Quản lý biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang:

Lại nóng chuyện thẻ hành nghề

Thứ Sáu, 22/01/2016, 08:45
Bản dự thảo Thông tư quy định chi tiết việc cấp thẻ hành nghề biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang (sau đây gọi tắt là dự thảo Thông tư) vừa được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đưa lên trang web cinet.vn để lấy ý kiến đóng góp lại gây nên những luồng dư luận trái chiều. Có ý kiến cho rằng, thẻ hành nghề là “chìa khóa” để quản lý lĩnh vực biểu diễn nghệ thuật nhưng cũng không ít người hoài nghi về tính khả thi của Thông tư.


Còn nhiều băn khoăn

Bản dự thảo thông tư được đưa lên mạng lấy ý kiến từ ngày 1-1-2016 đến ngày 6-3-2016. Theo lộ trình, việc cấp thẻ hành nghề sẽ được triển khai thực hiện từ ngày 31-3-2017. Đây không phải là lần đầu tiên, câu chuyện thẻ hành nghề làm nóng các diễn đàn vì có nhiều ý kiến khác nhau.

Trong các cuộc hội thảo, tọa đàm về vấn đề này trước đó, luôn có hai luồng quan điểm ủng hộ và không ủng hộ. Người theo quan điểm ủng hộ thì cho rằng, việc cấp thẻ hành nghề cho nghệ sĩ là cần thiết để siết chặt quản lý trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn. Ngược lại, người không đồng tình thì phản biện rằng, quản lý nghệ thuật phải thông qua việc thẩm định, cấp phép những chương trình, tiết mục cụ thể chứ không phải quản lý nghệ sỹ bằng thẻ hành nghề.

Nhiều ý kiến trái chiều xung quanh việc cấp thẻ hành nghề biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang. Nhiều người mẫu ủng hộ việc cấp thẻ hành nghề. Trong ảnh: Đêm chung kết “Siêu mẫu Việt Nam 2015”.

Theo bản dự thảo, thẻ hành nghề sẽ được coi như “bảo bối” để người nghệ sỹ hoạt động nghệ thuật và phải có thẻ hành nghề “do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp theo quy định của pháp luật” thì người nghệ sỹ mới có thể nhận “thù lao bằng tiền hoặc các quyền lợi vật chất khác” khi tham gia hoạt động biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang. Người có thẻ hành nghề được tham gia các khóa tập huấn, bồi dưỡng về kiến thức pháp luật, nâng cao trình độ, khả năng chuyên môn do cơ quan quản lý tổ chức, được hưởng các quyền lợi về vật chất và tinh thần theo luật định.

Ý kiến băn khoăn nhiều nhất tập trung vào đối tượng được cấp thẻ hành nghề. Theo quy định tại khoản 1, Điều 3, dự thảo Thông tư quy định về “Đối tượng cấp thẻ hành nghề” thì không có “đặc cách” cấp thẻ với bất kỳ đối tượng nào, ngay cả khi người nghệ sỹ đó đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu. Nhiều người cho rằng, Nghệ sỹ Nhân dân, Nghệ sỹ Ưu tú, Nghệ nhân Dân gian cần được ưu tiên, không cần cấp thẻ hành nghề vì tài năng của họ đã được khẳng định.

Thực tế cho thấy, có những nghệ sỹ chưa được phong tặng Nghệ sỹ Nhân dân, Nghệ sỹ Ưu tú nhưng đã là tên tuổi lớn được công chúng đón nhận. Với những nghệ sỹ này có cần được “đặc cách”, ưu tiên khi cấp thẻ hành nghề hay không cũng là câu chuyện được giới nghệ sỹ quan tâm. Có ý kiến cho rằng, việc cấp thẻ cho cá nhân đạt giải tại các cuộc thi, liên hoan nghệ thuật; cuộc thi người đẹp, người mẫu trong nước và quốc tế cũng cần quy định rõ là giải gì và quy mô cuộc thi như thế nào. Bên cạnh đó, dự thảo thông tư không quy định tuổi nghệ sỹ được cấp thẻ hành nghề. Như vậy, có thể hiểu rằng, nghệ sỹ nhí cũng phải có thẻ hành nghề thì mới được biểu diễn.

Một vấn đề nữa cũng gây băn khoăn trong dư luận liên quan đến nghệ sỹ hải ngoại. Làn sóng nghệ sỹ hải ngoại về nước biểu diễn ngày càng tăng và liệu nghệ sỹ hải ngoại có cần đăng ký cấp thẻ hành nghề để được biểu diễn ở Việt Nam hay không. Được biết, với những show diễn có sự tham gia của ca sĩ hải ngoại, các cơ quan quản lý văn hóa Việt Nam tiến hành thẩm định, cấp phép cho từng chương trình, các ca sĩ tham gia chương trình. Vậy, nếu được cấp thẻ, các nghệ sỹ hải ngoại có cần phải xin phép khi tham gia từng chương trình đơn lẻ nữa hay không. Những vấn đề này chưa được quy định trong dự thảo Thông tư.

Điều 7, dự thảo Thông tư quy định điều kiện, thời hạn thu hồi thẻ hành nghề cũng còn một số vấn đề gây tranh cãi. Ví dụ, tại khoản 2 quy định hành vi “sử dụng bản ghi âm để thay thế giọng hát thật của người biểu diễn hoặc thay cho âm thanh thật của nhạc cụ biểu diễn” sẽ bị thu hồi thẻ từ 1 đến 3 tháng.

