Cố nhạc sĩ Đoàn Chuẩn: Mây gió bay đi, tình ở lại...

Sinh thời, nhạc sĩ Đoàn Chuẩn sáng tác không nhiều (tất cả chưa đầy hai chục bài), trong đó hầu hết là về mùa thu. Và, trong số những nhạc phẩm thuộc loại "thu quyến rũ" ấy (tên một ca khúc của Đoàn Chuẩn), có lẽ "Gửi gió cho mây ngàn bay" nằm trong số những bài hát quyến rũ nhất, được nhắc tới nhiều nhất của người nhạc sĩ tài hoa... Mới đây thôi, trong đêm nhạc kỷ niệm 10 năm ngày mất của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn diễn ra tại 92 Trấn Vũ, Hà Nội, khán giả đã được thêm lần nghe lại ca khúc này qua giọng ca tha thiết của NSƯT Đức Long...

1. Gửi gió cho mây ngàn bay

Vào đầu thập niên 50 của thế kỷ trước, từ Hải Phòng, chàng "công tử " Đoàn Chuẩn (chữ thiên hạ gọi Đoàn Chuẩn bởi cách tiêu tiền như nước của ông - vốn dĩ người nhạc sĩ trẻ là con của chủ Hãng nước mắm Vạn Vân nức tiếng miền Bắc thời ấy) lên Nhà hát Lớn Hà Nội xem đoàn ca sĩ từ Sài Gòn ra biểu diễn. Tại đây, chỉ sau một lần nghe ca sĩ Mộc Lan trình bày ca khúc "Đi chơi chùa Hương" của nhạc sĩ Trần Văn Khê (phổ thơ Nguyễn Nhược Pháp), chàng nhạc sĩ trẻ Đoàn Chuẩn đã lòng dạ bâng khuâng, tơ tưởng… Cuộc diễn kết thúc, Mộc Lan trở lại Sài Gòn. Không đừng được niềm thương nỗi nhớ, Đoàn Chuẩn cũng đáp máy bay vào chơi… trong đó, hy vọng sẽ có ngày được diện kiến Mộc Lan. Trước đó, qua tìm hiểu, ông biết Mộc Lan đã chia tay người chồng là nhạc sĩ Châu Kỳ. Vốn dĩ, Mộc Lan - Châu Kỳ được xem là một trong những cặp vợ chồng nghệ sĩ đẹp đôi nhất Sài Gòn thời ấy.

Cách tỏ tình của Đoàn Chuẩn cũng hết sức lãng mạn, tài tử. Nếu như ở phương Tây từng có chuyện, một anh chàng tỏ tình với nữ minh tinh màn bạc Brighitte Bardot bằng cách thuê máy bay rải hoa hồng xuống cửa nhà - nơi người đẹp cư ngụ thì Đoàn Chuẩn, thay vì trực tiếp tỏ tình với một thiếu nữ, trong suốt gần ba tháng, sáng nào ông cũng thuê một người mang tặng thiếu nữ một bông hồng đỏ, sau đó  mới chịu xuất đầu lộ diện.

Theo một người bạn của Đoàn Chuẩn tiết lộ, sau khi đặt chân tới Sài thành, Đoàn Chuẩn đã lần tìm ra được địa chỉ nhà ở của nữ ca sĩ, bấy giờ thuộc đường Espagne (nay là đường Lý Chính Thắng, quận Tân Định). Đoàn Chuẩn không nóng vội giáp mặt nữ ca sĩ mà kiên nhẫn "ém quân". Ông nhờ chủ một tiệm bán hoa tươi sáng sáng cho người mang hoa đến tặng Mộc Lan. Điều kiện đặt ra là không được để lộ danh tính người gửi. Đoàn Chuẩn hào phóng thanh toán trước cho chủ tiệm bán hoa cả tiền hoa lẫn tiền công luôn cả tháng rồi trở lại Hải Phòng. Tất nhiên, ông có gửi lại chủ tiệm hoa địa chỉ của mình.

