“Không đề”với nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo

Thứ Năm, 17/01/2019, 12:35

Đầu năm 1994, tôi về làm biên tập viên NXB Công an nhân dân. Lương thấp, tôi được cơ quan ưu ái cho ngủ luôn tại phòng làm việc, sáng giúp ông bảo vệ quét cái sân, đỡ tốn khoản tiền thuê nhà trọ. Suốt ba năm rưỡi như thế. Thành thử khách đến cơ quan, bất kể khách của ai, tôi đều biết tuốt. Thật ra thì chỉ có hai dạng “hạt cơ bản”: Bạn rượu - văn chương của nhà văn Phùng Thiên Tân và mấy cô bạn của nhà thơ Trương Nam Hương. Người đến liên hệ công tác không tính, bởi chẳng ai đến buổi tối cả.

Cuối năm, anh Trương Nam Hương dắt về một ông gầy gầy, tóc xoăn xoăn, bảo tôi: “Sáng mai em chịu khó đưa anh Tạo đi mấy nơi nhé. Anh…bận quá”. Tôi “ừ”. Rồi cứ thế, suốt nửa tuần, tôi cứ xách cái xe đạp cà tàng chở “ông tóc xoăn” đi suốt. Nhiều nơi, nhưng tất cả đều là các tờ báo, tạp chí có trụ sở tòa soạn tại TP Hồ Chí Minh.

Một vài tạp chí không có tòa soạn, chủ bút tiếp ông tóc xoăn hiền lành dễ thương tại quán cà phê cóc nào đó. Thêm vài ba cuộc ngồi trà đá ngay tại trụ sở Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh ở 81 Trần Quốc Thảo. Tôi là "tài xế riêng", chỉ ngồi chầu rìa, nghe hóng chuyện các đàn anh chứ tuổi gì mà tham gia cao đàm khoát luận?!

Nhưng, người cuối cùng mà anh Tạo, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo “cần gặp” lại chính là…tôi. Mục đích chuyến du Nam cuối năm của anh ấy là đi “rải” thơ Tết đến tất cả các toà soạn báo lớn nhỏ có in thơ. Thật không may, tôi lúc đó lại đang là người đặt bài, biên tập, đặt họa sĩ kiêm mo-rat, kiêm coi in, kiêm luôn cả việc đóng gói gửi tàu lửa của tờ “Tác phẩm tuổi xanh”, đứng tên Tổng biên tập là nhà thơ Định Hải; chủ nhiệm trên danh nghĩa là nhà văn xứ Cầu Bố Phùng Thiên Tân. Anh Nguyễn Trọng Tạo đưa 3 bài, viết tay, bảo: “Không in hết cũng cố gắng in 2 bài nhé. Bài còn lại để in số đầu năm cũng được”. Rất dễ tính, tôi chỉ “Dạ!”.

Giờ đây chắc hẳn nhạc sỹ Nguyễn Trọng Tạo và nhạc sỹ Văn Cao đã gặp nhau ở một thế giới khác.

Cận Tết, khi báo Xuân đã phát hành hết, anh Tạo lại vào. Tôi lại xe đạp lóc cóc chở anh đến các tòa soạn “thu hoạch” - nhận nhuận bút các bài thơ. Thật may mắn, tôi được anh giới thiệu hoành tráng là “nhà thơ, nhà văn trẻ, viết hay lắm đấy” nên các báo đều ưu ái tặng riêng cho một tờ báo Xuân. Về đến tòa soạn, nhà thơ Trương Nam Hương hỏi: “In được bao nhiêu bài cả thảy?”. Tôi lôi mớ báo Xuân ra đếm và đáp dấm dẳn: “34 tờ”.

Trương Nam Hương cười, trêu anh Tạo: “Ừ đấy! Đi với chú Lam hiệu quả thật. Nhưng vẫn thua Hương nhé: 35 bài”. Tối đó, anh Tạo lôi tôi đi uống bia với mấy anh đàn anh văn chương Sài Gòn. Và tôi hiểu: chiến dịch "rải thảm" thơ của anh đã kết thúc. Ba mùa Tết, tôi đã góp phần giúp anh Tạo rải khoảng 100 bài!

Khi tôi đã sắm được xe máy thì anh Tạo cũng thôi không vào Nam rải thơ nữa. Hình như lúc đó các nhà thơ đã có thể tiệm cận công nghệ 2 chấm rưỡi (2.5), có thể gửi bản thảo thơ qua đường fax và nhận nhuận bút qua đường bưu điện. Trương Nam Hương và tôi cũng cùng chuyển sang báo An ninh Thế giới. Cơ quan mới không có chỗ nên cũng chẳng thấy anh Trương Nam Hương hẹn em nào tại trụ sở vào buổi tối. Gã nhà thơ ấy có tiệm cận được công nghệ yêu đương qua đường bưu điện hay không thì tôi không biết.