Thực tế cho thấy, một số chương trình truyền hình trực tiếp cho phép nghệ sỹ thu sẵn âm thanh khi biểu diễn có được coi là “ngoại lệ”. Điểm e, Khoản 3 quy định hành vi “phổ biến, lưu hành bản ghi âm, ghi hình chưa được phê duyệt nội dung” sẽ bị thu hồi thẻ từ 3 đến 6 tháng. Có người đặt câu hỏi, liệu quy định này có bất cập khi mà trào lưu đưa các sản phẩm nghệ thuật mang tính cá nhân của nghệ sỹ lên mạng ngày càng trở nên phổ biến? 

Không phải là chiến lược lâu dài

Trả lời phỏng vấn báo chí, ông Nguyễn Đăng Chương, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn cho rằng, việc cấp thẻ hành nghề là việc làm cần thiết để chấn chỉnh hoạt động biểu diễn nghệ thuật có những diễn biến phức tạp. Bên cạnh đó, việc cấp thẻ sẽ được tiến hành thường xuyên chứ không theo đợt. Vì thế, ai có khả năng, tố chất, đúng quy chuẩn thì nộp đơn, hội đồng thẩm định sẽ duyệt cấp thẻ mà không có rào cản nào.

Thẻ hành nghề sẽ là công cụ để thanh lọc những nghệ sỹ không đạt chuẩn, hạn chế tình trạng sử dụng danh xưng tràn lan? Trong ảnh: Lệ Rơi trong phim “Sơn đẹp trai” (Đạo diễn Quang Thịnh).

Theo quy định trong dự thảo thì thời gian nhận hồ sơ, thẩm định năng lực chuyên môn, cấp thẻ cũng ngắn gọn, tối đa không quá 15 ngày. Tuy nhiên, vấn đề băn khoăn nhất là tiêu chí nào để cấp thẻ, làm sao để việc thẩm định đảm bảo khách quan và công bằng.

Theo quy định, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là đơn vị có quyền quyết định và chịu trách nhiệm trong việc thành lập hoặc không thành lập Hội đồng thẩm định năng lực chuyên môn của cá nhân đề nghị cấp thẻ hành nghề. Điều này cũng dễ xảy ra những tiêu cực trong việc xét, thẩm định năng lực chuyên môn của nghệ sỹ, dẫn đến trường hợp người đủ năng lực, trình độ không được cấp thẻ và ngược lại.

Rõ ràng, nếu đã coi thẻ hành nghề là “mẫu số chung” của các nghệ sỹ thì phải xây dựng được bộ tiêu chí đầy đủ, chi tiết quy định về việc cấp thẻ. Ngoài tiêu chí về mặt chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp, cần ưu tiên cho những nghệ sỹ đã có cống hiến lâu năm trong showbiz, đạt giải thưởng tại các cuộc thi trong nước và quốc tế, được khán giả mến mộ…

Liệu thẻ hành nghề có thực sự cần thiết và là chiếc chìa khóa để giải quyết những vấn đề nổi cộm, bức xúc trong showbiz Việt hiện nay? Có luồng ý kiến cho rằng, không nên cấp thẻ hành nghề vì quy định của pháp luật hiện hành đủ mạnh để xử lý những cá nhân vi phạm. Với những nghệ sỹ hoạt động thiếu nghiêm túc, cố tình tạo scandal trên sàn diễn để đánh bóng tên tuổi thì các cơ quan chức năng vẫn có thể xử phạt hành chính, cấm biểu diễn mà không cần đến thẻ hành nghề. Những người theo quan điểm này cho rằng, không có tấm thẻ nào giá trị bằng tình cảm của khán giả dành cho nghệ sỹ. Nếu không được khán giả yêu mến, bị khán giả tẩy chay thì không cần rút thẻ hành nghề, nghệ sỹ cũng không thể hoạt động.

Quan điểm cá nhân tôi cho rằng, cấp thẻ hành nghề vào thời điểm này là cần thiết để giải bài toán “loạn danh xưng” trong showbiz Việt. Có lẽ, chưa bao giờ, việc trở thành một ngôi sao với danh xưng ca sĩ, diễn viên, người mẫu ở Việt Nam lại dễ dàng như hiện nay. Ngay cả những nhân vật cố tình tạo scandal để được nổi tiếng như Lệ Rơi, Bà Tưng, Quân Kun… cũng được “tung hô” là nghệ sỹ.

Nói gì thì nói, thẻ hành nghề chắc chắn sẽ là công cụ để “thanh lọc” những nghệ sỹ không đạt tiêu chuẩn, hạn chế tình trạng sử dụng danh xưng tràn lan. Tuy nhiên, việc cấp thẻ hành nghề cũng mới chỉ là cách quản lý “phần ngọn” chứ chưa tiệm cận được “phần gốc” của vấn đề. Chính vì vậy, đây chỉ là giải pháp mang tính thời điểm chứ chưa phải là giải pháp chiến lược trong quản lý nghệ thuật. Giải pháp chiến lược chính là đào tạo con người, xây dựng những văn nghệ sỹ có tài năng, tri thức và đạo đức nghề nghiệp.

Được biết, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch dự kiến sẽ cấp 10.000 thẻ hành nghề vào thời gian tới. Câu chuyện thẻ hành nghề chắc chắn sẽ tiếp tục nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Trước đây, Cục Nghệ thuật biểu diễn cũng từng đề xuất cấp thẻ hành nghề cho hàng nghìn văn nghệ sỹ. Tuy nhiên, chỉ trong một thời gian ngắn, Chính phủ yêu cầu bãi bỏ quy định này với lý do, thẻ hành nghề giống như giấy phép con. Hy vọng, lịch sử này sẽ không lặp lại…

Tường Phạm
.
.