Thiếu chuyên môn, thừa dễ dãi và “khoái” lệch chuẩn

Mới đây, việc nhạc sĩ Vinh Sử thẳng thắn bảo rằng “Hoài Linh biết gì về bolero mà ngồi làm giám khảo” khiến làng giải trí một phen ồn ào. Chuyện giám khảo đá lộn sân, nhất là từ khi có truyền hình thực tế, đã được liệt vào dạng “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”. Nói mãi nhưng mọi thứ đâu lại hoàn đấy, thậm chí mức độ còn dày đặc hơn xưa. Công chúng chỉ biết sống chung với “lũ”. Đến khi có ai đó nổi tiếng, đủ uy tín (như nhạc sĩ Vinh Sử chẳng hạn) động chạm thì thể nào người trong cuộc cũng nhảy cẫng lên như phải bỏng và chuyện cũ lại được đưa ra cày đi xới lại.

Dân tình nhìn nhau lấy làm lạ: thời buổi gì mà loạn cào cào, đạo diễn, danh hài đi chấm hát, chấm nhảy; á hậu, hoa hậu ngồi chấm nhạc trữ tình; ca sĩ thì vò đầu bứt tóc chấm… hài Hai đạo diễn như Lê Hoàng, Nguyễn Quang Dũng đáng lẽ phải bận rộn làm phim ảnh thì lại tất bật với các cuộc thi nhảy nhót, ca hát đình đám như “Vietnam Idol”, “Bước nhảy hoàn vũ”…

Cũng như Hoài Linh, danh hài Vân Sơn chấm thi chương trình thiên về nhạc trữ tình như “Người hát tình ca”. Trấn Thành là danh hài cũng ngồi chấm chèo, tuồng, ca nhạc… Đồng ý rằng anh có ít nhiều kinh nghiệm về lĩnh vực ca hát nhưng anh không chuyên và không có thế mạnh về nó nên khó mà đưa ra nhận xét khiến người khác nể phục.

Chương trình “Sinh ra để tỏa sáng” gây tranh cãi khi tài năng nhí huấn luyện nghệ sĩ người lớn. (Trong ảnh, cậu bé Gia Nguyên hướng dẫn Siu Black hát vọng cổ).

Có dạo Trấn Thành bị hố nặng khi khen cha của thí sinh đánh đàn tuyệt vời trong chương trình “Tìm kiếm tài năng Việt Nam”. Mấy lần nhạc sĩ Huy Tuấn tính nói chen vào nhưng Trấn Thành khen luôn mồm nên ông đành chờ cho danh hài “phun châu nhả ngọc” xong mới thủng thẳng nói cho anh biết rằng, người cha này là một nhạc sĩ có tiếng.

Cách đây không lâu, trong chương trình “Bạn là ngôi sao”, Hồ Quỳnh Hương tức giận bỏ ngang ghế nóng hai đêm thi cuối. Dù Hồ Quỳnh Hương đã giải thích nguyên nhân là do phía nhà sản xuất không tuân thủ các điều khoản hợp đồng nhưng nhiều người cho rằng, chính việc ca sĩ người Hàn Quốc Hari Won làm giám khảo khách mời, lại chễm chệ ngay ghế giữa chấm thi khiến ca sĩ đất Cảng nổi đóa.

Được ngồi ghế nóng là một vinh hạnh. Vinh hạnh hơn nữa là vị trí ngồi. Chiếc ghế giữa luôn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong “bộ tam quyền lực”, thể hiện đẳng cấp của chủ nhân tọa trên nó. Không chỉ trong chương trình này mà nhiều chương trình khác,  Hari Won luôn được ưu ái ngồi ở ghế giám khảo khiến dư luận xì xầm. Cô có vài bài hit như “Hương đêm bay xa”, “Anh cứ đi đi”… nhưng giọng Việt bập bẹ, lơ lớ của cô ca sĩ đến từ xứ kim chi không được đánh giá cao. Vậy nên, chẳng ngạc nhiên gì khi trong một lần nhận xét tiết mục của thí sinh, Hari Won tỏ ra khá lúng túng và thừa nhận mình không rành lắm về âm nhạc Việt Nam. 

Gây tranh cãi nhất là cái ghế giám khảo khách mời. Vì chữ “khách mời”, nhà sản xuất tha hồ mời mọc đủ gương mặt hầm bà lằng mọi lĩnh vực, không ăn nhập gì với chuyên môn chương trình, miễn tên tuổi đang nóng rẫy là được. Á hậu, hoa hậu, lực sĩ, diễn viên… đều có thể ngồi chễm chệ mà chấm. Người ta quan niệm rằng: giám khảo khách mời chỉ cần nêu cảm nhận về tiết mục chứ không cần ý kiến về chuyên môn. Do đó, cô bé Phương Mỹ Chi mới được dịp khiến dư luận há hốc khi ngồi ở vị trí giám khảo khách mời trong một chương trình ca nhạc. Vị trí này cũng từng chào đón Sơn Tùng M-TP trong chương trình “The Remix: Hòa âm – Ánh sáng”. Ngồi tại đây, nhận xét của Sơn Tùng là cơn mưa lời khen bốc tận mây xanh dành cho các tiết mục của đàn anh đàn chị chứ không có gì hơn.

