Bông hồng mùa Vu Lan

Thứ Sáu, 04/09/2020, 12:03

Theo truyền thuyết rằm tháng bảy âm lịch - ngày xá tội vong nhân cũng là ngày lễ báo hiếu cha mẹ. Người Việt Nam có câu: "cúng quanh năm không bằng rằm tháng Bảy" nghĩa là ngày lễ này rất có ý nghĩa với đại đa số người Việt Nam...

Hằng năm cứ đến tháng Bảy âm lịch rất nhiều gia đình người Việt Nam theo đạo Phật hoặc đang thờ cúng cha mẹ đều có sự chuẩn bị để đón một ngày lễ lớn của dân tộc.

Truyền thuyết và đạo lý

Rằm tháng Bảy từ lâu đã trở thành một ngày văn hóa tâm linh của người Việt Nam; Với đạo Phật là lễ Vu Lan hay Vu Lan Bồn, xuất phát từ tiếng Phạn Cổ (Ấn Độ) "Ullumbama" có nghĩa là "đau khổ tột cùng", theo cách hiểu phổ biến là "cứu vớt người khốn cùng".

Điều này liên quan đến truyền thuyết "Có người con mồ côi cha mẹ. Khi nghe làng xóm xì xào về người mẹ của mình khi còn sống rất tham lam ác độc, buôn gian bán lận, tội ác chồng chất, khi chết bị đày xuống địa ngục, phải chịu tra tấn cực hình. Người con nghe vậy thì rất đau khổ. Anh cảm thấy mình không thể sống yên ổn trên trần gian trong khi mẹ phải chịu cực hình dưới địa ngục.

Anh quyết định nhờ một vị cao tăng tìm cách cho hồn anh được xuống địa ngục để chịu tội thay cho mẹ. Biết được tấm lòng hiếu thảo cao cả ấy, Diêm Vương đã chọn ngày rằm tháng Bảy cho tất cả những người dưới địa ngục được trở về trần thế thăm gtia đình, người thân ...".

Xuất phát từ truyền thuyết này, rằm tháng Bảy còn được gọi là ngày "Xá tội vong nhân", nghĩa là xóa tội cho tất cả những cô hồn, trong đó có những âm hồn lầm lỗi, lang thang, cơ nhỡ... Trong ngày này, mọi nhà làm cơm cúng tổ tiên. Ngoài ra còn có đồ cúng dành cho những vong hồn không người hương khói, không ai thờ cúng như cháo hoa, khoai luộc, bỏng ngô, bỏng gạo, hoa quả, bánh trái...

Điều này chứng tỏ đã từ lâu, con người đã có lòng tương thân, tương ái, quan tâm, giúp đỡ không chỉ những người sống nghèo khó, cô đơn, lang thang, cơ nhỡ, không nơi nương tựa, mà còn cả những người chết không có người thân thờ cúng. Điều này đã trở thành đạo lí trong tâm linh người Việt Nam.

Ngày hội của tất cả mọi người

Rằm tháng Bảy là một ngày có ý nghĩa nhân văn như vậy, tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu thấu đáo về truyền thuyết và nguồn gốc của Ngày Vu Lan. Từ ngữ "xá tội vong nhân", "Vu Lan Bồn" gợi lên một cái gì đó trắc ẩn khiến mọi người ở xa đều muốn quay về ngôi nhà của mình, sống dịu dàng bên người mẹ. Ngày xưa, những người đi làm ăn, buôn bán xa nhà thường tìm cách trở về thắp nén hương trên bàn thờ cha mẹ hoặc tổ tiên nhân lễ Vu Lan.

Phải sống và trải nghiệm ở những làng quê ngày trước mới thấy hết được sức lay động của rằm tháng Bảy. Bởi chỉ ở đó mới ngắm được vẻ đẹp huyền bí của ánh trăng. Sau một ngày tất bật với những công việc ta có thể ra sân để ngắm trăng lên. Mặt trăng ngày rằm tháng Bảy dường như rất tròn tròn và tỏa ra một thứ ánh sáng dịu dàng hơn, hư ảo hơn... ánh trăng như có lời tâm sự, giãi bày, như hòa quyện với trời đất, âm dương.

Và chính trong lúc này, rất có thể nhiều người tự răn nhủ mình cần phải sống thật đạo đức để sau này con cái được hạnh phúc, may mắn hơn vị Mục Kiền Liên là chàng trai tự nguyện xuống địa ngục để chịu tội thay cho mẹ… Đây chính là sức sống mãnh liệt của tinh thần nhân văn rằm tháng Bảy của người Việt Nam.

Dân gian xưa thường nói: "Mồ côi cha ăn cơm với cá; mồ côi mẹ thì đội rá đứng đường" (ăn xin). Nghĩ cho cùng, trong bất cứ hoàn cảnh nào người mẹ không thể nào có lỗi với con cái. Trong cái tĩnh lặng của đêm rằm tháng Bảy, con người ta bỗng trở nên miên man suy tưởng, cảm nhận, yêu thương và tha thứ... Đây chính là giá trị đích thực của lễ Vu Lan.

Ý nghĩa của bông hồng

Hoa hồng nói chung thường được xem là nữ hoàng của các loài hoa và là biểu tượng của tình yêu. Tình yêu ở đây được xem là tình yêu đôi lứa giữa một người con trai và một người con gái. Nhân loại mặc nhiên công nhận như vậy và dành cho hoa hồng vị trí đặc biệt giữa các loài hoa.

Tuy nhiên vào dịp lễ Vu Lan người ta thường cài lên ngực một bông hoa hồng nếu người mẹ còn sống và cài một bông hồng màu trắng nếu mẹ đã mất. Bông hoa hồng màu đỏ hay trắng đều nói lên nỗi nhớ, tình yêu và tình yêu thương, lòng biết ơn của con cái dành cho cha mẹ. Đây là một biến tấu biểu tượng hoa hồng ngày lễ Vu Lan.

Tình yêu, nỗi nhớ nằm sâu trong tâm tưởng, vì vậy dù cha mẹ ở đâu, trên trần gian hay dưới âm phủ đều thấu hiểu và cảm nhận được tấm lòng của con. Đây hoàn toàn không phải là một nghi lễ hay thủ tục có tính tôn giáo. Hình như nó được bắt nguồn từ trong các sinh hoạt tôn giáo của giới Phật tử.

Ban đầu mọi người cảm thấy cần phải làm một điều gì đó để thể hiện lòng mình với cha mẹ trong dịp Lễ Vu Lan. Ý tưởng cài lên ngực một bông hoa hồng hoặc hoa hồng trắng để mọi người hiểu và đồng cảm với nhau. Về tình yêu thương, lòng biết ơn chân thành của con cái đối với cha mẹ, dù họ còn sống hay đã qua đời.

Theo giáo lý nhà Phật thì những bông hồng mang lại may mắn, sức khỏe và sự yên bình cho mọi người. Trong cuộc sống hiện đại thời kĩ thuật số và hội nhập có bao nhiêu điều mới lạ hấp dẫn, nhưng phong tục Bông hồng cài áo trong ngày lễ Vu Lan vẫn mãi cho ta cảm nhận được tính nhân văn của dân tộc Việt Nam.

Nguyễn Tấn Tuấn