Vì sao ca khúc “Độ ta không độ nàng” gây sốt cư dân mạng?

• Vũ Huyền Trung: Chuyện "mặc áo" cho ca khúc và những vui buồn thời cuộc
• Trào lưu "làm mới" những ca khúc cũ: Tạo dấu ấn không dễ
• Khi tên ca khúc cũng là “phương tiện” để câu like

Giá trị nghệ thuật của ca khúc "Độ ta không độ nàng" không có gì đáng biểu dương, nhưng sức lan tỏa thì thật đáng giật mình. Trong cơn hào hứng "Độ ta không độ nàng" cũng tạo ra không ít ý kiến trái chiều về quan niệm tình duyên và phật pháp!

Ca khúc "Độ ta không độ nàng" không phải sản phẩm âm nhạc thuần túy Việt Nam. Dù nhiều phiên bản khác nhau, đều chỉ là thao tác viết lời Việt dựa trên giai điệu của ca khúc gốc Trung Quốc. Bài hát "Độ ngã bất độ tha" của Cô Độc Thi Nhân vốn không mấy ăn khách ở Trung Quốc, nhưng khi sang Việt Nam thì lại được hàng chục phiên bản ầm ĩ.

Nội dung chính được Cô Độc Thi Nhân viết ra, chủ yếu xoay quanh mối duyên lỡ làng của một tiểu tăng với niềm trắc ẩn "Trong chùa không còn đóa hoa bỉ ngạn nào nữa. Dưới bóng bồ đề không còn thấy mái tóc dài nữa. Có thể nào cởi bỏ áo cà sa, để trả lại cho nàng một mái nhà. Cười hỏi Phật, đã độ trăm vạn chúng sinh, vì sao độ tôi mà không độ cô ấy".

Ca sĩ Phương Thanh.

Bài hát này được Cô Độc Thi Nhân viết cho bộ phim truyền hình "Bất phụ Như Lai bất phụ khanh" dựa theo tiểu thuyết cùng tên của Chương Xuân Di, phát sóng từ tháng 9-2017 và bị chính người hâm mộ Trung Quốc chê bai khi so sánh với những gì từng thưởng thức qua văn chương.

Ở nước ta, tiểu thuyết "Bất phụ Như Lai bất phụ khanh" đã được dịch sang tiếng Việt với tên gọi "Không phụ Như Lai không phụ nàng" gồm hai tập do NXB Văn học ấn hành, hoàn toàn không phải loại sách bán chạy. Đồng thời, ở nước ta cũng không mấy ai xem bộ phim truyền hình "Bất phụ Như Lai bất phụ khanh".

Vậy mà, đám đông lại vô cùng hào hứng với ca khúc "Độ ngã bất độ tha" được "đính kèm" theo tác phẩm điện ảnh. Bản tiếng Anh của "Độ ngã bất độ tha" có tên là "Do not live with you" (Chẳng thể sống bên người) hầu như không tạo được ấn tượng gì. Thế nhưng, phiên bản Việt "Độ ta không độ nàng" lại có hàng chục ca sĩ ganh đua cover quyết liệt.

Người đầu tiên hát "Độ ta không độ nàng" là Anh Duy. Từ một ca sĩ vô danh, Anh Duy bỗng dưng có được một hit ngoài sự tiên liệu. Tuy nhiên, khi "Độ ta không độ nàng" của Anh Duy lọt vào top nhiều người xem trên YouTube thì những phiên bản khác của Trấn Thành, Quách Tuấn Du, Đường Hưng, Thiên An, Hamlet Trương, Hương Ly, Hoàng Y Nhung, Diệu Dan… lần lượt xuất hiện và chia sẻ bớt giới mộ điệu. Dù được minh họa bằng nhiều hình thức khác nhau, từ thực cảnh đến hoạt hình, từ cổ trang đến… bạo lực, thì các phiên bản "Độ ta không độ nàng" đều được đón nhận khá hồ hởi. Trong đó, hai ca sĩ thành công nhất với hai lời Việt khác nhau là Khánh Phương và Phương Thanh.

Nam ca sĩ Khánh Phương tự hào về "Độ ta không độ nàng" của mình là "bản cover vô đối". Chỉ trong vòng 1 tuần tung lên mạng, "Độ ta không độ nàng" của Khánh Phương đạt 14 triệu lượt xem. Ca sĩ Khánh Phương cũng có hát vài câu tiếng Hoa nguyên bản, nhưng không mấy ấn tượng. Còn phần lời Việt mà ca sĩ Khánh Phương trình bày lại chứa đựng không ít sự ngỗ ngược của tuổi trẻ cuồng si: "Phật ở trên kia cao quá, mãi mãi không độ tới nàng/ Vạn dặm tương tư vì ai, tiếng mõ vang lên phũ phàng/ Chùa này không thấy bóng nàng/ Bồ đề chẳng muốn nở hoa/ Dòng kinh còn lưu vạn chữ/ Bỉ ngạn phủ lên mấy thu/ Hồng trần hôm nay xa quá/ Ái ố không thể giãi bày/ Hỏi người ra đi vì đâu/ Chắc chắn không thể quay đầu/ Mộng này tan theo bóng phật/ Trả lại người áo cà sa/ Vì sao độ ta không độ nàng? Vì người hoa rơi hữu ý, khiến nước chảy càng vô tình/ Một thuở niên hoa hợp tan/ Tiếng mõ xưa rối loạn/ Bồ đề không nghe tiếng nàng/ Hồng trần đã mấy độ hoa/ Mắt còn vương màu máu/ Hồng nhan chẳng trông thấy đâu/ Lại một tay ta gõ mõ, phá nát cương thường biến họa/ Vài độ xuân thu vừa qua, có lẽ không còn thấy nàng/ Hỏi phật trong kiếp này/ Ngày ngày gõ mõ tụng kinh/ Vì sao độ ta không độ nàng?".

