Nhạc Việt 2015: Một năm "thất bát" ca khúc mới?

Thiếu ca khúc "đỉnh"

"Mai Vàng" - một giải thưởng uy tín trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật của báo Người lao động đã "bỏ qua" hạng mục đề cử "Bài hát của năm" với lý do là năm 2015 không có ca khúc nào thực sự nổi bật, xứng đáng với danh hiệu này. Không có ca khúc thực sự nổi bật, điều đó không có nghĩa rằng, thị trường âm nhạc Việt Nam thiếu ca khúc "hit".

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, không phải ca khúc nào có lượt nghe, xem nhiều, được công chúng trẻ đón nhận nồng nhiệt cũng là ca khúc hay. Do sự xuất hiện của nhiều tác phẩm mới nên "tuổi thọ" của ca khúc "hit" ngày càng ngắn, không đủ sức "công phá" để tạo nên dấu ấn mạnh mẽ với công chúng.

Ca khúc "My Everything" và "Say you do" của Tiên Tiên xuất hiện trong top 5 hạng mục "Ca khúc của năm" - Giải Zing Music Award 2015 nhưng cũng chưa phải là ca khúc thực sự xuất sắc. Trong ảnh: Ca khúc "Say you do" được vinh danh tại hạng mục "Bài hát hiện tượng" tại Giải thưởng "Làn Sóng Xanh" hôm 18-12.

Tính đến ngày 18/12/2015, top 5 các hạng mục chính của giải thưởng âm nhạc trực tuyến Zing Music Award đã "lộ diện". Theo đó, hạng mục "Ca khúc của năm" bao gồm: "Ấn nút nhớ… Thả giấc mơ" (Sơn Tùng M-TP), "Chưa bao giờ" (Trung Quân Idol), "My Everything" (Tiên Tiên), "Say you do" (Tiên Tiên) và "Vợ người ta" (Phan Mạnh Quỳnh). Với việc xếp hạng ca khúc dựa vào chỉ số trực tuyến Z (trong đó, lượt xem/nghe (40%) + lượt thích (15%) + lượt bình luận (5%) + lượt chia sẻ (40%)) nên dễ nhận thấy, không phải ca khúc nào xuất hiện trong hạng mục "Ca khúc của năm" cũng là ca khúc "nghiêm túc".

Trường hợp của ca khúc "Vợ người ta" là một ví dụ. Mặc dù không có gì đặc biệt về giai điệu, ca từ, thậm chí bị báo chí gắn mác "nhảm, nhạt" nhưng "Vợ người ta" vẫn có đến hơn 85 triệu lượt nghe trên mạng internet.

Ca sĩ, nhạc sĩ trẻ Tiên Tiên được kỳ vọng sẽ "làm nên chuyện" trong mùa giải Zing Music Award năm nay. Là học trò "cưng" của Thanh Bùi nên âm nhạc của Tiên Tiên được đánh giá là "có ảnh hưởng" phong cách của nam nhạc sĩ, ca sĩ tài năng này. Âm nhạc của Tiên Tiên văn minh, phóng khoáng, mang phong cách riêng. Lời bài hát trong những sáng tác của nữ nhạc sĩ 9X đơn giản, gần gũi, giàu tính tự sự, cách thể hiện mới mẻ, vui tươi.

"My Every thing" và "Say you do" được cộng đồng mạng yêu thích nồng nhiệt ngay từ khi ra mắt. Hiện nay, hai ca khúc  này đều có trên 45 triệu lượt nghe. Bên cạnh đó, ca khúc "Say you do" của Tóc Tiên còn được vinh danh ở hạng mục "Bài hát hiện tượng" tại Lễ trao giải thưởng "Làn sóng xanh" của Đài Tiếng nói nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cuối tuần trước. Tuy nhiên, ngay cả khi "My Every thing" và "Say you do" được vinh danh thì xét về độ "mới", "độc", "lạ" và "bứt phá" cũng không thể so sánh với sức ảnh hưởng của ca khúc "Bốn chữ lắm" năm 2014.

Nhìn vào danh sách những ca khúc đạt giải thưởng "Bài hát của tháng" trong sân chơi "Bài hát Việt" 2015 cũng khó tìm được ca khúc ấn tượng. Thậm chí, chương trình "Bài hát Việt" tháng 10/2015 còn không tìm được ca khúc để trao giải thưởng "Bài hát của tháng". Những ca khúc đạt giải "Bài hát của tháng" trong năm 2015, gồm: "Chỉ một câu" (tác giả Phạm Toàn Thắng, biểu diễn Đức Phúc), "Về với đông" (sáng tác Vũ Minh Tâm, biểu diễn Nhật Thủy), "Sự sống" (sáng tác và biểu diễn Ygaria và ban nhạc Hạc San), "Tôi, cầu vồng và những ánh trăng" (sáng tác và biểu diễn Tạ Quang Thắng), "Phai" (sáng tác và biểu diễn Vũ Cát Tường).

Tất cả mới dừng lại ở mức độ "nghe được" chứ chưa phải là đại diện xuất sắc. Tương tự như vậy, đến thời điểm "nước rút" này, hai ca khúc có khả năng giành giải thưởng "Bài hát của năm" trên sân chơi "Bài hát yêu thích" là "Có khi" (sáng tác và biểu diễn Hoài Lâm) và "Phai" (sáng tác và biểu diễn Vũ Cát Tường) cũng không thực sự ấn tượng.

