Người là niềm tin tất thắng
Trong chương trình này, khán giả sẽ được thưởng thức những ca khúc xúc động viết về Bác kính yêu. Nhân dịp này, phóng viên Chuyên đề VNCA xin chia sẻ với độc giả tâm sự của 3 trong số các nhạc sĩ về hoàn cảnh ra đời những ca khúc vượt thời gian ấy.
Nhạc sĩ Thuận Yến: Tôi có nhiều duyên nợ với miền Trung
- Thưa nhạc sĩ Thuận Yến, được biết trong đêm đại nhạc hội kỷ niệm 40 năm thực hiện Di chúc Bác Hồ, ông là người có 2 bài hát được biểu diễn trong chương trình đó. Một trong 2 bài hát đó là bài "Miền Trung nhớ Bác". Vậy ông có thể kể cho độc giả nghe những cảm xúc của mình khi viết bài hát đó?
+ Bản thân tôi là người miền Trung nên tôi hiểu hơn ai hết tấm lòng của người miền Trung đối với Bác. Tôi có cảm giác mình mắc nợ với miền Trung vì chưa làm được điều mình hằng mong muốn. Vào thời điểm đó, tôi đang công tác tại Đoàn Văn công của Quân khu 5.
Một hôm, có người bạn đến bên tôi và gợi ý: "Thời gian này rất thích hợp để ông viết một bài hát thể hiện tình cảm của người miền Trung với Bác". Lời gợi ý đó như một luồng gió thổi bùng lên ngọn lửa đang âm ỉ cháy trong lòng tôi. Vậy là bài hát "Miền Trung nhớ Bác" đã ra đời chỉ trong khoảng 1 tuần sáng tác miệt mài. Lần đầu tiên khi tôi hát bài hát này cho mọi người trong đoàn nghe, ai nấy đều rưng rưng xúc động.
 |
| Nhạc sĩ Phạm Trọng Khôi đang tập cho các ca sĩ tham gia chương trình. Ảnh: Minh Trí |
- Có kỷ niệm nào gắn bó với bài hát này mà cho đến bây giờ nhạc sĩ vẫn không thể nào quên?
+ Có chứ. Tôi nhớ một lần, bài hát "Miền Trung nhớ Bác" được biểu diễn ở một hội trường lớn, khán giả ngồi nghe lúc đó có cả nhà thơ Tố Hữu. Sau khi nghe xong, nhà thơ Tố Hữu đã thốt lên hỏi người bên cạnh: "Ai sáng tác bài hát này mà hay quá vậy?". Khi ấy, tôi ngồi ngay hàng ghế sau và nghe được câu nói đó. Thực tình là tôi rất xúc động và luôn coi đó như một lời động viên vô giá cho cuộc đời sáng tạo nghệ thuật của mình.
- Theo nhạc sĩ, ai là người thể hiện bài hát này thành công nhất?
+ Người đầu tiên hát thành công bài hát này là ca sĩ Thanh Lam - con gái tôi. Khi đó Lam còn đang theo học môn đàn tỳ bà hệ 11 năm của Nhạc Viện Hà Nội. Vì ban đầu gia đình tôi hướng cho Lam học về nghệ thuật dân tộc. Thế nên những bài hát mang âm hưởng dân ca Lam thể hiện rất mượt mà, sâu lắng.
Mà bài hát "Miền Trung nhớ Bác" thì lại mang đậm chất dân ca "Chúng con sinh ra khi nước còn chia cắt/ Nỗi nhớ Bác Hồ dằng dặc đến miền Trung". Tôi nghĩ, bài hát thành công được như ngày hôm nay không chỉ bởi ca từ và giai điệu của nó, mà phần nào còn nhờ vào sự truyền cảm của người ca sĩ...--PageBreak--
Nhạc sĩ
Đã gần 40 năm kể từ khi ca khúc "Người là niềm tin tất thắng" ra đời, nhưng mỗi lẫn nghe lại bài hát này, trái tim tôi vẫn vẹn nguyên niềm xúc động. Tôi còn nhớ, khi đi cùng đoàn Hội Nhạc sĩ Việt
 |
| Nhạc sĩ Chu Minh và nữ nhạc sĩ Quỳnh Hợp. |
Tôi đã có một số bài hát về Bác rồi, nhưng khi đứng trước nỗi đau lớn ấy, tôi lại có suy nghĩ rằng phải biến nỗi đau thương này thành những nốt nhạc ngợi ca Người với hai khía cạnh chính: Bác là tình yêu lớn của nhân dân và Bác là một người chiến sĩ đấu tranh cho tự do của loài người.
