Người chết không để lại di chúc, chia tài sản như thế nào?
Trả lời: Bộ luật Dân sự năm 2005 (BLDS) đã quy định rất rõ vấn đề này. Nếu một người trước lúc chết có để lại di chúc hợp pháp thì việc thừa kế sẽ được tiến hành theo sự định đoạt của người đó trong việc phân chia tài sản thuộc quyền sở hữu của họ trong di chúc.
Trường hợp một người khi chết không để lại di chúc thì áp dụng các quy định về thừa kế theo pháp luật để phân chia tài sản của người đó. Tài sản của người chết để lại cho những người còn sống được gọi là di sản, bao gồm tài sản riêng của người chết và phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác.
Những người thừa kế theo pháp luật được xác định dựa trên 3 mối quan hệ với người chết là quan hệ huyết thống, quan hệ hôn nhân và quan hệ nuôi dưỡng. Do phạm vi những người thừa kế rất rộng nên pháp luật quy định thành nhiều hàng thừa kế, quy định tại Điều 676 BLDS.
Trong đó hàng thừa kế thứ nhất là những người có quan hệ gần gũi nhất, bao gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết. Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại. Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
Di sản thừa kế chỉ được chia cho một hàng thừa kế và tuân theo trình tự ưu tiên là 1, 2, 3, nghĩa là những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước (do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản). Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
Bên cạnh việc được hưởng quyền lợi, người thừa kế còn phải thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Trong thực tế có những trường hợp người chết để lại nhiều nghĩa vụ mà di sản thừa kế không đủ để thanh toán nên Điều 683 BLDS quy định thứ tự ưu tiên thanh toán như sau: chi phí hợp lý theo tập quán cho việc mai táng; tiền cấp dưỡng còn thiếu; tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ; tiền công lao động; tiền bồi thường thiệt hại; thuế và các khoản nợ khác đối với Nhà nước; tiền phạt; các khoản nợ khác đối với cá nhân, pháp nhân hoặc chủ thể khác; chi phí cho việc bảo quản di sản; các chi phí khác.
