Chưa nên thay đổi phương thức thi ngay trong năm 2017

• Mấu chốt của thi trắc nghiệm là đề thi cần phải chuẩn
• Giáo viên phổ thông nói gì về phương án thi trắc nghiệm môn Lịch sử?
• Thi trắc nghiệm phù hợp cho kỳ thi tuyển chọn số đông

Đồng thời, đề xuất, việc chuyển đổi gần như toàn bộ các môn thi từ phương thức tự luận sang trắc nghiệm chưa nên áp dụng ngay trong năm 2017 mà cần chậm lại một, vài năm để có sự chuẩn bị tốt nhất.

Cách thi có “tiếp tay” cho việc học tủ, học lệch?

PGS.TS Vũ Quang Hiển, giảng viên Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN cho rằng: Hình thức thi (tự luận hay trắc nghiệm) là tuỳ theo mục tiêu của kỳ thi.

Nếu thi chọn học sinh giỏi thì hình thức tự luận có nhiều ưu điểm (câu hỏi ít hơn, nhưng có thể đòi hỏi tư duy sâu hơn...), nhưng nếu thi đánh giá kiến thức, kỹ năng, năng lực cơ bản thì hình thức trắc nghiệm có nhiều lợi thế hơn (số lượng câu hỏi lớn hơn, bao quát toàn bộ chương trình, chấm nhanh, chính xác, khách quan hơn..).

Khi các trường đại học tự chủ, thực hiện những phương án tuyển sinh khác nhau, thì kỳ thi này chủ yếu là để xét công nhận tốt nghiệp. Trừ những trường chưa có điều kiện tổ chức thi tuyển sinh riêng thì có thể sử dụng kết quả thi này làm cơ sở xét tuyển.

Tuy nhiên, điều khiến PGS Vũ Quang Hiển băn khoăn nhất trong dự thảo là cấu trúc các bài thi. “Trước kia chúng ta đã phân ban KHTN và KHXH ở bậc THPT.

Nhưng sau một thời gian đã bỏ với lý do không phù hợp với giáo dục phổ thông. Nay chúng ta lại nói đến "tích hợp ở bên dưới, phân hoá ở bên trên", thì liệu có phải là quay về với cách làm cũ đã bị loại bỏ hay không?

Chương trình hiện hành (không phân ban), nhưng các môn thi theo dự kiến dường như trở lại cách thi phân ban trước kia (có thay đổi về số lượng bài thi). Nếu học sinh chọn bài thi KHXH thì sẽ coi nhẹ các môn KHTN và ngược lại”- PGS Vũ Quang Hiển đặt vấn đề.

Cũng theo phân tích của PGS Vũ Quang Hiển, cách thi luôn tác động trở lại cách dạy và học. Tâm lý "thi gì học nấy" sẽ chi phối động cơ và thái độ học tập của học sinh ngay từ lớp 10.

Điều đó sẽ dẫn đến hiện tượng học lệch theo chương trình hiện hành. Bộ GD&ĐT vẫn nêu khẩu hiệu chống học tủ, học lệch, nhưng phương án thi này dường như đang đi ngược lại điều cần chống?

Việc thiếu sự chuẩn bị kỹ lưỡng có thể biến một phương thức thi có nhiều ưu điểm thành nhược điểm. (Ảnh minh họa)

Nên lùi lại một vài năm để có đủ thời gian chuẩn bị

TS Lê Thẩm Dương, Trưởng khoa Tài chính-Ngân hàng, Học viện Ngân hàng TP Hồ Chí Minh cho biết: Lợi thế lớn nhất của thi trắc nghiệm là tính chính xác và chi phí thấp. Nếu như thi luận thì luôn có vấn đề về sai sót và nhầm lẫn nhưng nếu trắc nghiệm thì có thể áp dụng máy chấm với chi phí rất thấp và gần như không có khái niệm phúc tra điểm. Khả năng gian lận trong quá trình chấm bài cũng rất thấp. 

Đây cũng là lý do mà thi trắc nghiệm được các quốc gia có nền giáo dục tiên tiến áp dụng cho hầu hết các kỳ thi mang tính quốc gia. Các bài thi trắc nghiệm thường được nhắc đến nhiều nhất như IELTS, TOEFL, SAT, ACT, GMAT có tính chuẩn hóa cao và áp dụng cho các môn Tiếng Anh hay Toán.

Do vậy, phương thức này là phù hợp với các tiêu chuẩn toàn cầu hóa và cải cách lần này đang tiến gần hơn đến các chuẩn mực trên thế giới. Tuy nhiên, việc áp dụng cần phải có lộ trình và chưa nên áp dụng phương thức thi này ngay trong năm 2017.

Lý do là, phương thức thi dù có tốt đến mấy nhưng nếu không có sự chuẩn bị tốt về mọi mặt thì những ưu điểm có thể biến thành nhược điểm, thậm chí dễ dẫn đến thất bại.

Thực tiễn đổi mới trong lĩnh vực giáo dục thời gian qua cho thấy, có rất nhiều mô hình tốt, được áp dụng thành công tại các nước phát triển như mô hình trường học mới... nhưng khi áp dụng vào Việt Nam lại chưa đạt được kết quả như kỳ vọng, thậm chí một số địa phương phải tạm dừng vì xét thấy điều kiện chưa phù hợp.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng này là do khâu chuẩn bị của chúng ta chưa tốt, chưa kỹ và chưa đầy đủ dẫn tới bị động, lúng túng và trục trặc trong thực hiện.

“Theo tôi, trong bối cảnh hiện nay, chúng ta nên chậm lại một nhịp, có thể là lùi lại một năm hay hai năm đề có sự hài hòa về nhận thức trong dư luận xã hội. Chậm lại một nhịp để chuẩn bị về tâm lý cho học sinh và giáo viên trong việc thay đổi cách dạy và học” - TS Lê Thẩm Dương đề xuất.