Tâm sự của người đàn bà hát

Thanh Lam nói rằng: "Mẹ em chính là người thầy đầu tiên của em. Mẹ dạy em hát dân ca, ngâm thơ từ lúc em bắt đầu biết nói…".

Lên ba tuổi, Thanh Lam được cha dạy hát và nghe đàn piano. Lên bảy tuổi, mẹ dạy Thanh Lam đàn thập lục. Chín tuổi, Thanh Lam được gửi vào Nhạc viện Hà Nội theo học môn đàn tỳ bà hệ 11 năm… Ngay từ những ngày còn ở tuổi nhi đồng, bố mẹ đã đưa Thanh Lam đến sinh hoạt thường xuyên trong đội "Chim Sơn Ca" của Đài Tiếng nói Việt Nam và đội "Họa Mi" của Cung văn hóa thiếu nhi Hà Nội .

Sinh ra trong một gia đình nổi tiếng, bố mẹ đều là những người làm nghệ thuật, Lam được đắm mình trong âm nhạc, trong tình yêu thương, dạy dỗ của những bậc sinh thành - cũng là những người thầy đầy tiên dẫn dắt cô trên con đường nghệ thuật đầy chông gai.

Đại gia đình của NSƯT Thanh Lam.

Bố của Thanh Lam là cố nhạc sỹ Thuận Yến nổi tiếng với những ca khúc đầy tính trữ tình. Ông tên thật là Đoàn Hữu Công, sinh năm 1935, quê ở Duy Xuyên, Quảng Nam. Thuận Yến là tên ghép của hai quê: Duy Thuận quê cha và Duy Yến quê mẹ của nhạc sỹ.

Mẹ Thanh Lam là NSƯT đàn dân tộc Thanh Hương. Nhạc sỹ Thuận Yến và NSƯT Thanh Hương có hai người con là Đoàn Thanh Lam sinh năm 1969 và Đoàn Hữu Thắng (tức nhạc sỹ Trí Minh) sinh năm 1972, hiện làm việc ở Ban Văn nghệ, Đài Truyền hình Việt Nam.

Tâm sự trên một tờ báo, NSƯT Thanh Hương chia sẻ: "Cha mẹ sinh con chứ làm sao giữ được con. Đến khi Lam yêu và có bầu, ông nhà tôi cứ ngỡ ngàng và không chấp nhận chuyện "tày trời" đó. Nhưng tôi không trách mắng, mà an ủi, vỗ về con để thấy rằng, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào gia đình vẫn là chỗ dựa vững chắc nhất… Tôi bảo Lam cứ sinh con đi, không nuôi được thì mẹ nuôi".

Đó là bước "rẽ" đầu tiên trong cuộc đời Thanh Lam.

"Hai con tôi tính tình rất khác nhau… Bản tính Lam mạnh mẽ, cá tính và đôi khi nổi loạn… Dạy Lam không thể quát tháo, yêu cầu theo kiểu ép buộc, mà phải khéo léo, nhẹ nhàng, như mưa dầm thấm lâu… Cả đến khi Lam có gia đình riêng, cháu Hồng Vân vẫn sống với ông bà ngoại. Hồng Vân có cá tính mạnh mẽ như Lam, chúng tôi định cho cháu học piano ở Nhạc viện… nhưng Lam lại gửi cháu sang Australia học thiết kế nội thất…" Nghệ sĩ Thanh Hương tâm sự.

Nhớ lại những kỷ niệm hồi còn nhỏ, Thanh Lam kể cho tôi nghe với niềm xúc động sâu xa.

Thanh Lam kể rằng, lúc bé bố thường nhào bột mỳ rồi ngồi nặn những con thú như con cá, con thỏ, con rùa… cho vào nồi nấu chè cho các con ăn. Bát chè có hình con thú làm chị em Lam rất thích. Vừa ăn, vừa ngắm, vừa hình dung… con cá bơi dưới nước thế nào, con thỏ chạy nhảy trong rừng ra sao…

Nhiều buổi chiều, bố thường dẫn chị em Lam đi hái rau dại ở khu tập thể Triều Khúc mang về nhà nấu canh… Có lần em trai Lam nói điều gì đó làm mẹ bực lên, mẹ phạt hai chị em không được ăn cơm, phải ăn cháo đậu đen nấu với muối suốt 10 ngày. Lam thì kiên trì, chịu khó ăn, còn em Trí Minh mấy lần "tuyệt thực"…

Vì bố mẹ thường xuyên đi công tác nên chị em Lam nhiều hôm bị "nhốt" trong phòng… Thế giới là cái cửa sổ nhỏ để nhìn ra ngoài, tiếp xúc với  bên ngoài. "Hai chị em ở trong căn phòng đó, buồn lắm. Chúng em liền nghĩ ra một cách… Để dụ bọn trẻ trong khu tập thể đến chơi, em và Trí Minh đã lấy hết những viên đường của bố mẹ để trong tủ lạnh rồi kêu bọn trẻ đến cùng ăn. Dạo đó, bố mẹ ở trong quân đội nên được phân theo tiêu chuẩn mấy hộp đường, những viên đường kính ngọt lịm…

Khi phân phát cho bọn trẻ hết số đường kính trong tủ, hai chị em lấy đá trong ngăn lạnh phân phát cho bọn trẻ…

Mẹ đi làm về. Nắng, nóng, mồ hôi ướt đầm. Mẹ mở tủ lạnh để lấy một ít đường, một ít đá pha cốc nước uống giải nhiệt thì tủ lạnh trống không… Mẹ bực quá, cho chúng em một trận…" - Thanh Lam kể với tôi một cách hồn nhiên. Tôi cảm nhận ở người nghệ sỹ đầy sức sáng tạo này một nét hồn nhiên thật đáng yêu. Cái hồn nhiên trong tâm hồn con người, bây giờ được coi là "của hiếm".

