Đường trường đã bớt… chông chênh

Lúc đầu tôi nhầm tưởng rằng "Đường trường chông chênh" chỉ là tên CD đầu tay mà Quốc Phòng đã chọn đặt để  nhắn gửi nỗi niềm "chông chênh" của một nghệ sĩ trẻ khi lựa chọn dấn thân vào nghệ thuật chèo. Nhưng sau cuộc trò chuyện với Quốc Phòng, mới hay, anh chọn cái tên ấy như muốn chia sẻ với khán giả về một phần cuộc đời nhiều nỗi "chông chênh" của chính mình...

CD "Đường trường chông chênh" của Quốc Phòng ra mắt từ năm 2009, lúc ấy anh mới 21 tuổi, mới đầu quân về Nhà hát Chèo Hà Nội được hơn một năm. Một diễn viên chèo ra album riêng khi vừa bước qua tuổi đôi mươi hình như là một "chuyện lạ" với làng chèo.

Xưa nay, các nghệ sĩ thường ra album khi đã có một bề dày kinh nghiệm đáng kể, tên tuổi đã ít nhiều được các bậc cha chú trong nghề "điểm mặt chỉ tên". Còn Quốc Phòng vẫn là cái tên còn quá mới, nếu không muốn nói là lạ lẫm trong làng chèo. Lúc ấy, ngoài tấm Huy chương Vàng cho vai diễn Quang Trung - Nguyễn Huệ trong vở "Ngọc Hân công chúa" khi tham gia Liên hoan sân khấu Chèo toàn quốc, trong tay Quốc Phòng vẫn chưa có gì ngoài giọng hát trời phú và niềm đam mê sâu nặng với chèo.

Vai diễn Quang Trung - Nguyễn Huệ còn đồng thời khiến Quốc Phòng nhận được Giải thưởng "Tài năng trẻ" của liên hoan năm ấy. Thành công đầy bất ngờ này đã khiến Quốc Phòng nhận được nhiều lời động viên, khích lệ để ra mắt CD đầu tiên vào đúng thời điểm tên tuổi anh đang được nhắc đến như một hiện tượng lạ của sân khấu chèo.

Quốc Phòng cho biết: "Đây là album đầu tay nên tôi chưa có kinh nghiệm gì và phải mày mò nghe đi nghe lại để tự sửa tiếng hát của mình chứ không hề có sự hỗ trợ của ai cả". Song có thể nói, với chất giọng dày, vang và ấm, CD "Đường trường chông chênh" của Quốc Phòng khiến nhiều người phải ngợi khen và ghi nhận về một tài năng sân khấu chèo vừa chớm nở đầy hứa hẹn.

Quốc Phòng ngậm ngùi xúc động khi nhắc đến lý do chọn cái tên "Đường trường chông chênh" cho album của mình. Cuộc sống của Quốc Phòng trở nên chông chênh là bởi anh mồ côi cha từ khi tóc còn để chỏm. Người mẹ tảo tần sớm khuya vất vả cũng chỉ ở lại cùng con trai đến khi học lớp 10 rồi từ biệt trần gian về đoàn tụ với cha.

Nhà chỉ có hai chị em, chị lại đi lấy chồng cách nhà mấy chục cây số nên Quốc Phòng bỗng chốc thành một chàng trai côi cút một mình. Chỉ có một mình, vừa phải lo kiếm sống vừa phải lo hoạch định tương lai khiến chàng trai ấy trở nên ưu tư và già dặn trước tuổi. Vốn có giọng hát tốt, lại hay tham gia phong trào văn hóa văn nghệ ở trường, làng xã nên lên lớp 11, Quốc Phòng đã quyết định thi vào lớp chèo của trường trung cấp nghệ thuật tỉnh với suy nghĩ ban đầu khá đơn giản là "vừa được đi học văn hóa vừa được học nghề mà lại không phải đóng học phí". Nhưng rồi, càng học, càng tìm hiểu, Quốc Phòng lại càng yêu và đam mê nghệ thuật chèo hơn.

