Ký họa đô thị Hà Nội: Mỗi bức tranh lưu giữ một kí ức

Ngày 27-8-2019, tại Hà Nội, Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội lần thứ 12- 2019 đã được trao. Trong danh sách đoạt giải có một giải thưởng khá đặc biệt, đó là “Giải việc làm - Vì tình yêu Hà Nội”. Giải thưởng này được trao cho nhóm Kí họa đô thị Hà Nội (Urban Sketchers Ha Noi)  bởi các hoạt động của nhóm có sức truyền cảm hứng mạnh mẽ trong cộng đồng nhằm khám phá, sáng tác và lưu giữ vẻ đẹp Hà Nội bằng tranh.

Urban Sketchers Ha Noi (Nhóm ký họa đô thị Hà Nội) là một sân chơi phi lợi nhuận dành cho cộng đồng những người yêu Hà Nội. Urban Sketchers HaNoi là thành viên của Urban Sketchers Group (tổ chức ký họa đô thị Thế giới).

Nhóm được thành lập từ tháng 9 năm 2016 bởi 4 sáng lập viên đều là kiến trúc sư: Đinh Hải, Chu Quốc Bình, Nguyễn Hoàng Lâm, Trần thị Thanh Thủy. Ý tưởng ban đầu của các thành viên khi lập nhóm rất đơn giản, cùng một ham mê vẽ, cùng một tình yêu Hà Nội, họ mong muốn đi vẽ cùng nhau, chia sẻ những gì mình vẽ được với nhau.

Hình ảnh tại lễ trao giải thưởng Bùi Xuân Phái 2019.

Sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, những người sáng lập này - hơn ai hết - họ yêu mảnh đất nơi mình đang sống. Họ chứng kiến nhiều sự đổi thay của Hà Nội thân yêu của họ trong mấy chục năm gần đây, nhiều công trình di sản của Hà Nội bị xâm hại, phá bỏ trong quá trình hiện đại hóa, đô thị hóa như vũ bão... Họ muốn vẽ lại, tôn vinh những nét đẹp ấy để nâng cao ý thức giữ gìn di sản trong cộng đồng.

Với họ, lưu giữ được một chút gì đó của Hà Nội - dù chỉ là ghi chép trên giấy những hình ảnh đẹp về Hà Nội, những góc phố thân quen, nếp sống bình dị, thanh tao của người Hà Nội, các công trình cổ và cũ mang đậm nét Hà Nội, đó đã là hạnh phúc.

Suốt quá trình đi vẽ hàng trăm buổi, ngày nắng cũng như ngày mưa trên các con phố Hà Nội và qua Facebook, tình yêu Hà Nội của họ đã được tiếp thêm  bởi tình yêu của nhiều người đã tham gia nhóm. Từ những em bé chưa biết viết đến các cụ hưu trí, từ học sinh, sinh viên, nhân viên văn phòng, những người tiểu thương, đến các chuyên gia nghiên cứu, họa sỹ, kiến trúc sư… Cho đến nay nhóm đã có khoảng  4000 thành viên quan tâm theo dõi và tham gia nhóm.

Hoạt động Urban Sketchers Ha Noi đều đặn, gần như cuối tuần nào nhóm cũng có các hoạt động đâu đó trên địa bàn Hà Nội. Hàng ngàn bản kí họa đã được vẽ ra… có lẽ nếu không có một tình yêu thật lớn với công việc họ đang theo đuổi, thì sẽ không có được những kết quả và tiếng vang như vậy. 

Qua  ba năm tồn tại, ta thấy mục tiêu của nhóm là muốn nâng cao ý thức cộng đồng về giá trị của ĐÔ THỊ, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội, nơi có nền văn hiến lâu đời và đậm bản sắc riêng đã được khẳng định. Giá trị hình ảnh mà ký họa của nhóm đã phản ánh được hiện thực đương đại, giúp chúng ta dễ dàng nhìn nhận và định hướng cho sự phát triển đô thị trên nguyên tắc phát triển bền vững, quảng bá hình ảnh đô thị của Hà Nội với cộng đồng trong nước và thế giới.

Trưởng nhóm Trần Thị Thanh Thủy  nói: “Chúng tôi đi vẽ ký họa hằng tuần vào các ngày chủ nhật, dạy vẽ miễn phí cho mọi người và tổ chức triển lãm hằng năm tại các không gian công cộng tại Hà Nội. Urban Sketchers Ha Noi đã tham gia nhiều sự kiện ký họa ở trong và ngoài nước… tổ chức các cuộc triển lãm tại các thành phố này nhằm lan tỏa những hình ảnh đẹp đó trong cộng đồng trong và ngoài nước.

Urban Sketchers Hanoi luôn chào đón tất cả mọi người!”.

Có thể coi câu nói trên như một lời chào đón, lời mời  của USH tới mọi người yêu Hà Nội trong nước và cả nước ngoài.

