Đường đời, con đường vô tận…
Ở đây, tôi chỉ nói về một cuốn sách, cuốn bút ký "Con đường vô tận" (Nhà xuất bản Lao Động, 2018) của họa sỹ, nhà văn Lê Thanh Minh.
Cuốn bút ký này ghi lại những điều mà tác giả chứng kiến trên con đường đến với đất nước Ấn Độ huyền bí, nơi được coi là quê hương của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni (Sakya Muni).
Đã và đang có rất nhiều người Việt Nam hành hương đến Ấn Độ, đến quê hương Đức Phật, nhất là những ngày đầu năm mới. Những năm trước đây, tôi cũng đã không ít hơn một lần đến đất nước này; được nhà sư Huyền Diệu gửi tặng một chiếc lá bồ đề của cây bồ đề nơi Đức Phật đã tọa thiền.
Năm ngoái vợ tôi và đầu năm nay con gái tôi cùng con rể cũng đã đến Ấn Độ. Tôi cũng đã viết một cuốn sách về những chuyến đi của mình đến xứ sở huyền bí này, cuốn "Đến quê hương Đức Phật" do nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành năm 2009.
Ấy vậy nhưng khi đọc cuốn "Con đường vô tận" của Lê Thanh Minh tôi mới nhận ra nhiều điều mà khi đến xứ sở này tôi chưa hiểu hết. Hay nói đúng hơn, khi đọc "Con đường vô tận" tôi mới hiểu hết ý nghĩa sâu xa những điều mình đã nghe, đã thấy ở xứ sở huyền bí này trong chính bản thân mình và phải chăng đường đời chính là "Con đường vô tận"!
 |
|
Bìa tác phẩm mới của tác giả Lê Thanh Minh. |
Ngay trong KHÚC DẠO, phần mở đầu của cuốn sách, tác giả đã cho biết: "Theo dấu chân Bụt, chúng tôi có duyên được nhập vào đoàn của thiền sư, học giả Thích Nhất Hạnh để tìm về bốn chứng tích. Nơi Phật sinh ra, nơi đắc đạo, nơi giảng pháp đầu tiên và nơi Ngài nhập diệt". Thật là may mắn và có DUYÊN mới có được một chuyến đi như thế.
Nhưng "Cái nơi mà ta cần tìm không phải xa nơi chân trời góc biển. Cái mà ta cần tìm lại ẩn giấu chính nơi lòng mình" (trang 11). Đúng vậy. Chẳng phải Đức Phật đã từng nói: "Ta là Phật đã thành, các người sẽ thành Phật". Con đường đến với cõi Phật, chính là con đường đến với lòng mình, "Mới hay cõi Phật ở nơi lòng mình" - đó là câu thơ trong bài thơ tôi viết về ngôi chùa sát ngay nhà mình, chùa Nam Đồng. Và, tôi tâm đắc với tác giả Lê Thanh Minh khi ông nói về cái mà ta cần tìm.
Nhưng, để đến được cái đích cần tìm đó, quả là một con đường gian nan, khổ ải, là "Con đường vô tận" chăng?
CON ĐƯỜNG VÔ TẬN mà tác giả nói đến trong cuốn sách này là con đường của ĐỨC TIN, của CHÁNH NIỆM, của sự giải thoát, buông bỏ, con đường của sự hiểu biết, hay chính là con đường đời mà mỗi chúng ta ai cũng phải trải qua...
Sống ở trên đời không có gì quan trọng bằng niềm tin, đức tin. Nhưng, nếu đức tin mù quáng, nó sẽ không lâu bền, nhiều khi còn là tai họa. Nếu đức tin được xây dựng trên nền của học thức, tri thức, xây dựng bằng sự hiểu biết đến tận cùng nó sẽ thực sự lâu bền chăng?
Nhưng, cho đến tận bây giờ, con người vẫn mãi tìm kiếm, vẫn có vô vàn những điều mà con người không biết được, dù tri thức nhân loại, dù khoa học có phát triển đến đâu. Và "Trớ trêu thay, kết quả của nhiều cuộc tìm kiếm thực sự có giá trị lại quay về cái huyền diệu của sự nhiệm mầu, quay về cái không và cái có của đức Phật..." (trang 11).
Có lẽ hầu hết những người hành hương đến Ấn Độ, đến quê hương Đức Phật đều mong muốn điều may mắn, tốt lành sẽ đến với mình, với gia đình mình. Thế nhưng tác giả "Con đương vô tận" khi đến đây lại nghĩ đến điều sâu xa hơn "Đen hay đỏ suy cho cùng cũng từ tâm mà ra. Tâm ham hố thì mới có may, rủi, đỏ, đen. Tâm mà tịnh thì mọi sự có như không, không như có..." (trang 58). Đó mới là một trong những điều cốt lõi của đạo Phật chăng?
"Không nước, không trăng; tay tôi rỗng không, tâm tôi rỗng không...". Tôi bỗng nhớ tới câu trên của thiền sư Osho, người được coi là "Phật sống" của thế kỷ 20, với tác phẩm "Bát nhã tâm kinh" nổi tiếng. Chẳng phải trong đạo Phật mà tôi thiển nghĩ trong thế giới vô cùng vô tận này, suy cho cùng mọi thứ cũng như trăng, như nước, như có, như không, như sương, như khói, muốn đến, muốn đi, đều là CON ĐƯỜNG VÔ TẬN.