Từ một cô gái Bắc Âu mà trước đó chưa lâu còn rất xa lạ với mọi thứ ở Việt Nam, Trine Glue đã như là một nàng dâu Việt hiền thục. Tâm sự trên một tờ báo, Đoàn Trine chia sẻ: "Nhiều bạn bè ghen tỵ với tôi vì tôi thực sự được mẹ chồng chiều…". Bây giờ nhạc sĩ Trí Minh đã có hai con trai ngoan ngoãn, khỏe mạnh và khôi ngô…

Cuộc đời có biết bao ngã "rẽ" chẳng ai biết trước. Khi Thanh Lam kết hôn với nhạc sỹ Quốc Trung, báo chí đã gọi họ là "cặp đôi hoàn hảo". Cho đến khi họ chia tay nhau năm 2002, "Cặp đôi hoàn hảo" đã có hai người con cũng có thể nói là hoàn hảo là Nguyễn Thiện Thanh và Nguyễn Đăng Quang.

Nhạc sỹ Thuận Yến đã từng nói về đứa cháu ngoại Nguyễn Đăng Quang của mình khi còn nhỏ trên một tờ báo: "Cháu có đôi mắt đen, khôi ngô và rất yêu mẹ… Tôi nhớ hồi mới tập viết, cháu đã làm thơ tặng mẹ: Mẹ xinh đẹp nhất trên thế giới này; Mẹ hát hay nhất thế giới này/ Mẹ đi xa con nhớ lắm...".

Nhạc sỹ Thuận Yến và các con trong một lần tham dự biểu diễn đàn tranh của vợ là NSƯT Thanh Hương.

Kể về các con, Thanh Lam không giấu nỗi niềm hạnh phúc và tự hào. Cậu con trai Nguyễn Đăng Quang đã sớm bộc lộ năng khiếu tài hoa qua những phím đàn piano. Hai lần Đăng Quang đoạt huy chương vàng tại Hàn Quốc. Một lần đoạt giải tài năng trẻ dưới 13 tuổi tại Ý. Nguyễn Đăng Quang còn được vinh danh là công dân trẻ tiêu biểu của Thủ đô Hà Nội…

Trước đây, nhạc sỹ Thuận Yến khi tâm sự trên một tờ báo đã nói rằng "Tôi chưa yên tâm với Thanh Lam… Hồi trước, vì giận chồng, Lam từng đập hỏng cái xe vợ chồng mới mua 60.000 USD… Tôi sợ Lam nóng tính sẽ làm hỏng mọi việc, thực tình, lúc nào tôi cũng nghĩ mình phải đứng sau lưng các con…". Nhưng sau này ông nói: "Càng ngày, Lam càng chín chắn hơn".

Tôi bảo Thanh Lam rằng: Trong nghệ thuật, đúng là như vậy. Nghệ thuật không chấp nhận lối mòn, không có sự rập khuôn mà luôn sáng tạo. Sáng tạo chính là bản chất của nghệ thuật. Nhưng trong cuộc sống hằng ngày, nếu người nghệ sỹ cũng sống như vậy, ứng xử như vậy, thì cuộc sống sẽ có nhiều bất ổn, bởi cuộc đời không theo các ý muốn chủ quan của chúng ta, dù đó là những ý muốn tốt đẹp.

Thanh Lam được báo chí xứ ta gọi là "Diva" (Nữ thần). Nhưng tôi vẫn thích được gọi Thanh Lam là "Người đàn bà hát". Theo từ điển bách khoa toàn thư mở Wikipedia: Thanh Lam là nữ ca sỹ nhạc nhẹ hàng đầu Việt Nam, có biệt danh là NGƯỜI ĐÀN BÀ HÁT. Cô nổi tiếng với giọng hát đầy nội lực, thích khám phá những phong cách khác nhau; là ca sỹ tiên phong tổ chức liveshow đầu tiên ở Việt Nam; có ảnh hưởng lớn đến nhiều ca sỹ nổi tiếng sau này…

Thanh Lam đã từng tham gia biểu diễn tại Festival thanh niên thế giới 1984; tham dự liên hoan các ngôi sao nhạc Pop châu Á tại Nhật Bản và tham gia biểu diễn tại nhiều nước trên thế giới.

Năm 1989, Thanh Lam đoạt giải "Ca sỹ được yêu thích nhất trong năm". Năm 1991, Thanh Lam đoạt giải thưởng lớn cuộc thi đơn ca chuyên nghiệp toàn quốc. Năm 2007, Thanh Lam là ca sỹ tự do đầu tiên ở Việt Nam được phong danh hiệu NSƯT. Thanh Lam còn được báo chí tôn vinh là "Nữ hoàng nhạc nhẹ".

Thanh Lam kể một kỷ niệm hồi mới tham gia biểu diễn. Dạo đó, mẹ Lam đang công tác ở Sài Gòn. Mỗi lần đi biểu diễn, ba Lam đều lái xe máy đưa Lam đi. Hôm ấy trời mưa, đêm tối mịt, chiếc xe máy cà tàng của nhạc sỹ Thuận Yến chồm lên một đống rác ven đường làm hai bố con ngã nhào. Lam bị một vết bỏng ở chân do chạm phải ống bô đang xì khói, để lại một vết sẹo nhỏ ở bắp chân và kỷ niệm đó Lam không bao giờ quên .

Hai lần trò chuyện với tôi, Thanh Lam chỉ căn nhà trước mặt và bảo tôi về một ý định liên kết… Hình như NSƯT Thanh Lam đang muốn mở cửa hàng kinh doanh như nhiều nghệ sỹ hiện nay đang làm chăng?

Nhà vườn Sóc Sơn 2015