Cửa Tùng làng xanh từ ‘tọa độ lửa’

Vững tay chèo trước lưới lửa đạn bom

"Cửa Tùng bến lớn muôn đợt sóng cuộn vô bờ, dong cánh buồm khơi đưa con thuyền vượt xa nơi nơi..". Câu hát về bến Cửa Tùng thời thơ ấu thầy giáo đã tập cho tôi, giờ đây vẫn xúc động khi tôi đang đứng trước làng xanh bên bến nước xanh.

Cửa Tùng cửa của sông Bến Hải đổ về biển Đông nằm ngay ở vĩ tuyến 17, ngày nay thuộc hai xã Vĩnh Quang và Trung Giang (huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị). Khói lữa chiến tranh sau bốn thập kỷ đã lùi xa, nhưng người dân Quảng Trị và nhân dân cả nước có thể nào quên về tội ác của giặc Mỹ tàn sát cỏ cây, bủa vây sông nước, giết hại đồng bào ta thuở ấy. Có thể nào quên được chứng tích anh hùng của bến đò A hiên ngang hừng hực, vững tay chèo trước mưa bom, bão đạn quân thù.

Một góc Thị trấn Cửa Tùng hôm nay.

Buổi sáng tháng tư này nắng xanh và gió lộng, sau khi bách bộ trên chiếc cầu Cửa Tùng dài và đẹp, thả hồn  ngắm sông, ngắm biển, ngắm thuyền thỏa thuê, trung úy Ngô Văn Lực dẫn tôi đến thăm Địa đạo 61. Mắt tôi bỗng nhòe đi khi nhìn lên tấm bia đá  " Ngày 20 tháng 6 năm 1967 giặc Mỹ đã ném bom giết hại 61 đồng bào Vĩnh Quang, trong đó có 12 cụ già, 13 phụ nữ (có 3 phụ nữ đang mang thai, 36 cháu nhỏ). Những con số và con chữ này càng minh chứng cho mọi người hiểu vì sao có tên gọi "Địa đạo 61". Nhưng thảm khốc ấy làm sao đè bẹp được ý chí và lòng quả cảm nhân dân Vĩnh Quang " một tấc không đi, một ly không rời".

Họ lấy Cửa Tùng làm trận địa, càng ác liệt bao nhiêu con người ở xứ sở này càng lạc quan, đoàn kết và yêu thương bấy nhiêu. Một ngày ghi thêm một chiến công là một ngày tăng niềm tin sắt đá vào đích thắng lợi cuối cùng của dân tộc.

Tại "Địa đạo 61" dưới tượng đài hình chữ A sáng ngời ngôi sao vàng năm cánh, bao nhiêu du khách đến thắp nén nhang tri ân  lại một lần nữa thuộc thêm bài học lịch sử: "Bến đò A cửa Tùng nơi ghi dấu nhiều chiến công oanh liệt của quân và dân Vĩnh Quang, Đồn công an vũ trang, Đoàn 1A hải quân, Bộ đội chủ lực bộ đội địa phương trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Năm 1954 đây là nơi đấu tranh chính trị bảo vệ Hiệp định Giơnevơ đối với tổng tuyển cử thống nhất đất nước. Năm 1965 - 1972 là điểm giao thông quan trọng trên sông Bến Hải trực tiếp chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam và đảo Cồn Cỏ. Với 82000 lượt đò đã vận chuyển 2 triệu lượt người, hàng vạn tấn lương thực, vũ khí, hàng hóa chiến đấu 392 trận, bắn rơi 4 máy bay, cùng Đoàn 1A hải quân bắn chìm 6 tàu chiến địch. Hàng chục cán bộ đã anh dũng hy sinh trong lúc làm nhiệm vụ. Bến đò A là niềm tự hào quê hương lũy thép anh hùng".

Câu chuyện những người trên bến đò A ngày ấy dẫu cho hàng trăm trang sách, hàng trăm  thước phim hôm nay tái hiện lại, cũng chưa thể nói hết sự bền bỉ quyết liệt và sự mất mát hy sinh của họ.

Ông Hồ Ngọc Bình, Chủ tịch HĐND thị trấn Cửa Tùng nhắc lại: "Hồi nớ bến đò A rộng mênh mông như rứa, trên trời dưới nước mần răng mà che mắt  tụi hắn được. Hàng ngày các loại pháo từ ngoài hạm tàu bắn vào, rồi lại từ Cồn Tiên, Dốc Miếu bắn ra. Máy bay địch đủ các loại, ngày đêm ném bom tới tấp xuống bến đò. Nhưng dẫu có chết đi chăng nữa thì dân đây đâu có sợ, kể cả những lúc nguy hiểm hơn chúng rải bom từ trường, bom nổ chậm dày đặc lòng sông và ở hai đầu bến. Người dân vẫn ngày đêm  vững tay chèo cho con thuyền rẽ nước đưa bộ đội vượt sông".

Tất nhiên muốn đưa bộ đội từ chuyến này đến chuyến khác vượt sông an toàn, phải biết tổ chức lực lượng đội "cảm tử quân", phải có chiến thuật, kỹ thuật trong việc rà phá bom mìn. Ban chỉ huy xã đội Vĩnh Quang  hồi đó đã triển khai một tổ rà phá bom mìn từ dưới lòng sông đến trên bờ. Phối hợp với bộ đội công binh đoàn 270, vừa rà phá bằng khí tài, vừa kết hợp với phương tiện thủ công.