Vị trí host (người dẫn dắt chương trình) và huấn luyện viên cũng lắm chéo ngoe. “Vietnams Next Top Model”  chưa bao giờ lộn xộn về vị trí host như năm nay khi lựa chọn Trương Ngọc Ánh. Nếu mùa trước Thanh Hằng, Xuân Lan, Hà Anh đều được khán giả đồng tình thì Trương Ngọc Ánh ngay lập tức bị la ó vì cô vẫn được biết nhiều với vai trò diễn viên. Hơn chục năm trở lại đây, cô ít có mặt ở các sàn diễn thời trang.

Vị trí huấn luyện viên “The Face” 2017 của Hoàng Thùy và Minh Tú khiến lắm người không phục vì mức độ phủ sóng thương hiệu của hai cô ở các nhãn hàng (như mục đích mà chương trình nhắm đến cho thí sinh thắng cuộc) vẫn quá ít ỏi so với Phạm Hương, Lan Khuê, Hồ Ngọc Hà mùa trước. Tình trạng này dẫn đến chuyện thí sinh thiếu tôn trọng, không nghe huấn luyện viên, không phục giám khảo khi tranh tài. Trong “The Face” 2017, thí sinh Kim Nhung xin bỏ thi ngay khi biết tin Hoàng Thùy – đồng nghiệp đồng trang lứa với mình -  làm giám khảo.

Thí sinh Kim Nhung  (trái) cho rằng Hoàng Thùy không đủ trình độ để làm huấn luyện viên The Face 2017.

Cô viết trên trang cá nhân: "Căn bản mình nghĩ Thuỳ với mình ai dạy ai thật ra chưa biết”! Thí sinh của một chương trình khác thậm chí còn ném đồ, hất nước vào mặt, nói xấu nhau công khai trên tivi vì cho rằng đối thủ được giám khảo ưu ái, không xứng đáng lọt vào vòng trong.

Ngạc nhiên hơn khi “Sinh ra để tỏa sáng” cho các em thiếu nhi lấy sở trường của mình để… huấn luyện nghệ sĩ tên tuổi. Sở trường của các em là sở đoản của họ. Chẳng hạn Siu Black phải hát cổ nhạc do cậu bé 12 tuổi Gia Nguyên huấn luyện. Dù các em đã từng biểu diễn ở lĩnh vực chuyên môn của mình nhưng bề dày kinh nghiệm không đủ để chỉ bày nói chi là huấn luyện người khác. Vì thế, không ít tiết mục của Siu Black, Phi Thanh Vân… trở thành thảm họa.

NSND Kim Cương cho rằng việc mời ai vào vị trí giám khảo, huấn luyện viên rất quan trọng. Nói đến chữ giám khảo, huấn luyện viên nghĩa là nói về khả năng cầm cân nảy mực, tài dẫn dắt thì dù anh chỉ là giám khảo khách mời thì anh cũng phải có chuyên môn và bề dày kinh nghiệm để nhận xét công tâm. “Một lời người giám khảo nói ra nhiều khi ảnh hưởng đến cả cuộc đời nghệ thuật của người khác. Do đó, làm giám khảo, anh không được nói nhăng nói cuội mà phải có trách nhiệm với thí sinh” - NSND Kim Cương quan niệm.

Gameshow chỉ ưu ái gương mặt hot mà không đếm xỉa đến chuyên môn là điều mặc nhiên vì chân lý muôn đời: câu khách. Nếu giám khảo hot thu hút được lượng fan đáng kể, thậm chí họ còn “khuyến mãi” thêm cho chương trình những màn tranh cãi, ném đá vì sự non nớt, mù tịt về chuyên môn thì giám khảo cứng nghề cũng bị nhà sản xuất cố tình “quay như quay dế” hòng mồi chài dư luận.

“Những bài hát còn xanh” là chương trình được tiếng nghiêm túc, thế nhưng ca sĩ Ánh Tuyết từng hứng chịu chỉ trích khi lời nhận xét hợp lý hợp tình, chỉ ra ưu khuyết cho thí sinh của chị bị nhà sản xuất cố tình cắt xén, biên tập thành toàn lời chê ở tập này và toàn lời khen ở tập kia. NSƯT Trung Dân ngao ngán không kém với gameshow bởi nhiều nhà sản xuất không bằng lòng cách ông nhận xét quá nhiều về chuyên môn, mặt mày khá nghiêm túc mà không làm trò mua vui.

Cũng vì lý do này nên NSƯT Hữu Châu từ chối tất cả lời mời làm giám khảo gameshow. Ông cho rằng nhiều người ngồi chấm gameshow hiện nay chỉ xứng là học trò mình.

Nhà sản xuất đưa ra lời giải thích nhẹ bẫng: đây chỉ là chương trình giải trí, không nặng về thi thố, chỉ chơi cho vui. Nhưng khổ nỗi, bao nhiêu khán giả nghĩ được như vậy hay phần đông họ vẫn tin rằng, những lệch chuẩn mà gameshow tích cực lăng xê trên là chuẩn mực, là nghệ thuật.

Đương nhiên, gameshow thì cần có yếu tố giải trí, nhưng đừng xem nó là tất cả để cuối cùng vì nó mà âm nhạc, sân khấu, hài, cải lương… bị nhìn bằng con mắt méo mó. Và bao nhiêu thí sinh ngộ ra rằng đây chỉ là sân chơi đơn thuần, chơi xong là quên? Hỏi như thế là bởi vẫn không ít thí sinh, và cả khán giả vẫn tin rằng là nơi đặt viên gạch đầu tiên cho sự nghiệp, thậm chí là nơi để người tham gia “một bước thành sao”!