Lực lượng CAND những ngày đầu cách mạng
Tháng 8 - mùa thu, mùa khởi nguồn đưa đất nước ta, dân tộc ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập, tự do, thoát khỏi đời nô lệ. 60 năm trôi đi, giờ đây, mỗi lần nhớ về mùa thu năm 1945 khi mà chỉ trong vòng một tuần lễ, cuộc Cách mạng Tháng Tám do Đảng ta đứng đầu là Hồ Chủ tịch lãnh đạo đã giành thắng lợi, đưa dân tộc ta bước lên đài tự do sau 80 năm sống dưới ách đô hộ của thực dân Pháp.
Nhưng cũng từ mùa thu ấy, chính quyền cách mạng non trẻ của chúng ta lại phải đứng trước vận mệnh “nghìn cân treo sợi tóc” để rồi lại thấy tài trí của Đảng ta, của Bác Hồ vĩ đại đã lái con thuyền cách mạng vượt qua bao thác ghềnh, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Ra đời trong hoàn cảnh còn gặp muôn vàn khó khăn và thử thách nhưng lực lượng Công an nhân dân đã tỏ rõ là lực lượng nòng cốt đi đầu trong cuộc đấu tranh trấn áp các thế lực phản cách mạng, bảo vệ Đảng, chính quyền non trẻ, tính mạng, tài sản của nhân dân, đập tan mọi âm mưu phá hoại của thù trong, giặc ngoài.
Trong bối cảnh ấy, lực lượng Công an nhân dân mặc dù vừa mới được thành lập nhưng đã lao ngay vào cuộc chiến đấu trấn áp phản cách mạng và đập tan âm mưu của cơ quan tình báo, gián điệp nước ngoài. “Bài trừ nội gián” được coi là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng của lực lượng Công an trong những ngày đầu thành lập.
Do có đường lối đúng và sự lãnh đạo chặt chẽ của Đảng cũng như những kinh nghiệm thực tế trong quá trình đấu tranh chống phản cách mạng, lực lượng Công an nhân dân ngày ấy đã phối hợp chặt chẽ với các ngành, đoàn thể cứu quốc liên tục vạch trần các thủ đoạn đen tối, bẩn thỉu của bọn tay sai nước ngoài, trừng trị bọn tội phạm bắt cóc, tống tiền, giết người, cướp của ở Thủ đô và nhiều địa phương khác. Đi đôi với nhiệm vụ đó, lực lượng Công an các địa phương đã dựa vào quần chúng và pháp luật nhà nước, sử dụng các biện pháp quản lý công khai, trinh sát bí mật và vũ trang kiên quyết trấn áp bọn phản cách mạng.
Để giữ gìn trật tự xã hội tại các thành phố lớn, ngay sau lễ tuyên bố độc lập, lực lượng “Cảnh sát danh dự không lương” đã được thành lập bao gồm những thanh niên trẻ, khỏe trong các tầng lớp công nhân, trí thức. Lực lượng này có nhiệm vụ sát cánh cùng với lực lượng cảnh sát chuyên nghiệp tăng cường gìn giữ trật tự trị an ở Thủ đô, trấn áp bọn tội phạm hình sự, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân.
Tại Hải Phòng, “Đoàn cảnh sát xung phong” được hình thành dưới sự chỉ huy trực tiếp của đồng chí Trần Thành Ngọ, Chỉ huy trưởng Cảnh sát thành phố. Một số địa phương khác như Hà Đông, Thanh Hoá cũng tổ chức lực lượng Cảnh sát xung phong và đã đấu tranh có hiệu quả, triệt phá nhiều băng cướp do bọn Quốc dân đảng tổ chức, bài trừ tệ nạn xã hội, góp phần bảo vệ an ninh chính trị và trật tự xã hội. Điển hình là vụ khi quân đội Tưởng đến đóng quân ở Hải Phòng và Kiến An, bọn phản động Việt Nam Quốc dân đảng ở đây đã dựa vào thế lực quân đội Tưởng hoạt động ráo riết chống phá cách mạng. Do nắm được âm mưu của chúng định cướp chính quyền ở Kiến An, Ty Liêm phóng Kiến An với sự hỗ trợ của Trung đội Cảnh sát xung phong Hải Phòng đã tiến công trụ sở của bọn Việt Nam Quốc dân đảng, bắt sống 43 tên cùng toàn bộ các tên cầm đầu, thu 24 súng và đập tan âm mưu gây bạo loạn.
Cũng trong thời gian này, ở Hà Nội, qua công tác nghiệp vụ, các trinh sát của Ty Liêm phóng phát hiện bọn Quốc dân đảng có trụ sở ở 132 đường Đuy-vi-nhô (nay là phố Bùi Thị Xuân) đang ráo riết hoạt động, in tài liệu, truyền đơn phản động và bắt cóc, giết người. Sau khi có đủ chứng cứ, vào lúc 2h30’ ngày 12/7/1946, các chiến sĩ Công an đã bắt gọn toàn bộ bọn phản động, đầu sỏ ở đây, thu giữ các tài liệu phản động, truyền đơn, áp phích, thông báo mà chúng vừa in xong, trong đó có bản tài liệu do chính Trương Tú Anh soạn thảo về “Kế hoạch đảo chính Chính phủ Hồ Chí Minh”. Theo kế hoạch này thì đến ngày 14/7/1946 (ngày Quốc khánh Pháp), quân Pháp sẽ diễu binh qua Bắc Bộ Phủ, bọn Quốc dân đảng sẽ ném lựu đạn vào tốp lính da đen, tạo lý do cho quân đội Pháp đánh chiếm các cơ quan đầu não của Nhà nước ta; bắt giữ phái đoàn ta đang tham dự Hội nghị Phông-ten-nơ-blô đang diễn ra tại Pháp, sau đó sẽ thành lập chính phủ bù nhìn thân Pháp.
Trước chứng cứ rõ ràng, Trung ương và Chính phủ quyết định chỉ đạo lực lượng Công an phối hợp với các lực lượng vũ trang khác mở cuộc tiến công truy quét bọn phản cách mạng tại tất cả các trụ sở của bọn phản động Quốc dân đảng ở Hà Nội.
Thời gian đó, dưới sự chỉ huy của Trung ương, Nha Công an tiến hành khám xét luôn trụ sở Quốc dân đảng ở số nhà 7 phố Ôn Như Hầu (nay là phố Nguyễn Gia Thiều). Tại đây, tên Phan Kính
Thắng lợi trong chiến dịch truy quét bọn phản cách mạng những ngày mới thành lập cắm một mốc son trên bước đường chiến đấu và trưởng thành của lực lượng Công an nhân dân. Thắng lợi đó càng làm cho nhân dân tin yêu và mến phục Công an. Đó là những thắng lợi mở đầu, tiếp sức cho lực lượng Công an trong cuộc chiến tranh gay go, quyết liệt trên trận tuyến bảo vệ an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ cũng như trong hòa bình xây dựng Chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta