Huyền bí Myanmar

• Chút duyên lành với Tăng thống Myanmar
• Bước chuyển mình quan trọng tại Myanmar
• Myanmar có Tổng thống dân sự đầu tiên

Myanmar không khí thanh bình, yên tĩnh và thân thiện trong nhịp sống "chậm". Phật giáo có ảnh hưởng rất lớn. Có khoảng 20 kênh truyền hình cáp, thì có tới 3 kênh chuyên đề về Phật giáo. Ở Myanmar, khoảng 90% dân số theo đạo Phật, dòng Theravada, tức là Phật giáo Nguyên thủy -Tiểu thừa. Cả nước có khoảng 12-13 ngàn ngôi chùa và tất cả đều được mạ vàng hay sơn son thếp vàng. Chính vì vậy mà người ta gọi Myanmar là đất nước chùa Vàng.

Hàng ngày, buổi sáng các sư thầy mặc quần áo nâu hoặc vàng, sư cô thì mặc áo hồng đi khất thực và phải đi theo đoàn trên bốn người gọi là tăng đoàn, đồ ăn hay tiền xin được phải dành một phần cho người nghèo, nếu dùng không hết thì để hôm sau, nhưng từ 12h trưa đến sáng hôm sau, các sư không được ăn gì nữa, chỉ uống nước.

Chùa Kyaikhtiyo (còn gọi là Golden Rock - chùa Đá Vàng) nằm cách thủ đô Yangon gần 200km, được xây trên đỉnh một tảng đá to hình quả trứng trên đỉnh núi Kyaikhtiyo vào thời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni còn sống, tức là trên 2.500 năm, là một trong những di tích rất nổi tiếng của Myanmar và được xếp vào một trong số rất ít những kiệt tác của thiên nhiên. Người ta bảo, chính nhờ sợi tóc của Đức Phật, mà trải qua hàng ngàn năm, với bao trận động đất mà tảng đá vẫn nằm yên bên mép vực, không bao giờ rơi xuống. Ngày nay, toàn bộ tảng đá và ngôi chùa nhỏ bên trên được mạ một lớp vàng nên có tên là chùa Đá Vàng.

Chùa Vàng Shwedagon vào đêm.

Nói về chùa Đá Vàng mà không đề cập đến con đường lên tới đỉnh núi thì sẽ là một thiếu sót lớn. Từ chân núi, hành khách được đưa lên những chiếc xe bán tải, không mui. Với độ cao hơn một ngàn mét so với mực nước biển, chặng đường gần 15km liên tiếp các khúc cua cùi chỏ dựng đứng, vậy mà các bác tài cứ nhấn ga lao vun vút.

Du khách ngồi trên ghế băng phải giữ chặt tay nắm để không bị ngã hay văng ra khỏi thành xe. Nếu có cáp treo thì sẽ rút ngắn được rất nhiều thời gian (nhưng có thể người ta cố ý làm vậy là để cho du khách cảm nhận được nỗi gian truân khi đến với cửa Phật). Trên chùa có bán nhiều đồ tế lễ, có cả những miếng vàng lá dát mỏng. Chỉ sau một đêm, toàn bộ phần dưới của tảng đá dán kín vàng lá trông như một lớp vảy vàng.

Chùa Shwedagon (hay còn gọi là chùa Vàng) ở thủ đô Yangon, xây trên đồi Singuttara cao 105m, được coi là ngôi chùa linh thiêng nhất, là Trái tim của Phật giáo Myanmar vì ở đây lưu giữ 4 báu vật thiêng liêng đối với các tín đồ Phật giáo. Đó là 8 sợi tóc của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, cây gậy của Đức Phật Câu Lưu Tôn, cái lọc nước của Đức Phật Câu Na Hàm và một mảnh áo của Đức Phật Ca Diếp.

Ngôi tháp (stupa) là nơi cất giữ các xá lợi đó cao tới 98m, được dát 90 tấn vàng bao phủ toàn bộ từ chân tới đỉnh, ở phần hình vương miện được nạm 5.448 viên kim cương và 2.317 viên hồng ngọc, còn ở đỉnh tháp gắn một viên kim cương 76 carat (15g). Ngoài tháp chính ra, còn có hàng trăm ngôi tháp khác cũng được mạ vàng để tiến hành các nghi lễ tôn giáo. Điều quan trọng là tất cả số vàng bạc, đá quý để trang trí cho hàng vạn ngôi chùa tháp ở Myanmar đều do các tín đồ đóng góp.

Ở Myanmar, ngày sinh không tính theo tháng mà theo tuần, và mỗi ngày trong tuần đều có một ông Phật hộ mệnh. Riêng ngày thứ tư có hai Phật, một cho sáng và một cho chiều. Trên chùa Vàng có tám điện thờ các ông Phật với nhiều kiểu dáng khác nhau, cùng với tám con vật cầm tinh cho những ngày đó.

