Không thể chỉ tuýt còi

Chỉ thị 65 về việc chấn chỉnh hoạt động biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang được Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch ban hành ngày 16/4/2012 vừa qua đã nhận được nhiều ý kiến đồng tình của dư luận. Chỉ thị có một điều khoản được xem là "nghiêm khắc" nhất: "Kiên quyết không cấp phép biểu diễn, tiếp nhận giấy phép biểu diễn đối với những đơn vị, cá nhân, tổ chức biểu diễn, các ca sĩ đã có sai phạm trong nghệ thuật biểu diễn". Bởi vậy, việc ca sĩ Thu Minh ăn mặc phản cảm trong đêm nhạc "Ngàn sao hội tụ" diễn ra tối 21-4 vừa qua tại TP Hồ Chí Minh được xem như một sự "thách thức" đối với các nhà quản lý văn hóa. Đã đến lúc các "trọng tài văn hóa" không thể chỉ tuýt còi mà phải chỉ vào... "chấm phạt đền".

Thời gian gần đây, báo chí liên tục phát hiện và cho đăng tải những thông tin liên quan đến những sai phạm trong biểu diễn nghệ thuật như: live show Chế Linh với những sai phạm trong quảng cáo, cấp phép; ca sĩ Minh Hằng hát nhép giọng hát của ca sĩ dòng opera hàng đầu Lan Anh trong chương trình "Bước nhảy hoàn vũ" mà chẳng hề xin phép hoặc xin lỗi khán giả; cảnh người mẫu Thanh Hằng nhả khói thuốc trên sàn diễn thời trang; người mẫu Trà Ngọc Hằng cùng diễn viên Don Nguyễn và một nam diễn viên nước ngoài tham gia đóng một clip quảng cáo bánh ngọt phản cảm (nếu không muốn nói là khiêu dâm) lan truyền trên Internet... Tất cả những câu chuyện trên đã trở thành những vấn đề nhức nhối trong đời sống văn hóa.

Nếu tiếp tục ăn mặc phản cảm như thế này, Thu Minh có thể bị cấm biểu diễn.

Trước tình trạng những vi phạm diễn ra ngày một nhiều và mức độ ngày càng tăng trong các hoạt động biểu diễn nghệ thuật và thời trang thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch Hoàng Tuấn Anh đã ký ban hành Chỉ thị 65 về việc chấn chỉnh hoạt động biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang. Trong Chỉ thị này, Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch đã thẳng thắn nhận định một thực trạng đã tồn tại nhiều năm nay: "Bên cạnh những kết quả đạt được, trong các hoạt động tổ chức biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang vẫn xuất hiện những hiện tượng tiêu cực, dẫn đến vi phạm trong quá trình tổ chức hoạt động biểu diễn nghệ thuật: Tổ chức biểu diễn không có giấy phép; không đúng nội dung giấy phép; lợi dụng giấy giới thiệu của cơ quan Nhà nước để ký hợp đồng biểu diễn, tổ chức bán vé thu tiền nhưng không thực hiện đúng hợp đồng, bán vé quá số ghế quy định; tự ý tăng giá vé; quảng cáo sai sự thật: không đúng nội dung, thời gian chương trình biểu diễn; mạo danh, sử dụng không đúng tên, nghệ danh của ca sĩ, diễn viên đã được cơ quan có thẩm quyền duyệt; sử dụng tác phẩm biểu diễn thu tiền nhưng không thực thi quyền tác giả, không trả tiền tác quyền cho nhạc sĩ; sử dụng thiết bị thu âm trước để thể hiện thay cho biểu diễn thật; sử dụng những bài hát chưa được phép phổ biến; người biểu diễn tự ý thêm bớt lời ca và động tác diễn xuất, sử dụng động tác biểu diễn trang phục phản cảm, không phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc... làm ảnh hưởng đến phong cách thẩm mỹ của một bộ phận giới trẻ, đồng thời gây những bức xúc trong dư luận xã hội...".

Với những nhận định như trên, có thể thấy rằng, cơ quan quản lý Nhà nước đã liệt kê khá đầy đủ những "căn bệnh" của hoạt động biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang của nước nhà trước khi kê "toa thuốc" điều trị. Thế nhưng, chỉ vài ngày sau đó, trong đêm nhạc "Ngàn sao hội tụ", ca sĩ Thu Minh đã mặc một bộ trang phục sơ sài, hở cả trước lẫn sau, váy xẻ quá cao và lại... quên không mặc áo lót cùng với vũ đạo biểu diễn, gây phản ứng trong dư luận. Trước đó, khi có phóng viên hỏi về "Chỉ thị 65" , cô ca sĩ vốn quá nổi tiếng với những phát ngôn gây sốc này đã không ngần ngại trả lời: "Tôi không quan tâm tới chỉ thị, hay nghị định đó. Tôi sẽ vẫn mặc những bộ trang phục sexy lên sân khấu vì nó hợp với dòng nhạc của tôi và tôi cảm thấy thoải mái khi trình diễn".

