khăn để chọn ra 13 tác phẩm trong tổng số 126 tác phẩm dự thi, và việc rút ngắn từ số 13 xuống số 6 cũng khó khăn như vậy.

"Nó hơi giống như đi qua một thành phố, vào bước đầu tiên bạn chỉ chú ý đến việc làm sao để đi đến đích… bước thứ hai bạn chú ý thấy những cái cây đang nở hoa hay có mẩu rác nào trên vỉa hè không. Bạn nhận thấy những điều hoàn toàn mới mẻ". Ông cũng phát biểu hiện giờ không có một tác phẩm nào được yêu thích đặc biệt hay rõ ràng: "Nhưng mọi tác giả của 6 cuốn tiểu thuyết này đều có thể chiến thắng, chúng đều đủ tốt để thắng".

Tác giả của tiểu thuyết "Compass" Mathias Énard (nguồn: The Guardian).

Tiểu thuyết viễn tưởng được dịch chiếm 7% doanh thu thị trường văn học viễn tưởng Anh, và theo như lời của Nick Barley thì "công lao không nhỏ là nhờ vào giải thưởng này". Kể từ khi giành giải Man Booker năm ngoái với tác phẩm "The Vegetarian", nữ tác giả người Hàn Quốc Han Kang đã bán được 160 000 bản sao và đó mới chỉ là bản dịch tiếng Anh.

"Tôi không muốn mọi người nghĩ rằng tiểu thuyết dịch có cái gì đó khiến chúng trở nên khó đọc hơn hay bạn cần phải thông minh hơn. Đây đều là những tác phẩm tuyệt vời"- Barley nói, hơn nữa: "Thật lòng mà nói, Thế giới cần chúng ta đọc những cuốn sách như thế này, trong thời kì chính trị đầy sự sáo rỗng và hoài nghi. Chúng ta cần đi sâu vào đầu óc của những người có cái nhìn khác biệt, nghĩ bằng một thứ ngôn ngữ khác. Tiểu thuyết viễn tưởng quốc tế cho phép chúng ta làm điều đó. Tôi muốn gửi danh sách ngắn này cho Donald Trump vào ngày sinh nhật của ông ấy".

Người thắng cuộc sẽ được công bố vào ngày 14 tháng 6 tới đây.

Man Booker International Prize (Giải thưởng văn học quốc tế Man Booker), là một giải thưởng văn học có tiếng được trao hai năm một lần cho một tác giả còn sống thuộc bất cứ quốc tịch nào, cho toàn bộ tác phẩm xuất bản bằng tiếng Anh hoặc có thể dịch sang tiếng Anh.

Giải này được công bố thiết lập vào tháng 6 năm 2004, do Man Group tài trợ, bổ sung cho giải Man Booker để tưởng thưởng "sự sáng tạo không ngừng, sự phát triển và sự cống hiến toàn diện cho văn học hư cấu trên phạm vi thế giới" của một tác giả. Do đó giải này là sự công nhận toàn bộ tác phẩm của nhà văn, chứ không riêng một tác phẩm nào.

Trong khi giải Man Booker chỉ dành riêng cho các nhà văn trong Khối Thịnh vượng chung Anh, Ireland và Zimbabwe, thì "giải Man Booker quốc tế" này dành cho các nhà văn thuộc mọi quốc tịch. Khoản tiền thưởng của giải là 50.000 bảng Anh, và một tác giả chỉ có thể đoạt giải một lần duy nhất. Giải Man Booker quốc tế cũng dành một giải riêng cho việc dịch. Tác giả đoạt giải có thể chọn một dịch giả để dịch các tác phẩm của mình sang tiếng Anh, và nhận khoản tiền thưởng là 15.000 bảng Anh.

Dương Thục Anh (tổng hợp)
.
.