Ngay trong tháng 9 năm đó, tôi hoàn thành bài hát. NSƯT Bích Liên là người đầu tiên thể hiện bài hát này và thể hiện rất thành công. Tôi cứ nhớ mãi buổi biểu diễn đầu tiên tại Nhà hát Lớn năm đó, khán giả vỗ tay mãi và yêu cầu ca sĩ Bích Liên phải hát thêm một lần nữa.
Tôi thấy thật vinh dự, khi trong số 1.500 bài hát được sáng tác ngay trong năm 1969 sau khi Bác mất, bài hát của tôi được ghi nhận là một trong những bài tạo được nhiều ấn tượng tốt đẹp trong lòng công chúng.
Tôi rất mừng là "Người là niềm tin tất thắng" không những đọng lại trong lòng người yêu mến Bác, người yêu âm nhạc mà nó còn có được một đời sống riêng rất phong phú: Hầu như các hội diễn âm nhạc, cuộc thi âm nhạc đều có hát bài này. Đó là hạnh phúc lớn lao của người nhạc sĩ. "Người là niềm tin tất thắng" là tác phẩm âm nhạc tâm huyết nhất trong cuộc đời tôi và tôi cảm thấy thực sự may mắn khi mình có được một tác phẩm như vậy để lại cho đời. Đó cũng là bài hát nằm trong chùm ca khúc mà tôi vinh dự được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2001.
Nhạc sĩ Huy Thục: "Bác đang cùng chúng cháu hành quân"
Năm 1969, khi Bác Hồ mất, cả đất trời đẫm nước mắt đau thương. Cho tới thời điểm đó, đã có khá nhiều ca khúc hay và xúc động viết về Người. Là một nhạc sĩ, tôi cũng khát khao viết được một ca khúc về Bác Hồ, về tình cảm không chỉ của tôi mà còn của hàng triệu đồng đội tôi đang từng ngày từng giờ chiến đấu ngoài mặt trận.
 |
Sau khi đi viếng Bác về, tôi quyết định khoác balô vào mặt trận Quảng Trị. Những ngày ở cùng anh em, tôi nhận thấy rằng, họ đã vượt lên đau thương, hướng chắc tay súng. Đi tới đâu tôi cũng được nghe anh em chiến sĩ nói trong nước mắt: "Dù khó khăn đến đâu, chúng ta cũng nhất định đi theo con đường của Bác". Tôi nghe mà mừng như bắt được vàng. Đây sẽ là chủ đề xuyên suốt bài hát của mình.
Bên cạnh đó, khi Bác mất cũng là giai đoạn các thế lực thù địch lợi dụng để ra sức phá hoại cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do của dân tộc, tôi muốn thông qua ca khúc để có một câu trả lời về ý chí quyết tâm của quân và dân ta. Bởi lúc đó, nếu chúng ta mất niềm tin, chúng ta sẽ không thể chiến thắng.
Và tôi đã viết những ca từ đầu tiên: "Đêm nay trên đường hành quân ra mặt trận/ Trùng trùng đoàn quân tiến bước theo con đường của Bác/ Nở ngàn hoa chiến công ta dâng lên Người/ Dâng lên tới Đảng cả niềm tin chiếu sáng ngời" ngay tại mặt trận.
Khi cảm hứng đang tuôn trào thì cũng là lúc tôi bị chảy máu dạ dày phải nằm viện. Đồng đội chuyển tôi từ chiến trường Đường 9 về bệnh viện. Lúc đó sức khỏe tôi rất yếu, hồng cầu tụt xuống chỉ còn 1 triệu đơn vị, bác sĩ yêu cầu phải nằm yên, tránh vận động nhưng mong ước hoàn thành bài hát vẫn thôi thúc trong lòng. Mỗi khi tỉnh dậy tôi lại mượn cây bút Trường Sơn của bác sĩ để chép nhạc.
Do phải nằm ngửa viết nên từng giọt mực rơi thấm cả xuống giường. Tôi đã viết bài hát giữa những cơn đau cho tới tháng 10-1969 thì hoàn thành. Sau khi bài hát ra đời, cũng có người "chê" là không phải hành khúc, tôi đã khóc rất nhiều nhưng vẫn tin ca khúc của mình sẽ được khán thính giả đón nhận.
Tới ngày 26/3/1970, cũng là ngày Đoàn Thanh niên Lao động được đổi tên thành Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, ca khúc được phát sóng lần đầu tiên do tốp ca nam Nhà hát Ca múa nhạc Trung ương thực hiện. Cũng trong năm đó, ca khúc được giải đặc biệt của Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Và tôi hạnh phúc vì cho đến nay, sau gần 40 năm ra đời, ca khúc vẫn nhận được sự yêu mến của công chúng cả nước, vẫn được ca vang từ các chương trình nghệ thuật đến... sân bóng đá