Những người phá bom mìn hồi ấy bây giờ vẫn được trang sử quê hương in đậm nét "Các chiến sĩ Nguyễn Văn Châu, Nguyễn Lân, Trần Nhỡ kết hai hoặc ba vỏ thùng phuy xăng, buộc vào sợi dây dài hơn 150 mét rồi thả xuống dòng nước. Người đi trước theo dòng xuôi của chiều dòng chảy, cầm sợi dây kéo chiếc bè thùng phuy gặp bom từ trường dưới lòng sông kích nổ. Cũng có lúc do yêu cầu khẩn cấp phải nhanh chóng thông bến, chiến sĩ ta dùng thuốc nổ đánh xuống lòng sông kích nổ dây chuyền..".

Cụ Bảy Tri một bậc cao niên trong làng Vĩnh Quang thuở ấy đã từng tham gia vận chuyển hàng ra đảo Cồn Cỏ vẫn nhớ rành rọt: Cồn Cỏ  là vọng gác tiền tiêu nên khu ủy Vĩnh Linh tháng 9 năm 1964 đã ra lời kêu gọi "Tất cả vì đảo " với quyết tâm "còn đảo còn đất liền". Lời kêu gọi ấy giống như lời hịch vang vọng khắp sông quê bến nước Cửa Tùng, ai cũng háo hức được ra Cồn Cỏ. Anh Lê Ái vợ mới sinh được hai ngày vẫn xung phong ra phục vụ đảo.

Tinh thần yêu nước không chỉ thắp sáng vào trái tim tuổi trẻ mà đốt cháy rừng rực trong tim tuổi già. Các cụ Hồ Ngọc Kiền, Hồ Ngọc Kỉnh, Lê Ẹt, Lê Ngẫu, Hồ Ngọc Bớt, Phạm Chung là những ngư dân khỏe lại có nhiều kinh nghiệm trong dong thuyền ra khơi vào lộng, thay phiên nhau chở hàng chục chuyến lương thực, thực phẩm, vũ khí đến với các chiến sĩ mặt trận đảo Cồn Cỏ an toàn.. Hồi tưởng lại những con thuyền của các lão ngư thời ấy vượt qua những "vành đai lửa", cụ Bảy Tri ghìm nén xúc động nói :

-  Riêng hai cụ Phạm Chung và Hồ Ngọc Bớt sau khi đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ rồi, cấp trên cho các cụ về nhưng hai cụ vẫn tiếp tục xin ở lại để tiếp tục cầm lái đưa thuyền ra đảo. Cảm kích trước nghĩa cử cao đẹp của hai cụ, chi đoàn vận tải đoàn 22 đã kết nạp hai cụ Chung và Bớt làm "đoàn viên danh dự" của chi đoàn vào tháng 9 năm 1965. Ngày 28/1/1967 trong một chuyến chở quà bánh, lương thực của đồng bào cả nước gửi các chiến sĩ Cồn Cỏ đón Tết  Đinh Mùi, thuyền hai cụ bị tàu địch bắn chìm. Cụ Chung, cụ Bớt đã anh dũng hy sinh trong chuyến đi này.

Cửa Tùng - bức tranh xanh ngày mới

Đêm tháng tư đi trong ánh trăng thanh nhìn bãi biển Cửa Tùng điện sáng như sao sa,  lại nhìn ra khơi xa dung dăng những đoàn thuyền đánh cá mới thấm được thi vị Cửa Tùng trong sắc thái thanh bình. Ban đêm Cửa Tùng hiện lên vẻ đẹp mộng mơ, ban ngày Cửa Tùng hiện lên vẻ đẹp dịu dàng rực rỡ. Tôi đứng dưới chân cột đèn hải đăng chiêm ngưỡng được "đường mi vàng" của bãi cát. Bờ cát vàng dài hơn một cây số với độ dốc thoải thoải, nước biển xanh như mắt ngọc đã trở thành bãi tắm lý tưởng của  du khách.

Phiên chợ chiều Cửa Tùng.

Người ta bảo rằng: Hai bãi đá ngầm ăn sâu ra biển từ hai phía là mũi Si và mũi Lai đã tạo nên một cái "vịnh nhỏ và kín đáo". Không có các dòng hải lưu cuộn xoáy, tạo cho  bãi biển này khi bơi không lo sóng dập, không lo nước cuốn.

Bãi tắm Cửa Tùng không chỉ là thương hiệu của thị trấn Cửa Tùng, nó là thương hiệu của huyện Vĩnh Lĩnh nữa. Thời gian qua, huyện Vĩnh Linh vừa quản lý, vừa tập trung đầu tư xây dựng hệ thống kè chắn cát, hệ thống nhà chòi với số vốn gần 45 tỷ đồng. Chắc hẳn trong một tương lai gần, khi hệ thống nhà hàng, nhà nghỉ được nâng cấp tốt hơn. Khi các dịch vụ đều đáp ứng với nhu cầu của khách bãi tắm Cửa Tùng, lượng hành khách trong nước và nước ngoài sẽ tăng lên gấp bội.

4/2015