Từ vụ kiện bản quyền "Gạo nếp - Gạo tẻ"

• Thúy Ngân chân dài đóng phim gây bất ngờ trong “Gạo nếp gạo tẻ”
• "Gạo nếp gạo tẻ" trong cuộc giằng co hạnh phúc và danh vọng

Nếu kiểm tra lại lịch sử "xu hướng" tìm kiếm ở mỗi đầu tuần suốt vài tháng qua, chúng ta sẽ nhận thấy "Gạo nếp - Gạo tẻ" luôn nằm ở tốp đầu. Điều đó chứng tỏ bộ phim đã thu hút sự quan tâm của khán giả đến mức nào.

Cũng chính sự quan tâm ấy của khán giả mà "Gạo nếp - Gạo tẻ" đã biến những diễn viên của mình trở thành ngôi sao trong thời gian ngắn. Điển hình là Thúy Ngân. Vốn dĩ là một hoa khôi, cô chỉ là người mới đến trong điện ảnh mà thôi. Nhưng sau khi hoá thân cực tốt vào vai Hân, Thúy Ngân đã trở thành một gương mặt quen thuộc, thậm chí nhiều người đã gọi cô là Hân khi gặp cô ở ngoài đời.

Những tưởng thành công ấy chỉ luôn mang lại những tín hiệu lạc quan mà thôi, nhưng không ai ngờ, song song với thành quả cũng có cả những rắc rối. Mà rắc rối lớn nhất "Gạo nếp - Gạo tẻ" gặp phải hiện nay là vụ vi phạm bản quyền trầm trọng buộc nhà sản xuất phải khởi kiện ra TAND quận 3 - TP Hồ Chí Minh.

Cụ thể, DIDTV, nhà sản xuất của "Gạo nếp - Gạo tẻ" đã khởi kiện FPT Telecom vì việc đơn vị này tự ý phát sóng "Gạo nếp - Gạo tẻ" trên kênh truyền hình trả tiền IPTV của họ cũng như trên nền tảng OTT FPTPlay.

Trước đây, DIDTV đã có công văn đề nghị ngưng phát sóng và FPT Telecom cũng đã có công văn hồi đáp cam kết không khai thác các nội dung trên nếu chưa được phép và đồng thời đề nghị được cho phép phát sóng với một mức kinh phí cụ thể cho mỗi tập. Nhưng mức kinh phí đề nghị này quá thấp nên bên DIDTV không chấp thuận.

Tuy nhiên, sau đó việc khai thác của FPT Telecom vẫn tiếp tục và điều đó dẫn tới khởi kiện của DIDTV với mức bồi thường là 120 triệu đồng/ tập, tương đương 9 tỷ 120 triệu đồng.

Vụ việc này sẽ còn kéo dài với các thủ tục pháp lý liên quan. Nhưng nó là "phát súng" đầu tiên để các cơ quan quản lý thông tin truyền thông cùng các cơ quan quản lý văn hoá phải thực sự quan tâm bởi nó có thể là tiền đề cho nhiều khởi kiện tiếp nối của các đơn vị tương tự.

Không thể phủ nhận, với việc các nền tảng OTT và nền tảng mạng xã hội hiện nay cho phép chia sẻ và khai thác doanh thu quảng cáo cùng các doanh thu khác từ các nội dung video, truyền hình truyền thống đã có bạn đồng hành mới trong việc phát hành những nội dung hình ảnh.

Nếu đếm sơ sơ, số lượng nền tảng OTT khai thác nội dung phim ảnh ở Việt Nam hiện nay phải lên tới hàng chục, nếu không nói là tới con số hàng trăm. Bên cạnh đó là lực lượng mạng xã hội, với số lượng người dùng đông khủng khiếp.

Chuyện cụ thể và gần nhất là tuyên bố sở hữu bản quyền bóng đá ngoại hạng Anh của Facebook chẳng hạn. Đó sẽ là sức ép cạnh tranh cực lớn với truyền hình trả tiền và nó cũng đòi hỏi yêu cầu thắt chặt kiểm soát bản quyền.

Trong thời gian gần đây, rất nhiều tài khoản Facebook đã bị khoá vĩnh viễn chỉ vì chia sẻ video bóng đá vi phạm bản quyền của bên thứ ba và việc này sẽ còn diễn tiến mạnh mẽ hơn nữa trong tương lai khi mỗi nội dung video là một tài sản thuộc sở hữu của một cá nhân hay tập thể nào đó. Một khi video ấy có khả năng mang lại doanh thu, chắc chắn nó cũng tạo ra tranh chấp nếu có hành vi vi phạm bản quyền xảy ra.

Và tình hình thực tế thì ở Việt Nam chưa đủ văn bản pháp quy để điều chỉnh các hoạt động truyền hình internet. Chính vì thế, chắc chắn sẽ có sự lúng túng của các cơ quan quản lý nhà nước và gây ra nhiều tranh chấp, tranh cãi ở tòa án mỗi khi xảy ra một vụ khởi kiện.

Trước tình hình này, việc gấp rút hoàn thiện các văn bản pháp quy, coi truyền hình internet cũng là một dạng truyền hình đặc biệt tồn tại song song như truyền hình truyền thống là việc phải làm dứt điểm và ưu tiên nhất. Nhất là khi các nền tảng khai thác ngày càng nhiều, số lượng nội dung ngày càng ồ ạt, ràng buộc của Việt Nam với quốc tế về sở hữu trí tuệ lại ngày càng được thắt chặt, việc kiểm soát bằng quy định pháp luật là rất quan trọng bởi nó không chỉ đưa ra các quy phạm hành xử chung mà nó còn có thể thiết lập một hàng rào hữu hiệu để kiểm soát, chắt lọc nhằm ngăn chặn những nội dung độc hại.