Mùa hè năm 1998, tôi tham gia Hội nghị Những người viết văn trẻ toàn quốc. Tối, đang lơ vơ ở sảnh khách sạn La Thành, nghe “Trạng Nguyên không mũ áo” Nguyễn Quyến ba hoa chích chòe về chuyện em này em nọ… thì anh Tạo kéo một lô nhà văn trẻ đến. Anh Tạo bảo: “Biết Lam ra, tôi tìm ông mãi”. Rồi quay sang đám lóc nhóc, anh giới thiệu: “Khách VIP, bạn anh đấy. Giờ đi nhậu thôi”. Đột nhiên tôi nổi cáu. Tính tôi không ưa đãi bôi. Giọng của tôi khi đó chắc là rất cà chớn. Tôi dấm dẳn: “Thôi đi ba, gặp thì con sẽ chào, ba tìm con làm quái gì”. Anh Tạo sầm mặt, quát: "Ơ, cái thằng bố láo. Tao không tìm mày thì tìm ai. Mày coi coi, có bao nhiêu cuộc điện thoại mà mày không thèm bốc máy, hả”.

Trời ạ, lỗi tại tôi mọi đàng. Từ chiều đến tối, tôi không nghe bất kỳ cuộc điện số lạ nào. Trong số đó, anh Tạo gọi tôi gần chục cuộc. Tôi chữa ngượng: “Sư huynh sắm di động thì phải báo chứ. Chỉ có số, không lưu tên, tôi biết vua quan nào mà nghe!”. Rồi thì anh em cười xòa, kéo nhau về nhà nhà văn Nguyễn Thành Phong uống rượu. Hối lỗi, bữa đó tôi uống như hũ chìm, không chối ly nào nên say bí tỉ. Sáng mai, Hội nghị khai mạc, tôi kệ, nằm phòng khách sạn ngủ luôn đến quá trưa!

Là nhớ chuyện cũ, kể nghe vậy thôi. Thật ra tôi là một trong những người rất thích và thuộc không ít thơ, nhạc của Nguyễn Trọng Tạo. Từ "Làng quan họ quê tôi" (thơ Nguyễn Phan Hách), “Khúc hát sông quê” cho đến "Không đề"… Khổ thay, “Thơ tình tặng người mất trí”, bài tôi thích nhất, đọc trong cuốn “Mưa đền cây” từ hồi còn học phổ thông, tôi lại chỉ thuộc đúng mỗi một câu.

Cách đây chừng chục hôm, tôi còn nhắn tin qua Facebook hỏi, nhờ anh chép lại hoặc chỉ đường dẫn giúp để tìm lại bài thơ, vì không muốn nó trôi khỏi ký ức mình. Không thấy anh trả lời, tôi lo lo, bởi biết anh đang ốm nặng. Thơ anh, tôi thích, bởi nó nhẹ nhàng, chịu đựng, khoan hòa và tha thiết như đời anh, cách cư xử của anh. Bởi, nó buồn và thẫn thờ không khác gì tâm trạng của tôi ngay bây giờ (chiều tối ngày 7.1.2019), lại áp Tết rồi, khi nghe tin anh lại vừa phải vào bệnh viện...

Và cũng bởi, nó gợi lên cảm giác mất mát nhưng chấp nhận, chân thành - thứ tình yêu thuần khiết chỉ có ở những người nhân hậu, vị tha với cuộc đời, chỉ có nơi lãng tử. Rồi lục mãi, nhờ mãi cũng có ông anh nhớ giùm cho:

THƠ TÌNH TẶNG NGƯỜI MẤT TRÍ

Bao nhiêu hoa ngày xưa anh đã tặng em
Và bây giờ em không còn bên anh nữa
Nhưng mùa xuân vẫn sống trong trí nhớ
Anh cầm hoa đứng sững bên đường

Trời xanh quá, trời sâu thăm thẳm
Những đóa hoa buồn lặng lẽ tỏa hương.

(Nguyễn Trọng Tạo)

Và đây nữa, một bài khác, tôi cũng rất thích và thuộc từng dấu phẩy:

KHÔNG ĐỀ

Anh trót để tình yêu tuột mất
Xin em đừng tha thứ hay giận hờn
Hoa li vàng cọ chân anh như nhắc
Một chiều buồn sóng trắng biển Quy Nhơn
Anh trót để em ra đi vô cớ
Đến một ngày, không thể hiểu vì đâu
Em hút bóng dừa xanh, vai khép gió
Không bao giờ quay lại mối tình đầu
Anh trót để ngôi sao bay khỏi cát
Biếc xanh em, mãi chớp sáng vòm trời
Điều Có Thể đã hoá thành Không Thể
Biển bạc đầu nông nổi tuổi hai mươi...

(Nguyễn Trọng Tạo)

Suốt chiều, tôi đã ngồi đọc lại. Và mong là lần này có một phép màu, anh Tạo lại qua khỏi và khỏe lại. Để mùa sau, mùa sau nữa, tôi lại tiếp tục ra ngoài Bắc dấm dẳn cự nự rồi uống rượu cùng anh, lại được đọc thơ anh mỗi độ mai vàng. Cứ nhủ thầm, khỏe lên nhé, anh Tạo. Nếu anh thích, cứ vô Nam, tôi lại lấy xe đạp lóc cóc chở anh đi thêm nhiều mùa Tết nữa!

Từ chiều đến tối, trong 3 giờ, tôi đã phải 3 lần sửa bài viết về anh ở trong đầu. Sửa và kỳ vọng một phép nhiệm màu. Nhưng ngọn đèn lụy bấc, sau 72 mùa xuân, anh đã thôi nấn ná nơi cõi tạm.

Nhà thơ - Nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo đã về cõi vĩnh hằng lúc 19h50 ngày 7.1.2019.

Xin thắp một nén hương tiễn anh về "úp mặt vào sông quê"!

7.1.2019

Nguyễn Hồng Lam