Suốt ba tuần liền, ngày nào cũng nhận được hoa tặng - những bông hoa "bí ẩn", cuối cùng, không kìm nén được sự tò mò, ca sĩ Mộc Lan đã nhất quyết yêu cầu người đưa hoa phải cho biết quý danh người tặng. Chủ hoa liên lạc với Đoàn Chuẩn. Được sự đồng ý của Đoàn Chuẩn, danh tính người gửi hoa được tiết lộ, kèm đó là địa chỉ của ông. Và, người đẹp đã hết sức ngỡ ngàng, xúc động khi biết con người có hành động galăng ấy chính là Đoàn Chuẩn - ông vua sloww danh vang cả nước. Ít ngày sau, Đoàn Chuẩn nhận được thư của nữ ca sĩ. Cô cảm ơn ông và hy vọng có ngày gặp mặt. Đoàn Chuẩn rất xúc động. Ông gửi thêm tiền cho chủ tiệm hoa để việc tặng hoa cho "nàng" được duy trì. Suốt hai tháng tiếp theo, sự việc đều đặn diễn ra như vậy, cho tới khi người nhạc sĩ đa tình nhận được lá thư hai của Mộc Lan.

Ca sĩ Đức Long thể hiện bài hát "Gửi gió cho mây ngàn bay" trong đêm nhạc kỷ niệm 10 năm ngày mất của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn (12/11/2011).

Lần này thì Đoàn Chuẩn không chỉ xúc động không thôi, mà sự xúc động ấy của ông đã trào dâng thành lời ca nốt nhạc. Ca khúc bất hủ "Gửi gió cho mây ngàn bay" như một tiếng thở dài luyến nhớ vút bay ra với cuộc đời, kèm lời đề tặng một người với vẻn vẹn hai chữ viết tắt M.L.

Không thể diễn tả hết nỗi lòng Mộc Lan khi trong lá thư nhận được từ người phương Bắc, thay vì những dòng chữ thể hiện tình cảm như cô đã gặp trước đó là một bản nhạc. Khuông nhạc được kẻ tay cẩn thận trên giấy pơluya mỏng tang. Từng lời, từng lời của ca từ xao xuyến lướt trôi dưới những con chữ viết tay nắn nót của người nhạc sĩ: "Gửi gió cho mây ngàn bay/ Gửi bướm đa tình về hoa/ Gửi thêm ánh trăng, màu xanh lá thư/ Về đây với thu trần gian…". Trong ca khúc, dường như người nhạc sĩ cũng linh cảm thấy mối tình của mình chỉ là thoáng chốc, rồi sẽ bay đi theo mây theo gió nên lời ca càng thêm da diết, thấm đượm nỗi sầu thương: "Nhưng thôi tiếc mà chi/ Chim rồi bay, anh rồi đi/ Đường trần quên lối cũ/ Người đời xa cách mãi/ Tình trần không hàn gắn thương lòng…".

Ca sĩ Mộc Lan đã đưa bài hát tới với khán giả Sài thành chỉ thời gian ngắn sau đó. Ngay lập tức, bài hát trở nên nổi tiếng và từ sân khấu Sài Gòn, những giai điệu xao xuyến, những ca từ đẹp như thơ ấy đã ngược ra Bắc, chinh phục trái tim bao thế hệ khán giả…

Và, cái gì đến sẽ đến. Một ngày nọ, theo lời hẹn, Đoàn Chuẩn đích thân lên tận sân bay Gia Lâm để đón người đẹp trong chuyến nàng ngao du Bắc Hà. Ông cho thuê phòng tại khách sạn Metropole, một khách sạn sang trọng bậc nhất Hà thành thời ấy để phục vụ nữ ca sĩ - người tình trong mộng của mình.

