Hai biên đạo Việt bắt tay cùng "Gánh xiếc Mặt trời"

Thách thức chưa có tiền lệ

Có một điều mà nếu đánh cuộc bạn chắc chắn sẽ thắng là, hầu hết các biên đạo đều chưa từng thiết kế những vũ điệu cho các sinh vật đến từ hành tinh khác. Tuy nhiên, đó lại chính là thách thức mà hai nghệ sỹ Việt Nam là biên đạo Tấn Lộc và đạo diễn sân khấu Tuấn Lê phải đương đầu khi họ ký hợp đồng với công ty biểu diễn xiếc Cirque du Soleil của Canada. Họ phải đảm nhiệm việc thiết kế các chuyển động và cử chỉ cho thành viên của năm tộc người thiểu số sống trên hành tinh Pandora!

Một thế giới của người ngoài hành tinh, nhưng nhờ sự sáng tạo tài hoa của hai nghệ sỹ, Pandora đã trở thành thế giới mang trong nó hơi hướng tinh thần của một ngôi làng Việt Nam. Trên thực tế, chính vở xiếc "Sương sớm" trước đó của hai nghệ sỹ Việt Nam thực hiện với công ty Arabesque của họ đã thuyết phục ban giám đốc của Cirque du Soleil mời họ tham gia.

Mỗi một tộc người thiểu số ở Pandora có một cá tính riêng, kể một câu chuyện riêng và có những chuyển động riêng. Ảnh: Montreal Gazette.

Vở "Sương sớm" kể một câu chuyện giản dị nhưng đầy tính biểu tượng về người nông dân và mối quan hệ của họ với đất đai và với nhau. Câu chuyện kể trên nền tảng kết hợp nhiều loại hình nghệ thuật như vũ đạo, ánh sáng, thiết kế mỹ thuật và âm nhạc. Với nghệ sỹ Tấn Lộc, việc làm cho khán giả chú tâm hơn tới những giá trị cơ bản thông qua vở diễn là điều rất quan trọng. Trước khi làm "Sương sớm", anh và nghệ sỹ Tuấn Lê đã dành một thời gian sống tại ngôi làng nông nghiệp để hiểu về nếp sống của người dân và các mối liên hệ giữa họ và những phong tục cổ truyền.

Về mặt ý tưởng, giữa "Sương sớm" và "Toruk - The first flight" có những liên đới khá gần nhau. Nghệ sỹ Tuấn Lê nói: "Đó là các yếu tố như tự nhiên, các dân tộc thiểu số, đất, nước, đó là lý do vì sao tôi đồng ý tham gia xây dựng vở xiếc Toruk". Anh cho biết thêm: "Tính đa phương tiện là một phần quan trọng của vở xiếc này. Bạn không chỉ xem nó, mà còn cảm thấy như mình đang sống trong thế giới Pandora".

Chuyển động giữa những con thú trong khu rừng kỳ thú là năm tộc người thiểu số của hành tinh Pandora, mỗi tộc người gồm từ 12-14 nghệ sỹ biểu diễn. Mỗi tộc người lại có một cá tính riêng, họ kể một câu chuyện và có những chuyển động độc đáo của mình. Người Tipani là những chiến binh mạnh mẽ. Người Tawkami mộng mơ và màu mè. ..

Mặc dù làm biên đạo cho Nhà hát múa rối Thành phố Hồ Chí Minh nhưng nghệ sỹ Tuấn Lê vẫn thấy việc tham gia vở xiếc Toruk là một môi trường lao động nghệ thuật hoàn toàn khác. Anh nói: "Thách thức là làm một điều chúng tôi chưa từng làm trước đây, không chỉ trong tư duy của chúng tôi mà còn trong tư duy của các nghệ sỹ và trong thực tế".

Điều đó cũng làm thay đổi cách làm việc lâu nay của anh: "Bình thường tôi tạo ra vũ đạo và họ biểu diễn theo đó. Nhưng lần này không phải như vậy. Chúng tôi đưa ra ý tưởng với các yếu tố và cảm xúc liên quan, nghệ sỹ thể hiện và tự sáng tạo theo cách của họ. Sau đó chúng tôi đưa ra thêm một số định hướng. Hành tinh Pandora không tồn tại và chúng tôi không thể biết chính xác nó là thế nào!".

Một sự khác biệt

Vở xiếc được xây dựng trên nền cảm hứng của bộ phim "Avartar" của đạo diễn người Canada James Cameron với bối cảnh diễn ra trên hành tinh Pandora vào thời điểm cách chúng ta 3.000 năm. Biên kịch và đạo diễn là hai nghệ sỹ Michel Lemieux và Victor Pilon, ngoài ra còn có sự hỗ trợ của nhà viết kịch Olivier Kemeid.

