Họa sĩ Hứa Thanh Bình: Cân bằng giữa vai công chức và nghệ sĩ

Dễ tìm mà... khó gặp

Cái khác đầu tiên giữa người họa sĩ này với các nghệ sĩ lãng tử nay đây mai đó là anh rất... dễ tìm. Ai muốn tìm họa sĩ Hứa Thanh Bình, cứ việc ghé phòng làm việc của anh tại Bảo tàng Mỹ thuật Tp HCM, số 91 Phó Đức Chính, từ 6 rưỡi sáng tới 6h tối, 5/7 ngày một tuần! Anh chăm chỉ và cần mẫn như con ong làm mật. Ngoại trừ những lúc phải họp hành hay bận việc gia đình đột xuất, anh luôn gắn bó với căn phòng làm việc.

Tuy nhiên, dễ tìm nhưng lại không dễ... gặp! Bởi anh luôn cố tránh những cuộc tụ bạ đàm luận vô bổ để có thời gian vẽ. Thậm chí, những lúc say sưa vẽ, bữa trưa của anh cũng trôi qua thật gọn gàng và đơn giản, chỉ một chiếc bánh bao hay một ổ bánh mì là đủ.

Là Phó Giám đốc chuyên môn của bảo tàng, quản lý tới 3 phòng nghiệp vụ với các hoạt động đa dạng, phức tạp, từ nghiên cứu, sưu tầm tới bảo quản, trình bày, họa sĩ Hứa Thanh Bình phải "vun vén" từng chút thời gian để có thời khắc quý báu cho riêng mình bên giá vẽ. Những phút "tranh thủ" đó cho thấy tình yêu và niềm đam mê với hội họa thật đáng quý ở người nghệ sĩ này.

Nghiêm túc và say sưa

Hứa Thanh Bình xuất thân trong một gia đình không có truyền thống hội họa ở vùng đất thép Củ Chi, trưởng thành và gắn bó với cuộc sống đô thị Sài Gòn. Cha anh vốn là một y tá, từng nuôi hoài bão thành họa sĩ. Giấc mộng không thành, ông dồn nhiệt tâm và ước nguyện cho cậu con trai. Có lẽ cũng một phần vì muốn vui lòng cha mà dù xuất phát ban đầu là ngành học đồ họa, họa sĩ Hứa Thanh Bình đã quyết định chọn sơn dầu làm lối rẽ quan trọng cho mình.

Phần đông nghệ sĩ thường phải làm một nghề chính thức để mưu sinh, để "nuôi" nghệ thuật, không mấy người tìm được sự bổ trợ hài hòa tương đắc giữa nghề mưu sinh với những sáng tạo nghệ thuật. Nhưng họa sĩ Hứa Thanh Bình đã làm được điều khó làm này.

Họa sĩ Hứa Thanh Bình trong khu trưng bày mới của Bảo tàng Tp HCM.

Gần ba mươi năm gắn bó với hai bảo tàng lớn và quan trọng của Tp HCM là Bảo tàng Tp HCM (trước có tên là Bảo tàng Cách mạng) và Bảo tàng Mỹ thuật Tp HCM, họa sĩ Hứa Thanh Bình cho rằng, đó là những năm tháng có tác động rất lớn tới sự nghiệp nghệ thuật của anh. Nhịp điệu đều đặn và nghiêm túc của một công chức đã tạo cho anh thói quen lao động miệt mài và chuyên tâm, chuyên nghiệp trong hội họa. Những thao tác khoa học cần thiết trong chuyên môn khảo cứu, sưu tầm và bảo quản, thống kê hiện vật của bảo tàng lại giúp anh thái độ nghiêm cẩn và tỉ mỉ trong lúc vẽ tranh.

Tính tới thời điểm này, họa sĩ Hứa Thanh Bình đã có ba triển lãm cá nhân. Dự định năm 2015, anh sẽ làm cuộc triển lãm thứ tư. Cả trong chuyện triển lãm, ông Phó Giám đốc bảo tàng cũng có những trù liệu rất nghiêm túc. Cứ khoảng mười năm, anh lại tổ chức triển lãm riêng như một cách tự tổng kết một chặng đường sáng tạo theo một hướng tìm tòi, một giai đoạn sáng tạo khác nhau. Anh quan niệm, nếu bản thân họa sĩ không thấy có một cái gì đó mới mẻ của riêng mình thì không nên làm triển lãm cá nhân.

Mỗi năm, họa sĩ Hứa Thanh Bình vẽ được khoảng ba chục bức tranh. Trong khoảng năm đến mười năm, anh mới có thể chọn ra vài chục bức ưng ý để mời công chúng thưởng ngoạn.

Phòng làm việc của anh khi nào cũng có vài ba bức họa cùng đang trong quá trình hoàn thiện. Tranh của anh thường có khổ rất lớn, bởi chủ nhân của chúng, trong những điều kiện eo hẹp về thời gian, vẫn luôn muốn được biểu đạt nhiều nhất tâm hồn và tình cảm của mình trên một nền toan rộng rãi.