Thái Bình vốn là cái nôi của chèo nên người ta diễn chèo, nghe chèo và dạy chèo đều hết sức bài bản, kỹ lưỡng một cách đầy tự trọng. Cảm thông, quý mến cậu học trò nghèo có năng khiếu đồng thời có hoàn cảnh hết sức đặc biệt nên các nghệ sĩ nổi tiếng của đất chèo Thái Bình như NSƯT Văn Mởn, NSƯT Thúy Hiền, NSƯT Mạnh Cường và cô giáo chủ nhiệm Hạnh Liên đã dành Quốc Phòng nhiều tình cảm, sự tận tụy, chau chuốt trong từng điệu hát. Những lời động viên, khích lệ của các thầy cô đã khiến Quốc Phòng vững tâm hơn và nuôi ước mơ được tỏa sáng trên những sân khấu lớn của làng chèo.

 Hai mươi tuổi, chàng thanh niên Quốc Phòng vừa tốt nghiệp Trường Trung cấp Nghệ thuật Thái Bình đã mạnh dạn ghi tên dự tuyển vào hai nhà hát chèo lớn nhất cả nước là Nhà hát Chèo Việt Nam và Nhà hát Chèo Hà Nội. Với ngoại hình đẹp, giọng hát "chuẩn chèo" với quãng rộng, khỏe, vang và ấm, Quốc Phòng đã trúng tuyển vào cả hai nhà hát.

Đang "băn khoăn đứng giữa đôi dòng nước" chưa biết chọn dòng nào thì Quốc Phòng nhận được lời khuyên của NSƯT Minh Thu là nên về với Chèo Hà Nội - nơi vẫn được "tiếng thơm" là luôn ưu ái, nâng đỡ những gương mặt trẻ. Quả đúng vậy, với tuổi đời còn trẻ, chưa có kinh nghiệm sân khấu lại mới chân ướt chân ráo từ Thái Bình lên, nhưng Quốc Phòng đã nhanh chóng được lựa chọn giao cho vai Ka-tim trong vở "Chàng Ka-tim và nàng Mi-tiêu".

Diễn xuất ban đầu của Quốc Phòng trong vai diễn đầu đời này còn nhiều bỡ ngỡ, thậm chí là ngượng nghịu, nhưng được sự chỉ bảo tận tình của các nghệ sĩ đàn anh, đàn chị, các bậc cha chú như NSƯT Thúy Mùi, NSƯT Xuân Hanh, NSƯT Thu Huyền... Quốc Phòng đã nhanh chóng khắc phục được những bỡ ngỡ ban đầu để vào vai Quang Trung - Nguyễn Huệ một cách thuần thục, nhuần nhuyễn và tạo được dấu ấn đặc biệt với khán giả, bạn nghề.

Quốc Phòng cũng luôn cảm nhận được những tình cảm, sự chia sẻ đầy ân tình của những người thầy, người bạn đã dành cho mình. Anh chia sẻ: "Cũng có thể do hoàn cảnh đặc biệt của mình nên tôi luôn được các thầy cô, các anh chị ưu ái, giúp đỡ. Tôi luôn có cảm giác mình thật may mắn và biết ơn bởi nhờ thế tôi không còn cảm giác cô đơn. Nhà hát Chèo Hà Nội là ngôi nhà rất ấm áp, đầy nghĩa tình với tôi...

Cho đến giờ chắc hẳn bố mẹ đang ở nơi xa của tôi và cả chị gái tôi đều đã có thể an lòng về tôi. Tôi đã là một người đàn ông trưởng thành và còn là chỗ dựa vững chắc, tin cậy cho những người thân yêu trong gia đình nhỏ của mình nữa...".

