Chỉ còn ít ngày nữa là đến Tết Nguyên đán Canh Tý 2020, hiện nhiều làng nghề truyền thống đang hối hả, tất bật chạy đua cùng thời gian để đưa các sản phẩm đặc trưng phục vụ thị trường Tết.

Được tổ chức như những sự kiện văn hóa, du lịch nổi bật của địa phương, tích cực thúc đẩy thu hút du khách và phát triển văn hóa, du lịch bản địa, vài năm gần đây, các festival được nhiều địa phương quan tâm đầu tư thực hiện. 

Giữa thành phố Sài Gòn có một làng nghề truyền thống đúc lư đồng An Hội đã tồn tại qua nhiều thế hệ đến hôm nay.

Với gần 200 làng nghề truyền thống, Thủ đô Hà Nội được đánh giá là điểm đến tiềm năng của du lịch làng nghề, đặc biệt là các làng nghề thủ công mỹ nghệ. Nhờ có hệ thống giao thông thuận lợi nên những làng nghề này đang có thế mạnh để phát triển du lịch.

Thân thiện mời khách ly trà nóng, nghệ nhân Nguyên Văn Tái, một trong những người có “thương hiệu” với nghề chế tác chuồn chuồn tre xuất khẩu ở xóm chùa Tây Phương, xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất (Hà Nội) xúc động mở lời tâm tình: “Cái nghề sản xuất - kinh doanh chuồn chuồn tre với tôi cũng như bà con nơi đây nó chả khác nào một cái duyên tình đã được mặc định từ đời nảo đời nào ấy nhé!”.

Có lịch sử phát triển lâu đời, nghệ thuật sơn mài Việt Nam gắn liền với sự hình thành của nhiều làng nghề nổi tiếng như Hạ Thái (Hà Nội), Cát Đằng (Nam Định), Tương Bình Hiệp (Bình Dương)… Đến nay, sản phẩm từ nhiều làng nghề truyền thống đã được xuất khẩu ra nước ngoài.

Làng gốm cổ Pottery Legend tỉnh Ratchaburi, Thái Lan là nơi lưu giữ lịch sử, kỹ thuật làm gốm độc đáo của Thái Lan. Với thế mạnh của mình, làng gốm này còn có những cách làm riêng để phát triển làng nghề truyền thống và thu hút du khách trong và ngoài nước. Có được điều đó là nhờ các chính sách bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống của Chính phủ Thái Lan, có tên gọi là dự án OTOP.

Nằm cách trung tâm Hà Nội chừng 30 km về phía Đông có một ngôi làng còn mang nhiều trầm tích của nền văn minh lúa nước, đó là làng Bần với sản phẩm tương nức tiếng xa gần. Tương Bần trở thành niềm tự hào của mỗi người con làng Bần, nó đã được nhắc đến trong câu ca dao quen thuộc của người Việt: “Dưa La, cà Láng, nem Báng, tương Bần/ Nước mắm Vạn Vân, cá rô Đầm Sét”.

Để bảo tồn và phát triển trong giai đoạn hiện nay, các làng nghề thủ công truyền thống buộc phải dần chuyển hướng sản xuất để bắt kịp nhu cầu, thị hiếu của xã hội hiện đại; đồng thời bảo vệ môi trường cũng được chú ý hơn để đảm bảo phát triển bền vững.

Họ mang nỗi lòng mình gửi vào từng thớ gỗ, biến chiếc mõ không chỉ là vật dụng nhỏ hằng ngày trong những ngôi chùa mà còn mang chở cả tâm hồn và tài năng của người Việt trong đó.

Trên đường về làng làm lược sừng Thụy Ứng (Thường Tín, Hà Nội) tôi cứ xao xuyến với hình ảnh những cô gái làng chải tóc gội đầu bên giếng. Cô nào cũng có chiếc lược hình múi bưởi xinh xinh.

Tôi thường về xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, Hà Nội. Thường về đến nỗi gặp ai cũng nghe câu chào “Anh mới về” hay “Bác vừa về ạ”, nghe mà sướng râm ran trong bụng bởi câu chào nghe thân gần như có bà con họ hàng ấy.

Nằm trong top 10 làng nghề nổi tiếng nhất Việt Nam, làng gốm Bát Tràng, có từ cách đây hơn 1.000 năm - từ thời vua Lý Công Uẩn. Khi khai quật Hoàng thành Thăng Long, các nhà nghiên cứu di sản thấy có nhiều gạch, đồ gốm, sứ Bát Tràng với các hình đầu rồng, hoa văn độc đáo...

Cuối tháng 10, Ủy ban nhân dân TP Hà Nội công nhận thêm 2 làng du lịch nằm trong quần thể “Tinh hoa làng nghề Việt”, trong đó có làng nghề sơn mài Chuyên Mỹ. Cùng với gốm sứ Bát Tràng, lụa Vạn Phúc, làng hoa Tây Tựu, đồ gỗ Đồng Kị, đồ thờ cúng Sơn Đồng,... sơn mài Chuyên Mỹ và làng may Vân Từ trở thành điểm nhấn thú vị trên bản đồ làng nghề Việt Nam.

Gọi là “làng cục…cạc” vì khởi thủy ngành nghề truyền thống của An Tiêm là nghề rèn với những đe và búa; với những sắt thép cùng than hồng rực lửa; với những tiếng mài dũa, cắt gọt kim khí. Sử liệu cho hay, An Tiêm là một trong những địa chỉ nghề rèn lâu đời nhất trong cả nước, với tuổi đời hơn 731 năm.

Khi nghe đến những địa danh như làng Cốm Vòng hay làng bún Phú Đô, bánh cuốn Thanh Trì là tôi lại tưởng tượng ra những nơi rất xa xôi. Nhưng bây giờ thì không hẳn, đó chỉ là những gì còn vương trong ký ức.

Mô hình du lịch cộng đồng biển mới này sẽ tái hiện và đưa hình ảnh làng cổ Nam Ô và địa điểm du lịch cộng đồng văn hóa biển Nam Ô  (TP Đà Nẵng) tới gần hơn với du khách trong và ngoài nước. 

Trong tùy bút” Thương nhớ mười hai” của nhà văn Vũ Bằng xuất bản năm 1971, ông đã nhớ da diết cái tết Trung Thu miền Bắc, nơi ông gắn bó cả một thời tuổi trẻ: Tháng tám là tết Trung Thu, nhà nhà bày cỗ, trên thắp cái đèn kéo quân, đèn quả trám lung linh, “trong khi người lớn ăn ốc trông trăng thì trẻ con múa sư tử lùng tùng xoẻng ở trước sân gạch trăng chiếu sáng như ban ngày”.

Phò Trạch đan đệm, đan bao
Phú Lương xúc tép, làng Rào bủa câu
Vinh An nhiều ruộng, nhiều trâu
Ưu Điềm, Quảng Thái trồng dâu nuôi tằm

Vào những ngày giáp Tết nguyên đán Kỷ Hợi 2019, người dân ở làng nghề Thanh Tiên lại tất bật để sản xuất hoa giấy nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường tiêu thụ.