Nói cho công bằng, lời Việt "Độ ta không độ nàng" mà ca sĩ Khánh Phương hát, cũng sử dụng lại vài chất liệu nguyên bản như "áo cà sa", "hoa bỉ ngạn" nhưng lại tung tẩy cái khẩu khí ngang tàng như "phá nát cương thường biến họa" hoặc "mắt còn vương màu máu" khiến nhiều nam thanh nữ tú bất bình.

Ca sĩ Khánh Phương.

Muốn tạo đối trọng với "Độ ta không độ nàng", ca sĩ Phương Thanh đã tung ra bản cover "Tự thân nàng hãy cứu độ nàng" với lời Việt của Thích Đồng Hoàng. Ca khúc "Tự thân nàng hãy cứu độ nàng" mang một tinh thần khác "Độ ta không độ nàng" và càng khác xa nguyên bản "Độ ngã bất độ tha".

Lời hát do ca sĩ Phương Thanh thể hiện, như sau: "Phật ngự tòa uy nghi quá, cứu giúp nhân sinh khổ nạn/ Đời người còn si, dục, tham, cứ mãi không buông xác phàm/ Vào chùa tịnh tâm hỡi nàng/ Bồ đề xin kết thiện duyên/ Kệ kinh ngày đêm gìn giữ, lòng ta nguyện hướng thế tôn/ Cõi đời này mông lung quá/ Ái ố chi thêm đọa đày/ Lòng này bám chấp vì đâu/ Muốn thoát xin hãy quay đầu/ Nguyện lòng nương theo đức Phật/ Giữ gìn manh áo cà sa/ Tự thân nàng hãy cứu độ nàng/ Tự mình soi gương phản chiếu, sẽ thấy ngay nơi trở về/ Phật độ khắp chốn trần gian, cứu giúp ta khỏi cõi tạm, trở về tịnh tâm niết bàn/ Hồng trần bụi rửa đoạn qua, mắt từ bi nhìn nhau/ Sầu đau rồi cũng sẽ qua, tự mình tu không thoái chuyển/ Chớ để hoen ô cửa thiền, ngàn vạn duyên kiếp lầm than/ Chớ trách chi thêm sai loạn/ Lạy Phật xin tu kiếp này/ Bồ đề nương náu từ đây/ Nàng ơi đời tu không đợi người/ Này người đời xin hãy nhớ / Hãy giữ chân nguyện của mình/ Cuộc đời nay mai hợp tan/ Tiếng mõ câu kinh chớ loạn/ Bồ đề chuyên tâm hỡi nàng/ Hồng trần thoáng chốc rồi qua/ Oán tình xin đừng tiếp/ Phàm trần này đâu mãi đâu/ Nguyện thầm tay chuông tay mõ, phá nát si mê cõi đời/ Hỉ nộ ái ố sẽ qua/ Cố tĩnh tâm hơn nhé nàng/ Lạy Phật con xin kiếp này/ Ngày ngày chánh pháp tịnh tu/ Tự thân nàng ơi hãy độ nàng".

Nhìn theo góc độ ca từ, thì "Tự thân nàng hãy cứu độ nàng" không hề giấu giếm dụng ý chỉnh lý "Độ ta không độ nàng". Tuy nhiên, ca sĩ Phương Thanh vẫn không thể dùng "Tự thân nàng hãy cứu độ nàng" để làm lu mờ "Độ ta không độ nàng". Phật pháp thì bất biến, nhưng tình duyên rất khó lường. Nghệ thuật đôi khi lại cần một chút nghịch lý, một chút phóng túng.

Chuyện động lòng liên quan đến thiền môn, đâu phải đến ca khúc "Độ ngã bất độ tha" của Cô Độc Thi Nhân mới có. Cách đây hơn 30 năm, trong bộ phim "Tây du ký" đã có ca khúc "Tình nhi nữ" nói về rung cảm giữa quốc vương Tây Lương nữ quốc với Đường Tăng. Sau khi bộ phim "Tây du ký" phát sóng, ca khúc "Tình nhi nữ" có sự tồn tại biệt lập trong âm nhạc, với ca từ: "Mỉm cười hỏi thánh tăng: nhi nữ có đẹp không hỡi chàng? Kể chi phú quý vinh hoa, ngại chi giới luật thanh quy, nguyện bên nhau mãi không rời xa…".

Ngoài cuộc so găng giữa "Độ ta không độ nàng" và "Tự thân nàng hãy cứu độ nàng", thì giới Phật tử cũng dự phần với lời Việt "Từ nay, học tu nương đạo vàng" của Thích Nhật Từ: "Phật ngự đài sen chánh giác, suốt kiếp cứu độ cõi trần/ Nghiệp nặng kéo theo sầu than/ Chuyển hóa, vượt qua kiếp phàm/ Đường tu không vướng bóng nàng/ Bồ đề soi tỏ bốn phương. Nằm lòng chân kinh từng chữ/ Bỉ ngạn đến nơi Niết bàn/ Hồng trần ta không vương vấn/ Ái chấp không thể cản đường/ Hỏi rằng bi thương từ đâu/ Tất yếu do gốc tham tình/ Nghiệp trần không sao khuấy bẩn/ Nguồn tình như thoát ngoài tâm/ Từ nay, học tu, nương Đạo Vàng…".