Chờ đợi những tiếng nói trẻ về mảng đề tài xã hội

Phải thừa nhận một điều rằng, nhạc Việt đang được "tiếp sức" từ thế hệ nhạc sỹ trẻ tài năng, hứa hẹn có thể làm thay đổi diện mạo âm nhạc Việt Nam hiện đại. Những cái tên như Phạm Toàn Thắng, Mew Amazing, Tạ Quang Thắng, Cát Tường, Tiên Tiên, Phạm Hải Âu, Linh Lan, Lê Hà Nguyên… đã mang đến làn gió mới cho nhạc Việt. Họ là hình mẫu nhạc sĩ đa năng, vừa có thể sáng tác, vừa có thể biểu diễn "đứa con tinh thần" của mình. Sáng tác của những nhạc sĩ/ca sĩ trẻ này luôn tạo nên bản hit trên cộng đồng mạng. Một trào lưu rất đáng chú ý của nhạc sĩ trẻ là bắt đầu hướng cảm xúc đến mảng đề tài xã hội với góc nhìn đậm chất cá nhân. Mảng đề tài tiềm năng này hứa hẹn sẽ là "chất xúc tác" cho ra đời những ca khúc có sức ảnh hưởng mạnh mẽ trong cộng đồng.

Những sáng tác về mảng đề tài xã hội nhận được sự quan tâm, cổ vũ của nhiều khán giả trẻ. Trong ảnh: Nhạc sĩ, ca sĩ Tạ Quang Thắng biểu diễn ca khúc "Lá cờ" trên sân khấu "Bài hát yêu thích".

"Hiện tượng" ca khúc "Thật bất ngờ" (sáng tác Mew Amazing, biểu diễn Trúc Nhân) ra đời thời gian gần đây là một ví dụ. Ca khúc đã đánh trúng tâm lý đám đông khi đề cập đến những chuyện "nhốn nhao" (từ dùng trong ca khúc) của showbiz, với câu chuyện tầm phào về "Người đàn bà hở hang/xong đến chuyện thì nở nang/xong đến chuyện mặt hàng thời trang/Anh kia cặp với chị này/Anh kia lừa dối chị này…".

Ngay từ khi xuất hiện, "Thật bất ngờ" đã tạo nên "cơn sốt" trong giới trẻ, thu hút hàng triệu lượt xem. Ca khúc "Vì tôi còn sống" của "Cô gái tóc xù" Tiên Tiên cũng nhận được vô số lời khen tặng từ khán giả với thông điệp sống về sự lạc quan: "Cứ sai đi vì cuộc đời cho phép/Cứ yêu đi dù rằng mình ngu si/Cứ đam mê dù nhiều người cười chê/Cứ vui lên, vì ta không cô đơn…".  Ca khúc "Nước ngoài" của Phan Mạnh Quỳnh viết về chủ đề xuất khẩu lao động tưởng chừng rất khô khan nhưng được thể hiện thành công bằng những lời ca chất chứa tâm sự của người con khi phải bôn ba kiếm sống nơi xứ người.

Nổi bật về mảng đề tài xã hội không thể không nhắc đến nhạc sĩ/ca sĩ trẻ Tạ Quang Thắng. Ca khúc "Lá cờ", kể về câu chuyện của chàng thanh niên sinh ra trong hòa bình, không biết chiến tranh là gì nhưng tình yêu đất nước, tổ quốc được hun đúc trong những câu chuyện qua lời kể của cha… Tâm sự của Tạ Quang Thắng đã "chạm" đến trái tim, là nỗi lòng của nhiều bạn trẻ. Chính vì vậy, ca khúc này, từ một cảm xúc mang tính cá nhân đã trở thành câu chuyện chung của nhiều người.

"Sống như những đóa hoa" đã mang đến những thông điệp sống tích cực: dù gặp khó khăn, vất vả hãy luôn yêu đời và thắp sáng ngọn lửa của niềm tin, hãy sống như những đóa hoa để tỏa hương và hiến dâng cho cuộc đời. Ngoài ra, Tạ Quang Thắng còn sở hữu nhiều ca khúc hay, có ý nghĩa sâu sắc như "Một tôi rất mới", "Cuộc đời là những chuyến đi", "Cười lên"…

Ưu điểm nổi bật của mảng đề tài xã hội chính là tính thời sự. Khác với thế hệ nhạc sĩ đi trước, những ca khúc phản ánh đề tài xã hội hiện nay được thể hiện dưới góc nhìn trẻ, trong đó cái tôi cá nhân của người sáng tác khá đậm nét. Câu chuyện được kể như là nỗi lòng của một cá nhân với suy tư, trăn trở về cuộc sống nhưng người nghe lại tìm thấy chính mình trong ca khúc. Điều đó có nghĩa là, vấn đề, suy nghĩ của "cái tôi" đã tìm được tiếng nói chung, trở thành cái "chúng ta". Nhờ có hiệu ứng này mà sức lan tỏa, ý nghĩa xã hội của ca khúc sẽ ngày càng mạnh mẽ.

Trở lại câu chuyện về sự thiếu vắng ca khúc "đỉnh cao" trong năm 2015. Thiếu vắng ca khúc hay không đồng nghĩa với việc thị trường âm nhạc đang đi xuống. Ca khúc xuất sắc, có sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng xuất hiện phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tài năng của nhạc sĩ, ca sĩ, thời điểm xuất hiện ca khúc và cả sự may mắn. Thậm chí, có người còn cho rằng, việc xuất hiện ca khúc nổi bật cũng mang tính quy luật.

Sau "Bốn chữ lắm", có thể sẽ mất một, hai năm nữa mới xuất hiện ca khúc có sức bật tương tự. Tôi tin rằng, thế hệ nhạc sĩ trẻ tài năng và ca khúc về mảng đề tài xã hội với góc nhìn mới sẽ "lên ngôi" trong thời gian tới. Tuy nhiên, các nhạc sĩ trẻ vẫn cần thêm thời gian để rèn giũa tài năng, trải nghiệm, tích lũy vốn sống cho chính mình…