Nhằm mở rộng, đa dạng các hoạt động, nhóm cũng đã tổ chức thành công nhiều hoạt động ký họa đô thị như: Hội An Sketch Tour – 2015; Saigon International Sketch Tour – China Town 2015. Gần đây nhất, nhóm đã tổ chức thành công sự kiện “Hội An International Sketch Tour 2016” diễn ra tại Hội An, Quảng Nam, với thông điệp: “Bảo tồn các giá trị di sản của đô thị” (Hội An International Sketch Tour – 2016). Sự kiện này đã thu hút nhiều đoàn Urban Sketchers từ nước ngoài tham dự như Thái Lan, Malaysia, Philippines, Singapore, Hồng Kông,… Đây là sự kiện ra mắt Urban Sketchers Việt Nam, chính thức trở thành thành viên của tổ chức Urban Sketchers thế giới từ tháng 6-2016.

Sau sự kiện Asia Link diễn ra tại Bangkok - Thái Lan 2016, sự kiện “Hành trình Ký họa Châu Á Hà Nội 2019” đã được USH đứng ra tổ chức. Đây là hoạt động được UBND Thành phố Hà Nội phê duyệt, nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 65 năm giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2019). Số lượng thành viên chính thức trong sự kiện là 350 người là kiến trúc sư, họa sỹ, những người đam mê ký họa ở các độ tuổi khác nhau từ 6 đến 70 tuổi, đến từ 18 nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, Pháp, Malaysia, Philippines… 

Cùng với hoạt động này, cuốn sách ART BOOK “Phố Cổ Hà Nội -  Kí họa và hồi ức” (cuốn sách thứ 2 của nhóm) với nhiều bài viết có giá trị, hàng trăm kí họa đẹp do Nhà xuất bản Kim Đồng xuất bản cũng sẽ được phát hành.

Nhóm ký họa đô thị Hà Nội.

Ký họa là hình thức vẽ nhanh, nhằm ghi lại những nét chủ yếu nhất, đồng thời ghi lại cảm xúc của người vẽ về thiên nhiên, cảnh vật, con người. Các họa sĩ, nhà điêu khắc, ký họa có nhiều mục đích khác nhau, tùy thuộc vào ý định của mỗi người để làm tài liệu cho sáng tác tranh, tượng. Ký họa đô thị là một phần trong kí họa. Trong giới kiến trúc, vẽ và ghi chép lại những họa tiết, hoa văn đi kèm với công trình cổ, kiến trúc đặc trưng là công việc thường xuyên được gọi là vẽ ghi. 

Kí họa được coi như những bài tập, những tài liệu cho những sáng tác lớn nhưng trong hội họa thì có thể thấy rất nhiều kí họa đã trở thành các tác phẩm độc lập có đời sống nghệ thuật riêng. Có thể nói, dường như mỗi bức ký họa của thành viên Urban Sketchers Hanoi là một mảnh ghép tạo nên bảo tàng nhỏ lưu giữ hình ảnh về Hà Nội.

Kiến trúc sư Đinh Hải, thành viên  sáng lập Urban Sketchers Hanoi chia sẻ: “Đã qua bao nhiêu thành phố, vẽ ký họa từ hai chục năm nay nhưng Hà Nội vẫn là nguồn cảm hứng bất tận đối với tôi. Mỗi con đường, góc phố, cảnh sắc đều có một vẻ đẹp khó cưỡng, thôi thúc tôi cầm bút vẽ… Những ngõ ngách, những tòa nhà cổ hoặc khu tập thể xuống cấp rồi sẽ có ngày kết thúc sứ mệnh của nó, nhưng khi còn ở đó, chúng vẫn có giá trị riêng, làm nên một Hà Nội đặc biệt. Khi những giá trị ấy đi vào đời sống cộng đồng, mọi người quan tâm hơn, tìm hiểu sâu hơn, đâu đó sẽ xuất hiện những ý tưởng chung tay gìn giữ, bồi đắp những điều đẹp đẽ…”. 

Nhà văn- Kiến trúc sư Nguyễn Trương Quý, một người cũng vừa đoạt giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội (tháng 8-2019) đã nói về nhóm  USH trong cuốn sách “Phố Cổ Hà Nội -  Kí họa và hồi ức” sắp ra mắt độc giả như sau: “…Bức tranh muốn vẽ của các họa sĩ hôm nay gửi gắm một ước vọng về một Hà Nội chậm rãi, u uẩn, có nhiều không gian cây xanh, hoặc một sự chất vấn thực tại có vẻ đe dọa đến di sản mà họ trân trọng. Họ cũng thuộc về một kiểu người ở Hà Nội, từ bao đời nay, luôn khắc khoải về một không gian sống tạo ra cảm hứng lãng mạn cho cộng đồng. Họ vừa là thư ký trung thành ghi lại những đường nét đô thị nhưng cũng vừa là những nhà lãng mạn chủ nghĩa bảo lưu vẻ đẹp của thành phố đầy chủ quan. Thiếu họ, Hà Nội có lẽ sẽ chỉ còn hợp với những bản vẽ phối cảnh sạch sẽ đơn điệu”.

9-9-2019