#Xuân Diệu

Nhà thơ Xuân Diệu (1916 -1985) là một thi sĩ lớn. Ông được coi là trụ cột của phong trào Thơ mới trước Cách mạng tháng 8 và được mệnh danh là “ông hoàng thơ tình” bởi là tác giả nhiều bài thơ tình nồng nàn, cháy bỏng khát vọng yêu đương được độc giả đương thời truyền tụng. Thơ tình của ông vừa lãng mạn, đam mê, vừa thâm thúy, sâu sắc.

Như chúng ta đều biết, phong trào Thơ Mới thời tiền chiến xuất hiện từ năm 1932, tính đến nay vừa tròn 90 năm. Đó là một trong những phong trào thơ rầm rộ nhất, có nhiều nhà thơ lớn và nhiều tác phẩm thơ xuất sắc đi cùng năm tháng.

Được gặp nhà thơ Xuân Diệu nhiều lần, tôi thấy lần nào gặp dịp đụng đến những phát hiện mới rất có cơ sở về Hồ Xuân Hương, Xuân Diệu đều tỏ ra... khó chịu. Tôi có cảm giác Xuân Diệu mê thơ Nôm (được coi là của) Hồ Xuân Hương đến... cùng cực, và khen đến mức không thể khen hơn được nữa.

Quyển sách cuối cùng trong đời văn nhà phê bình Hoài Thanh (1909 – 1982) là “Chuyện thơ...”, Nhà xuất bản Tác phẩm mới, 1978. Cái tên quyển sách chứa cả “ẩn ý” của tác giả (như sau đó chúng ta sẽ biết). Thế mà đã xảy ra khối chuyện...

Thơ Xuân Diệu nồng nàn mối duyên tơ giữa con người và thiên nhiên: "Ta ôm bó, cánh tay ta làm rắn/Làm dây đa quấn quýt cả mình xuân/Không muốn đi, mãi mãi ở vườn trần/Chân hóa rễ để hút mùa dưới đất" (Thanh niên). Nhà thơ Thế Lữ trong lời tựa cho "Thơ thơ" (1938) của Xuân Diệu đã viết: "Cho nên Xuân Diệu say đắm với tình yêu và hăng hái với mùa xuân". 

Cách nay 30 năm, vào một chiều mùa đông xám xịt, rét cắt da, tôi tất tả bươn lên chuyến xe ca cuối cùng ở một phố nhỏ Thái Nguyên, mong kịp về Hà Nội để đưa tang nhà thơ Xuân Diệu. Tôi muốn được về tiễn ông như tiễn một người nổi tiếng mà lâu nay mình thường tự hào là đồng hương, theo cách nghĩ “nghĩa tử là nghĩa tận”. Bởi ông cùng quê Trảo Nha (Hà Tĩnh). Còn tôi chỉ là một công dân vô danh cùng xã, đang làm anh cán bộ văn hoá ở một xí nghiệp vừa di chuyển từ Thủ đô lên, đang tập tọe chuyện văn chương. 

Nếu như không phải là một anh hùng trong cuốn phim vào loại hay nhất thời Liên bang Xôviết – người điệp viên ấy chỉ có “17 khoảnh khắc của mùa xuân” – có lẽ trong cuộc đời này, ta thường có nhiều khoảnh khắc của mùa xuân hơn, nhưng không phải theo ý nghĩa của người anh hùng ấy. Là một người bình thường, tôi hưởng thụ mùa xuân qua ca khúc, thơ và… món ăn. Sau lễ tết, mùa xuân kéo dài với ẩm thực. Nhưng giờ đây, lội ngược dòng thời gian đi tìm mùa xuân cũ, rõ ràng là đối với tôi, đã đến lúc “Xuân đang tới nghĩa là xuân đang qua…” (Xuân Diệu).