2. Như người đời từng nhận xét "mỗi ca khúc của Đoàn Chuẩn đều khơi nguồn từ một cuộc tình", với bà Nguyễn Thị Xuyên - người vợ thân thương của ông (hai ông bà thành hôn với nhau khi ông mới 18 tuổi), Đoàn Chuẩn cũng đã dành tặng ít nhất hai bài: Ca khúc "Đường về Việt Bắc" (còn có tên gọi "Tà áo tím") và một ca khúc được phát hiện sau khi ông mất, ca khúc "Ánh trăng mùa thu" (hiện nguyên mẫu bài hát được nhiều người khẳng định không ai khác ngoài người vợ hiền thục của nhạc sĩ). Tuy nhiên, cũng có người cho rằng như thế là chưa "công bằng", khi mà có "bóng hồng" được nhạc sĩ viết tặng tới 6 bài. Về việc này, bà Xuyên có cách nhìn thật tinh tế, bao dung: "Ông nhà tôi lãng mạn, đa tình lắm. Có vậy ông mới viết được bài hát hay thế... Đời ông phóng khoáng. Nghe nhạc ông lúc nào tôi cũng ngạc nhiên - sao ông tài thế? Mỗi bài hát là một mối tình đi qua đời ông".

Không chỉ có vậy, theo thiên hạ truyền tụng thì nghe ca khúc của Đoàn Chuẩn, không ít cô gái đã khóc và nghĩ ông viết cho chính họ.

Chuyện kể rằng, một lần, ca sĩ Ánh Tuyết ra Hà Nội để hát cho đêm nhạc tưởng nhớ cố nhạc sĩ Văn Cao. Sau chương trình, chị và mấy người bạn tới thăm nhạc sĩ Đoàn Chuẩn. Lúc này nhạc sĩ Đoàn Chuẩn đã phải nằm liệt sau cơn tai biến mạch máu não. Khi được ca sĩ Ánh Tuyết cho nghe qua CD bài "Vĩnh biệt" - một ca khúc được ông viết cho một cuộc tình lỡ dở, nước mắt người nhạc sĩ già đã ứa ra. Ông cố mấp máy môi: "Ánh… T…uy…ết…hát…h…ay…qu…á". Bà Xuyên ngồi bên đã nắm tay chồng, cố kìm nén cơn xúc động của ông bằng một lời đùa vui: "Sao ông lại khóc chứ? Ông viết bài hát cho người ta, ông nghĩ mà xem, tôi mới là người phải khóc chứ" (điều này đã được nhà báo Nguyễn Quỳnh Hương thuật lại trong một bài viết). 

Có thể nói, bà Đoàn Chuẩn là một người vợ tuyệt vời. Bà thương yêu chồng, nhưng hiểu và tôn trọng cá tính của người nghệ sĩ, nhờ đó mà Đoàn Chuẩn đã có được những giây phút thăng hoa trong đời để rồi kết tinh sáng tạo nên những ca khúc tuyệt diệu.

Gia đình nhạc sĩ Đoàn Chuẩn ghi lại rằng, đầu năm 2000, ông bị tai biến mạch máu não và hôn mê. Sau đó, ông có tỉnh lại nhưng không nói được, chỉ có thể bút đàm. Nhạc sĩ Đoàn Chuẩn trút hơi thở cuối cùng vào ngày 15 tháng 11 năm 2001 tại Hà Nội. Câu nói cuối cùng của ông là: "Rồi những người tình sẽ ra đi. Rồi nhạc sĩ sẽ ra đi. Chỉ còn tác phẩm ở lại".

Mượn cách nói của Đoàn Chuẩn, chúng tôi cũng muốn nói rằng, mặc dù người nhạc sĩ tài hoa ấy ra đi đến nay đã 10 năm, song những nhạc phẩm tuyệt vời của ông vẫn sẽ mãi mãi ở lại với đời, vẫn tiếp tục chinh phục thế hệ trẻ. Minh chứng rõ rệt nhất là trong liveshow Bài hát Việt tháng 9/2008, ca sĩ Tùng Dương đã thể hiện rất ấn tượng "Gửi gió cho mây ngàn bay". Và trong đêm nhạc đặc biệt kỷ niệm 10 năm ngày mất của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn diễn ra tại 92 Trấn Vũ, Hà Nội ngày 12/11 vừa qua, ca sĩ Đức Long cũng đã để lại trong lòng khán giả nhiều dư âm xao xuyến khi anh thể hiện thành công ca khúc này