Từ lời nói đến hành động thực tế, việc làm của ca sĩ Thu Minh chẳng khác nào như một sự thách thức đối với các nhà quản lý văn hóa cũng như dư luận. Việc làm ấy của Thu Minh đã bị Cục Nghệ thuật biểu diễn có công văn nhắc nhở, cảnh cáo và chắc chắn Thu Minh phải chịu biện pháp xử lý từ phía Sở Văn hóa - Thể thao & Du lịch TP Hồ Chí Minh - là nơi cấp phép cho chương trình. Có lẽ bởi thế, trong một số chương trình ca nhạc diễn ra sau đó, Thu Minh đã ăn mặc kín đáo hơn. Sau sự việc người mẫu Thái Hà bị Sở Văn hóa - Thể thao & Du lịch TP. Hồ Chí Minh phạt 5 triệu đồng vì đã để lộ gần như toàn bộ phần ngực trong khi biểu diễn, cùng với các quy định mới trong Chỉ thị 65 về việc sẽ "cấm cửa" nghệ sĩ, đơn vị biểu diễn nào có sai phạm trước đó tham gia các chương trình nghệ thuật tiếp theo, thì cô ca sĩ cứng đầu và "nghiện" hở hang Thu Minh đã tỏ ra... ngoan hiền hơn hẳn. Bởi vì, cứ chiếu theo quy định trên, nếu bị xử phạt ở hình thức "cấm diễn", Thu Minh sẽ chẳng có cơ hội lên sân khấu để hát, chứ đừng nói đến việc... khoe thân núp dưới danh nghĩa của hai từ "gợi cảm".

Thế nhưng, cho dù các quy định trên đã khá rõ ràng, vẫn có một bộ phận nghệ sĩ cho rằng các quy định "ngặt nghèo" của Chỉ thị 65 đang hạn chế sự sáng tạo của nghệ sĩ. Câu chuyện Thu Minh mặc trang phục phản cảm đã rõ, nhưng có nghệ sĩ nổi tiếng như kiện tướng khiêu vũ thể thao Khánh Thy (người góp mặt trong đêm ca nhạc "Ngàn sao hội tụ") lại không tiếc lời khen bộ trang phục của Thu Minh là "Không có gì phản cảm, thậm chí là rất đẹp!" thì thực sự rất khó hiểu trong quan niệm về cái đẹp của một số nghệ sĩ trẻ bây giờ. Và khi vẫn còn có nhiều người cổ xúy cho trào lưu hở hang, khoe da thịt trên sân khấu thì những quy định của Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch liệu có đủ sức mạnh răn đe trong bối cảnh hoạt động thanh kiểm tra các hoạt động văn hóa còn quá ít và biện pháp xử lý còn quá "nương tay" như: việc ca sĩ Minh Hằng vô can trong sự cố quần ren ở "Đêm mỹ nhân" tổ chức tại Quảng Bình; diễn viên Lý Nhã Kỳ hở gần như toàn bộ phần ngực (do cô này tự ý thay đổi mẫu áo đã được thiết kế) trong một vở kịch lịch sử về Đại tướng Võ Nguyên Giáp được truyền hình trực tiếp trên VTV mà không hề bị nhắc nhở hay xử lý; các người mẫu như Thanh Hằng, Trà Ngọc Hằng, Don Nguyễn với các màn trình diễn vi phạm thuần phong mỹ tục nhưng vẫn chưa thấy bị xử lý thích đáng bằng hình thức phạt tiền hoặc cấm diễn. Hiện nay, có nhiều ca sĩ, nghệ sĩ trẻ mới chân ướt chân ráo vào nghề nhưng lại muốn nhanh chóng nổi tiếng bằng mọi giá. Vì thế, họ sẵn sàng cởi đồ, tung ảnh nude lên mạng để mong được nổi tiếng, thì việc xử lý chưa nghiêm các ca sĩ, nghệ sĩ hoạt động chuyên nghiệp sẽ tạo điều kiện cho những sai phạm tiếp theo trầm trọng hơn các sai phạm trước.

Có một thực tế là, có nhiều sai phạm của ca sĩ, đơn vị biểu diễn là do... báo chí phanh phui ra, chứ cơ quan quản lý nhiều khi không mắt nào làm xuể được. Mà một khi báo chí phát hiện ra, có nghĩa là bao giờ cũng đi kèm hình ảnh để làm "bằng chứng" và trên cơ sở ấy, cơ quan quản lý văn hóa có thể xử phạt. Thế nhưng, sự phát hiện và công khai đưa "bằng chứng" như thế, nếu không khéo hóa lại thành... con dao hai lưỡi, gây phản cảm. 

Thực sự, nếu Chỉ thị 65 không "đánh động" được ý thức công dân của nghệ sĩ thì phải đánh vào túi tiền, vào "thẻ hành nghề" của nghệ sĩ. "Thuốc đắng" thì mới "giã tật". Sẽ chẳng có ai có thể "phớt" được quy định nếu kèm theo đó, họ bị xử lý và phải ngồi nhà xem ti vi từ một tháng đến nửa năm. Thay bằng chỉ "tuýt còi", đã đến lúc các nhà quản lý văn hóa phải chỉ vào "chấm phạt đền". Hy vọng rằng điều khoản: "Kiên quyết không cấp phép biểu diễn, tiếp nhận giấy phép biểu diễn đối với những đơn vị, cá nhân, tổ chức biểu diễn, các ca sĩ đã có sai phạm trong nghệ thuật biểu diễn" sẽ là điểm mấu chốt để cơ quan quản lý Nhà nước về văn hóa thực hiện việc xử lý sai phạm của diễn viên, nghệ sĩ, người mẫu, góp phần làm trong sạch, lành mạnh môi trường biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang đã không ít phen bị vấy bẩn ở nước ta hiện nay