Vở xiếc này là dự án nghệ thuật lớn đầu tiên của công ty biểu diễn xiếc Cirque du Soleil kể từ khi nhà sáng lập kiêm cổ đông chính Guy Laliberté bán lại quyền kiểm soát của ông tại Montreal (Canada) cho một công ty Mỹ có trụ sở ở Thượng Hải.

Người kể chuyện dẫn dắt xuyên suốt vở xiếc do nam diễn viên Sébastien Dodge người Montreal đảm nhiệm, giúp người xem hiểu thêm về những gì đang diễn ra trên sân khấu. Diễn tại Montreal, người kể chuyện nói tiếng Pháp, các buổi khác người này phải nói tiếng Anh.

Mở đầu là cảnh núi lửa phun trào trên hành tinh Pandora và hủy hoại mọi vật. Đó là khi hai thiếu niên người Na'vi là Ralu (Gabriel Christo) và Entu (Guillaume Paquin) quyết định sẽ trở thành những người anh hùng cứu thế và họ chạy đi tìm Toruk, một loài khủng long khổng lồ, để tìm cách cứu hành tinh Pandora. Trên hành trình tìm kiếm Toruk, họ gặp một cô gái trẻ Tsyal (Giulia Piolanti), cũng miễn cưỡng đồng ý tham gia cùng hai bạn trẻ kia trong hành trình kiếm tìm Toruk.

Giữa ba người họ đã có rất nhiều đối thoại với nhau bằng tiếng Na'vi, thứ ngôn ngữ được làm riêng cho bộ phim này và các nghệ sỹ biểu diễn đã dùng microphone để nói.

Đạo diễn James Cameron nói về vở xiếc Toruk - The first flight sau buổi công chiếu đầu tiên tại Montreal - Ảnh: Montreal Gazette.

Tài năng của hai nhà biên kịch kiêm đạo diễn Lemieux và Pilon bắt đầu bộc lộ đầy thuyết phục từ hồi thứ hai của vở diễn khi họ sử dụng cùng lúc tới 40 máy chiếu video và tạo nên những hình ảnh về một bề mặt không gian rộng tới gần 2000 mét vuông.

Trong vài thập kỷ qua Lemieux và Pilon đã luôn mơ về các chương trình biểu diễn xiếc có thể pha trộn mọi loại hình đa phương tiện trong đó, và thực tế, những sân khấu vừa có sự lung linh về thị giác, vừa đầy mơ mộng chất thơ đã trở thành thương hiệu của hai đạo diễn rất ăn ý với nhau này.

Dự kiến vở xiếc sẽ còn "làm mưa làm gió" trên các sân khấu toàn châu Mỹ cho tới tận tháng 9-2016 với các kế hoạch biểu diễn tại 26 thành phố khác.

Nhân thêm cảm hứng "Avatar"

Đạo diễn Michel Lemieux nói: "Vở diễn có những khoảnh khắc của sân khấu. Nhưng nó không phải sân khấu. Nó giống một truyện cổ tích, một câu chuyện kể hơn là một vở kịch 100 phút".

Đồng biên kịch và đạo diễn trong vở, ông Victor Pilon cho biết về ý tưởng "Đó là ý chúng ta phải tôn trọng nhau, phải tôn trọng tự nhiên. Nếu anh tàn phá tự nhiên, anh sẽ hủy hoại chính mình. Chúng ta phải đoàn kết. Chúng ta khác nhau về văn hóa, nhưng chúng ta phải cùng nhau tìm ra những giải pháp để cứu hành tinh này".

Đạo diễn James Cameron cho rằng, một vở xiếc lấy cảm hứng từ bộ phim "Avatar" của ông là một điều tự nhiên. Chia sẻ trên tờ Montreal Gazette, ông còn cảm thấy Toruk - The first Flight là một phần tự nhiên trong chuỗi sáng tạo đang được tiếp tục của seri phim "Avatar". Thậm chí Toruk còn có những ảnh hưởng nghệ thuật với ông trong các bộ phim đang hướng tới đó.

"Họ cung cấp thêm những điều cho các thiết kế của chúng tôi. Có một số điều tôi thích trong cách thiết kế trang phục của họ. Thật tuyệt với tôi khi được thấy những người khác hiểu về thế giới của người Na'vi và thế giới Pandora".

Bộ phim "Avatar 2" theo kế hoạch sẽ ra rạp và dịp Giáng Sinh 2017, hai phim "Avatar 3" và "Avatar 4" sẽ nằm trong kế hoạch ra rạp lần lượt năm 2018 và 2019. Tuy nhiên cả ba bộ phim nối tiếp của "Avatar" sẽ khởi quay đồng thời.