Trị "tham nhũng vặt" phải từ gốc

Thứ Năm, 16/11/2017, 08:06

Quà cáp, bồi dưỡng, bôi trơn, cảm ơn là những loại "tham nhũng vặt" phổ biến và đã làm ảnh hưởng đến uy tín, gây tổn hại cho nền thiết chế chính trị pháp lý hiện hành và lòng tin của nhân dân. Rõ ràng trong phòng, chống tham nhũng, cái nhỏ nếu không được ngăn chặn thì ắt sẽ dẫn đến cái lớn hơn, gây hậu quả lớn hơn.

Thực tế cho thấy, ít nhiều trong cuộc sống hiện nay, để nhanh chóng giải quyết những vướng mắc trong công việc thì gần như ai cũng phải chạy vạy, lo lót ngay từ những điều nhỏ nhặt liên quan đến hành chính, dân sự ở khu dân cư cho đến những việc ở trường học, bệnh viện, công sở, các cơ quan công quyền… Với mục tiêu là "được việc", đa số coi việc quà cáp, bồi dưỡng, bôi trơn, cảm ơn là chuyện bình thường và chấp nhận nó như lẽ đương nhiên. Chính thái độ này đã tạo môi trường nuôi dưỡng tiêu cực, tham nhũng phát triển tới mức tràn lan ở mọi cấp, mọi ngành, mọi đơn vị, địa phương.

Trong nhiều trường hợp, giữa người đưa và người nhận hối lộ còn có sự thỏa hiệp với nhau để qua mặt luật pháp. Người đưa mong muốn nhanh chóng đạt được những lợi ích hợp pháp của mình, còn người nhận thì làm đúng phận sự trong phạm vi chức trách, quyền hạn được giao. Người đưa và kẻ nhận đều thực hiện công việc trong khuôn khổ pháp luật, do vậy rất khó có thể truy cứu trách nhiệm hình sự của các đối tượng. Có thể nói, hối lộ dưới các hình thức quà cáp, bồi dưỡng, bôi trơn, cảm ơn… mang tính phổ biến nhưng hầu như không bị phát hiện và xử lý.

Vì sao chống tham nhũng lại khó khăn đến vậy? (Ảnh: Internet).

Suy cho cùng"cái gốc" của tham nhũng vặt là từ người nhận. Bởi lẽ, người nhận hối lộ thường là cán bộ, công chức có thẩm quyền quyết định làm hoặc không làm một việc và luôn ở vào thế chủ động, thế của "người trên". Họ có toàn quyền quyết định nhận hoặc không nhận tiền hối lộ. Trong khi đó, phần lớn người đưa hối lộ ở vào thế "kẻ dưới". Kẻ dưới thường có tâm lý phải cầu cạnh, chạy vạy để mọi chuyện được suôn sẻ, hanh thông, còn người trên nếu không liêm chính trong thực thi công vụ thì có thể viện ra hàng trăm lý do để sách nhiễu, để vòi vĩnh, từ đó xuất hiện việc biếu xén, quà cáp, cảm ơn…

Trong thực tế, người đưa hối lộ rất hiếm khi tố cáo việc cán bộ, công chức nhận hối lộ, chỉ khi họ thấy bị lừa dối hoặc mục đích không đạt được như thỏa thuận thì họ mới tố cáo, nhưng những trường hợp này cũng cực "hiếm". Bởi lúc này người tố cáo sẽ phải đối mặt với tội đưa hối lộ nên khi tố giác hành vi nhận hối lộ đồng nghĩa người ấy tự tố cáo chính bản thân mình, tự chui đầu vào vòng "tố tụng" và có nguy cơ phải chịu hình phạt tù.

Khác với các hành vi tham nhũng khác, hành vi hối lộ được tiến hành với sự đồng lõa từ cả hai phía: người đưa hối lộ và người nhận hối lộ. Bởi vậy, người ta dễ có khuynh hướng bao che cho nhau. Lý do thứ hai là tùy văn hóa, có những văn hóa xem "tham nhũng vặt" là điều xấu xa và không thể chấp nhận, nhưng cũng có những văn hóa xem việc "tham nhũng vặt" như một trong những cách giao tiếp và làm ăn, chứ không phải từ góc độ đạo đức xã hội, cho nên nó có thể chấp nhận được khi số lợi ích do tham nhũng mang lại nhiều hơn các nguy cơ họ phải đối diện.

Vậy có giải pháp nào để đối phó với các biểu hiện muôn hình vạn trạng của nạn tham nhũng vặt? Chúng ta không thể dùng một loại thuốc để điều trị chung cho nhiều kiểu tham nhũng vặt như vậy và rất khó dựa vào các chế tài để xử lý khi có sự đồng lõa giữa hai bên đưa - nhận.

Để ngăn ngừa tệ tham nhũng vặt, bên cạnh việc đẩy mạnh cải cách hành chính trong các cơ quan hành chính nhà nước, cần phải đề cao lối sống liêm chính, trung thực, từ đó tác động đến cán bộ, công chức để họ gương mẫu, làm việc công tâm, tuân thủ đúng quy định luật pháp, vì lợi ích chính đáng của người dân, doanh nghiệp thì sẽ không có chuyện đưa hối lộ. Đặc biệt quan tâm tới việc giải quyết, xử lý nghiêm minh các vấn đề sai phạm, vi phạm pháp luật, đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên, tránh tình trạng nhiều vụ việc điều tra xử lý hàng tháng, thậm chí hàng năm, rồi từ năm này sang năm khác vẫn chưa có kết quả hoặc bỏ dở khiến dư luận quần chúng nhân dân mất dần niềm tin, gây bức xúc, nghi ngờ có sự bao che lẫn nhau giữa các đảng viên, cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước.

Để thực hiện được lối sống liêm chính, trung thực, cái cốt lõi vẫn là ở tự thân cán bộ, công chức. Họ phải tu dưỡng rèn luyện lại chính mình rồi sau nữa mới đến việc thực thi pháp luật cho hiệu quả. Cán bộ, công chức phải trở thành hạt nhân lan toả lối sống liêm chính, trung thực ra cả cộng đồng, tới mọi tầng lớp nhân dân. Nếu làm tốt được điều này thì nạn tham nhũng "vặt" sẽ dần được ngăn chặn và đẩy lùi.

Cù Tất Dũng