Chuyện kể về Nữ điệp viên mang mật danh "Hoa lan trắng"

Đặc biệt hơn, đó cũng là câu chuyện có thật trong cuộc đời của tác giả được kể lại sau hơn 40 năm. Phóng viên Chuyên đề Văn nghệ Công an đã có cuộc trò chuyện với tác giả về hoàn cảnh ra đời cuốn tiểu thuyết này.

- Thưa GS - TS Dương Nghiệp Chí, ông được biết đến như một chuyên gia trong lĩnh vực thể dục thể thao, từng viết nhiều sách giáo khoa, sách chuyên luận dành cho sinh viên các trường đại học trong lĩnh vực này. Nhưng thật bất ngờ khi ông xuất hiện với tư cách tác giả cuốn tiểu thuyết "Điệp vụ hoa lan trắng". Từ đâu ông có ý tưởng đặt bút viết cuốn tiểu thuyết này?

 + Nếu tính riêng về thể loại tiểu thuyết thì đây là tác phẩm đầu tiên. Còn về sách văn học nói chung thì đây là cuốn thứ 2 của tôi. Cuối năm 2010, tôi đã cho ra mắt cuốn tự truyện "Người ở lại" kể về chính cuộc đời nhiều biến cố của mình. Tư liệu đã được tôi chuẩn bị từ lâu, cộng với kinh nghiệm viết sách nên được cái tôi viết khá nhanh. Cuốn đầu tiên cả viết và in trong vòng 6 tháng, cuốn thứ 2 tôi chỉ mất 4 tháng.

Tôi quyết định viết "Điệp vụ hoa lan trắng" với mong muốn thuật lại có tính chất văn học về cuộc đời, sự nghiệp, tình yêu của 2 thế hệ điệp viên an ninh, cũng là 2 người phụ nữ gần gũi thân thiết với cuộc đời tôi mà tôi luôn yêu mến, kính trọng là mẹ vợ và vợ tôi. Ngoài câu chuyện về những chiến công, về sự hy sinh thầm lặng của họ, tôi muốn nói về tình yêu, vẻ đẹp tâm hồn của những người phụ nữ ở lĩnh vực công tác đặc biệt này. Như trong phần mở đầu tiểu thuyết tôi đã viết: "Hai thế hệ đã hy sinh vì nền độc lập dân tộc. Họ sống rất nhân văn. Hy vọng sống sót trong cuộc chiến đấu dù nhỏ nhoi, họ vẫn giữ tình yêu đôi lứa thủy chung, như để nạp thêm một nguồn năng lượng mãnh liệt"...

- Các nhân vật trong tiểu thuyết phần lớn đều là những nguyên mẫu có thật ngoài đời. Tuy nhiên, ai cũng biết tiểu thuyết là một thể loại mang tính hư cấu cao. Ông có thể cho biết có bao nhiêu phần trăm là sự thật, bao nhiêu phần trăm hư cấu trong câu chuyện của ông? Và chắc chắn, việc thu thập tư liệu để viết về công việc của một điệp viên hẳn không dễ dàng?

- Là người trong cuộc, hẳn ông thấu hiểu hơn ai hết sự hy sinh thầm lặng, những thiệt thòi của người điệp viên và của cả những người thân yêu của họ?

 + Để đến được với nhau, chúng tôi yêu nhau ròng rã 8 năm. Bốn năm đầu xa nhau biền biệt, mỗi người một nơi vì nhiệm vụ học tập, công tác. Sau này, vì đặc thù công việc nên cùng ở Hà Nội nhưng rất ít khi được gặp nhau. Có những đêm tôi lang thang đứng ngoài đường nhìn vào nhà người yêu, chỉ khoảng 10 mét mà không vào được. Hay có thời điểm đến cả 2 năm không có tin tức gì, không biết còn sống hay đã chết. Và có những lúc chúng tôi tưởng phải chia tay nhau mãi mãi. Khó khăn là vậy nhưng chúng tôi chưa bao giờ có ý định chuyển công việc khác. Khi đó đất nước còn chiến tranh, chúng tôi đều xác định hy sinh tình riêng vì Tổ quốc mặc dù sự xa cách luôn khiến cả hai nhớ nhung, đau khổ.

- Đọc "Điệp vụ hoa lan trắng", nhiều độc giả ấn tượng với nhân vật Bạch Ly và câu chuyện rất đẹp về cuộc đời bà. Hẳn ông muốn gửi gắm nhiều thông điệp ở nhân vật này?

+ Nhân vật Bạch Ly trong truyện đã sống và yêu rất mãnh liệt, nhưng rồi mất đi khi mới 27 tuổi, khi đứa con trai đầu lòng mới 9 ngày tuổi. Đó cũng chính là câu chuyện cuộc đời của vợ tôi. Ngoài đời, vợ tôi là người phụ nữ mạnh mẽ, kiên quyết, nhưng rất tình cảm, luôn biết cách quan tâm, chăm sóc người khác. Đặc biệt, vợ tôi là người rất yêu văn chương, tư duy về xã hội rất thông minh. Khi vợ tôi qua đời, tôi rất đau khổ. Nhưng chính trong sự mất mát ấy tôi hiểu rằng mình càng cần phải có nghị lực để vươn lên mạnh mẽ trong cuộc sống, sống thay, sống xứng đáng với người đã mất và nuôi con trưởng thành. Chính vì vậy, tôi nuôi ý định viết tiểu thuyết để những hy sinh của những nữ điệp viên như mẹ, như vợ tôi không còn thầm lặng nữa. Chúng ta và thế hệ trẻ sau này có quyền tự hào về một thế hệ đi trước, họ đã tình nguyện hy sinh, không để lại tên tuổi, không cần ghi công, để phục vụ dân tộc.

- Xin cảm ơn ông và chúc ông thành công ở những tác phẩm tiếp theo!