Đắm đuối với những bản sắc Nam Bộ

Xem tranh của họa sĩ Hứa Thanh Bình, nếu vào khoảng hai mươi năm trước, người ta ấn tượng với chân dung những người phụ nữ Nam Bộ được thể hiện rất tinh tế và giàu tình cảm. Trong nhà anh hiện còn khoảng dăm chục bức vẽ chân dung những Mẹ Việt Nam anh hùng và những người mẹ bình thường, dung dị, tảo tần khuya sớm. Đó cũng là giai đoạn gần 20 năm họa sĩ Hứa Thanh Bình gắn bó với công tác thiết kế trưng bày ở Bảo tàng Tp HCM. Nhưng hiện tại, tranh của anh lại dành nhiều quan tâm cho các thiếu nữ trẻ trung, phơi phới sức xuân. Điều này cũng phản ánh mối liên hệ giữa tranh và công việc hiện nay của anh trong tư cách là ủy viên Hội đồng Nghệ thuật biểu diễn của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tp HCM. Anh thường xuyên tham gia phúc khảo các chương trình thời trang, ca nhạc của thành phố.

Trong cảm nhận về hình ảnh người phụ nữ, điều ám ảnh nhất với Hứa Thanh Bình là những tác động của hoàn cảnh khách quan, những đau thương, mất mát trong chiến tranh, những lo toan, nhọc nhằn trong cuộc sống thời bình, đã hằn lên thành nếp nhăn, thành nỗi tâm tư chìm sâu trong ánh mắt, nụ cười mà anh đã cố gắng thể hiện trong khi tạo hình nhân vật. Với anh, tạo hình khuôn mặt, thể hiện được phần diễn cảm trong đôi mắt và trên mái tóc của người phụ nữ là một điều hạnh phúc.

Hứa Thanh Bình thích thử chất liệu màu vẽ. Một thời, anh gây ấn tượng đặc biệt với người xem ở những gam màu mang đậm hơi thở, hương vị và sắc độ của vùng phù sa châu thổ đồng bằng sông Cửu Long. Điều này có lẽ cắt nghĩa phần nào từ đời sống sinh hoạt thường ngày. Khi còn trẻ, họa sĩ Hứa Thanh Bình sống ở quận 4, một vùng còn rất nhiều kênh, rạch của Tp HCM. Cảnh sắc sông nước Nam Bộ thấm vào anh, trở thành nguồn cảm hứng.

Khi đi thực tế nhiều nơi ở miền Tây, trực cảm nghệ sĩ trong anh đã "chộp" ngay được những mảng màu xanh nhạt, những nỗi buồn man mác của buổi chiều miền sông nước, giống như nỗi buồn tha hương của những lưu dân đầu tiên của thời khẩn hoang, lập ấp. Chính những màu xanh, xám, nâu hoặc vàng đất đã tạo nên nét trầm mặc khó lẫn trong tranh của Hứa Thanh Bình.

Thời ấy, khi vẽ về những người phụ nữ tảo tần Nam Bộ, trong anh cứ hiện lên hình ảnh của bà, của mẹ. Những nét riêng của con người ở một vùng đất đã trở thành lựa chọn để anh thể hiện hình ảnh người phụ nữ chung. Cứ thế, anh mải miết...

Đưa bảo tàng đến gần hơn với công chúng

Đau  đáu trong suy tư của họa sĩ Hứa Thanh Bình là sự gắn kết hai mảng bảo tàng và hội họa. Sự gắn nhập thật hài hòa của con người công chức và con người nghệ sỹ trong anh đã làm nảy sinh những khát vọng gắn kết môi trường bảo tàng với những hoạt động nâng cao dần thị hiếu thẩm mỹ hội họa của công chúng.

Ba năm trước, khi chuyển công tác từ Bảo tàng Tp HCMh về Bảo tàng Mỹ thuật Tp HCM, anh đã dành ra hai tuần không làm gì, chỉ bắc ghế ra ngoài đường ngồi quan sát lượng khách ghé thăm. Và anh phát hiện ra sự "chưa thân thiện" của cánh cửa bảo tàng. Sau đó, từ đề xuất của anh, vẻ nghiêm trang, chỉn chu như một cơ quan công quyền của bảo tàng đã được thay thế bằng những băng rôn, bảng thông báo có tính gần gũi, giản dị hơn.

Trong những trăn trở để bảo tàng trở thành một phần của đời sống đương đại, họa sĩ Hứa Thanh Bình đã nhìn thấy trước rất nhiều việc phải làm. Đó không chỉ là việc bảo quản hiện vật, là cách tổ chức không gian và hoạt động lưu trú cho khách tham quan, cách quảng bá hình ảnh và nâng cao giá trị bảo tàng, mà còn là những lớp học, những sự kiện, hoạt động có thể trang bị kiến thức, nâng tầm cảm thụ và thưởng ngoạn hội họa của công chúng...

Trong suy nghĩ của người họa sĩ này, với thành phố rộng lớn và đông đúc như Tp HCM, số lượng các trung tâm văn hóa nghệ thuật hiện có quá ít. Làm thế nào để kéo công chúng đến với bảo tàng, với anh không chỉ là mục tiêu phát triển lâu dài nền mỹ thuật trong nước, nó còn là cái tâm của người nghệ sĩ với sự nghiệp xây dựng nền văn hóa dân tộc