Ấn Độ được coi là quê hương Đức Phật, nhưng hầu hết người dân Ấn Độ lại theo đạo Hindu. Trong đạo Hindu có ba vị thần quan trọng nhất là thần Brahma (Đấng sáng tạo), Thần Shiva (thần sức mạnh hủy diệt, sinh sôi phát triển) và Thần Vishnu (thần gìn giữ và bảo vệ). Thần Shiva được coi là quan trọng nhất trong ba vị thần.
Câu chuyện mà tác giả kể trong cuốn sách là cuộc "hợp lực" của hai vị thần Vishnu và Shiva để đánh một cậu bé, cuối cùng thì "...thần Shiva hoảng hốt nói "Là ta, ta đã chặt đầu con mình rồi sao"!(trang 91). Thì ra, cậu bé đó là con mình! Đằng sau câu chuyện, tác giả đã gửi tới độc giả một triết lý nhân văn sâu sắc.
"Người ta đổ về sông Hằng ngoài việc cầu nguyện, tắm, uống nước con sông huyền thoại để lấy may mắn, còn để được chết ở đây. Người ta tin rằng được chết ở đây quả là một điều hạnh phúc. Họ được thần linh che chở, tiễn đưa họ về cõi vĩnh hằng" (trang 65, 66). Đó là tâm lý chung mà tác giả muốn nói.
Nhưng, tác giả Lê Thanh Minh không chỉ có cái nhìn đơn giản thế, sâu xa hơn là triết lý về đức tin, về sự sống và cái chết ở nơi này: "Sự sống cái chết đan xen nhau diễn ra hàng ngày bên bờ sông này một cách tự nhiên như nó vốn có từ ngàn xưa. Tôi tin rằng có lẽ một ngàn năm sau cũng không hề thay đổi. Niềm tin vào thượng đế của họ là tuyệt đối, không hề suy giảm theo thời gian. Họ có thể thay vợ, đổi chồng, có thể thay đổi nghề nghiệp chứ không thay đổi thượng đế, thay đổi đức tin. Điều này lý giải vì sao họ có thể sống hồn nhiên và hài lòng với cuộc sống của mình nơi trần thế còn nhiều khổ đau, bất công, khốn khó..." (trang 70).
Tôi quen biết họa sĩ Lê Thanh Minh mới đây thôi, qua facebook, khi Lê Thanh Minh góp ý với tôi về hình vẽ trên bìa của cuốn tiểu thuyết "Miền trần gian". Buổi đầu, góp ý thẳng thắn của Lê Thanh Minh làm tôi... khó chịu. Nhưng, khi nghĩ kỹ, tôi thấy có lý, nên vội nhờ hoạ sĩ Lê Thanh Minh sửa cho trước khi đưa in. Khi gặp Lê Thanh Minh tôi mới biết Lê Thanh Minh đã từng đi lính, đã có 10 năm học tập ở Liên Xô, ở Trường mỹ thuật Repin và Surikov. Là hội viên hội Mỹ thuật Việt Nam, nhiều bức tranh của họa sĩ Lê Thanh Minh như "Nỗi buồn"; "Dĩ vãng"; "Khất thực"... thấm đẫm chất thiền, tôi rất thích. Lê Thanh Minh đã xuất bản 7 cuốn sách và đang chuẩn bị xuất bản 3 tập truyện dài. Và, đây là câu cuối cùng của "Con đường vô tận": "Thế mới hay, biết chính là không biết. Không biết mới chính là biết... Thời gian vẫn không ngừng mải miết... trôi" (trang 243).
Sống ở đời, ta đi để biết nhưng có khi, có người cũng chẳng biết gì hơn, đi để thấy nhưng có khi cũng chẳng thấy gì hơn. Phía sau sự thật, nhiều khi là một sự thật khác. Phía sau những điều ta thấy, nhiều khi không phải là những điều đích thực ta nhìn thấy. Tôi thích những điều tác giả giãi bày trong cuốn sách "Con đường vô tận", vì nó đa chiều, vì nó nhiều khi không như nó, vì nó làm ta hiểu hơn những gì ta tin hay không tin, cả điều ngược lại.
Bởi vậy, như tác giả giãi bày ở bìa bốn của cuốn sách: "Tôi đang đi trên con đường vô tận, không phải người đầu tiên, cũng không phải người cuối cùng. Trước tôi có nhiều người đã đi rồi, và sau tôi sẽ còn nhiều người đi nữa. Con đường không có mở đầu, cũng không có kết thúc. Nó là "Con đường vô tận"...Tôi đang bàn việc của mình, kể câu chuyện của mình. Nếu được, bạn nên bình tĩnh lắng nghe câu chuyện của tôi. Cái tôi nhìn thấy, cái tôi cảm nhận được là cái tôi kể với bạn". CON ĐƯỜNG VÔ TẬN là như vậy chăng?