Mười năm qua với Quốc Phòng là một chặng đường dài đầy gian nan, vất vả. Có năng khiếu, có đam mê nhưng với bản tính chăm chỉ, luôn lắng nghe, học hỏi và không ngừng hoàn thiện mình đã khiến Quốc Phòng tiến những bước khá dài trong sự nghiệp. Mới chưa đầy 7 năm làm nghề chuyên nghiệp, Quốc Phòng đã có trong tay 3 Huy chương Vàng cũng là một thành tích hết sức đáng nể mà có những nghệ sĩ phải phấn đấu bằng cả cuộc đời mới có được: Tại Liên hoan sân khấu chèo toàn quốc 2013, với vai Thi Sách trong vở "Vương nữ Mê Linh" Quốc Phòng một lần nữa chinh phục khán giả và Ban giám khảo để xuất sắc giành Huy chương Vàng. Gần đây  nhất, trong Liên hoan Sân khấu Thủ đô 2014, một lần nữa Quốc Phòng lại vinh dự nhận giải thưởng này cho vai Quang trong vở "Cánh chim trắng trong đêm". 

Hiện nay, Quốc Phòng là một trong những “kép” chính trẻ nhất nhà hát nên thường xuyên phải đóng cặp với các "chị đào" hơn mình cả chục tuổi nên trong các vở diễn, Quốc Phòng lúc nào cũng phải hóa trang cho già đi rất nhiều so với đời thường. Bởi vậy, nhiều người không thể nhận ra chàng thanh niên trẻ trung, hào hoa phong nhã mà mình gặp ban ngày kia có thể hóa thân thành những Quang Trung, Thi Sách, Lý Công Uẩn, Phùng Khắc Khoan... già dặn, đường bệ nhường ấy. Nói đến đây Quốc Phòng cười vui: "May là ở trong chèo việc cải trang từ trẻ thành già nó cũng tương đối... dễ".

Vốn phải tự bươn chải kiếm sống từ sớm nên chàng thanh niên Quốc Phòng đã quen với việc "chạy sô". Từ khi còn là học sinh ở Thái Bình, anh lăn lộn với các sô diễn ở các lễ hội, hội nghị, đám cưới... để kiếm tiền trang trải cho cuộc sống của mình. Quốc Phòng quan niệm rằng, kiếm sống được bằng các công việc liên quan đến nghề là điều rất đáng trân trọng.

"Đã từ hai chục năm nay, hầu như các nghệ sĩ có ai kiếm sống được bằng đồng lương, thù lao được trả từ nhà hát đâu. Ai cũng phải nhận sô, chạy sô cả, nếu không thì phải chân trong chân ngoài thì mới giữ được nghề. Tôi cho rằng mọi lao động, trong đó có lao động nghệ thuật hay liên quan đến nghệ thuật đều là lao động chân chính và đáng được tôn trọng. Năm nào cũng vậy, cứ Tết xong là tôi và bạn bè đều bận túi bụi đến hết mùa xuân...".

 Đến nay, ai cũng mừng cho Quốc Phòng vì đã nên duyên lành với một người bạn nghề làm cùng nhà hát và có một bé trai kháu khỉnh. Khánh Ngần - người bạn đời của Quốc Phòng đã lựa chọn chuyển sang làm công việc hành chính ở Nhà hát Chèo Hà Nội để tiện chăm lo cho gia đình. Bởi nếu cả hai cùng làm diễn viên, cùng cảnh phải đi diễn đêm hôm thì không thể chăm chút tốt cho con cái được. Đó thực sự cũng là một sự hi sinh lớn. Con đường mà nghệ sĩ Quốc Phòng đang đi và phải đi chắc hẳn là còn rất dài, song với gia đình nhỏ yêu thương luôn sát cánh kề vai, với gia tài không nhỏ trong sự nghiệp diễn xuất và những tình cảm yêu mến đáng trân trọng của bạn nghề, của khán giả, con đường trường mà Quốc Phòng đang đi đã bớt chông chênh đi nhiều.

Tôi đem điều này hỏi Quốc Phòng. Anh không trả lời chỉ mỉm cười. Nụ cười rạng rỡ, đầy hy vọng trên gương mặt tươi sáng của anh đã đủ nói lên điều đó...