Chùa ở đây chỉ để tiến hành các nghi lễ tôn giáo, còn các sư sãi thì ở trong thiền viện. Mỗi ngày có hàng trăm tín đồ từ khắp nơi hành hương đến chùa để chiêm bái, cầu nguyện, và có thể ăn nghỉ trên sân chùa nhiều ngày, nhưng không gian trên chùa lúc nào cũng tĩnh lặng, sạch sẽ, đơn giản là du khách có thể ngồi bệt xuống, ngả người ra và ngủ một giấc ngon lành cùng với các tín đồ. Chỉ có một bất tiện duy nhất là giữa trưa hè, nếu du khách đứng lâu trên sàn đá để ngắm cảnh hay chụp ảnh thì sẽ bị nóng bàn chân, nhưng các nhà chùa đã có cách xử lý là trải các tấm thảm nhựa thành lối đi cho đỡ nóng.

Người theo đạo Phật ở Myanmar không ăn chay, nhưng chỉ mua thịt cá đã xẻ thịt hoặc đã chết để không mang tội sát sinh, còn nếu phải làm thịt súc vật thì phải cầu nguyện cho linh hồn con vật được siêu thoát. Myanmar có mấy món đặc sản, đó là món bún cá, trà sữa hoàng gia và gỏi trà Laphét. Cá được lọc lấy thịt, ướp tẩm với các thứ gia vị rồi nấu thành nước súp, khi ăn chan vào tô bún cùng với rau bắp chuối hay rau sống, nói chung là khá ngon, hợp với khẩu vị người Việt. Còn trà sữa hoàng gia Myanmar thì nổi tiếng đến mức, ra chợ chỉ thấy du khách đổ xô đi mua trà sữa, đóng thành thùng chở theo máy bay. Riêng món gỏi trà Laphét, làm từ lá trà, muối chua cho đến khi lên men như ta muối dưa cải.

Hoàng hôn trên chùa Đá Vàng.

Chiếc váy dân Longyi là một trong ba nét văn hóa đặc trưng. Chiếc váy may rất đơn giản, chỉ nối hai mép tấm vải thành cái ống thế là xong, khi mặc quấn chặt vào bụng, phần vải dư ra thì đàn ông cuộn thành một cục như nắm tay trước bụng, còn đàn bà thì nhét ra hai bên hông rất gọn, chẳng cần dây nhợ hay khuy nút mà vẫn chắc. Váy của đàn ông thường sẫm màu, kẻ caro, còn đàn bà thì nhiều hoa văn và màu sắc sặc sỡ hơn. Điều thú vị là váy Longyi được mặc với tất các các loại áo khác nhau, cả nam lẫn nữ, từ sơ mi cho tới áo thun, áo cánh, áo vest, áo khoác… và sử dụng trong tất cả mọi hoạt động của đời sống thường nhật.

Đi trên đường phố Yangon, người nước ngoài còn hay để ý đến những vệt trăng trắng trên mặt của nhiều người, bất kể tuổi tác, giàu nghèo hay nam nữ. Đó chính là một loại kem dưỡng da cổ truyền của người Myanmar được chế biến từ vỏ cây Thanakha, vừa có tác dụng chống nắng, chống mụn nhọt, bảo vệ da, lại làm trắng da nên được phụ nữ Myanmar rất ưa chuộng. Ngoài ra, kem Thanakha còn là dấu hiệu thể hiện đẳng cấp sành điệu trong trang điểm. Với người bình dân thì chỉ đơn giản là mấy vệt trắng trên má, trên trán, còn với các cô gái thì có thể là hình hoa văn rất cầu kỳ, là hình chiếc lá với các đường gân, hay là những đường tròn đồng tâm…

Tục ăn trầu của người Myanmar cũng giống như Việt Nam. Trên đường phố thì rất nhiều đàn ông miệng đỏ lòm vì nhai trầu. Ở những nơi công cộng, ngoài thùng rác ra còn có thêm cái thùng nữa để dân chúng nhổ bã trầu.

Xe tay lái nghịch nhưng vẫn chạy bên phải đường. Đó là hàng viện trợ hoặc nhập khẩu từ Vương quốc Anh, và người Myanmar cứ để nguyên tay lái nghịch chạy chung với các xe tay lái thuận. Vốn là một nước thuộc địa của Đế quốc Anh từ 1824 cho tới năm 1948, trong đời sống xã hội Myanmar còn lưu lại nhiều dấu ấn của văn hóa Anh, nhất là trong giáo dục, kiến trúc, tôn giáo. Tiếng Anh được sử dụng khá phổ biến, phải nói tiếng Anh mới được nhận vào làm công chức. Người Myanmar có tục chỉ thờ Phật ở nhà chứ không thờ ông bà cha mẹ, đám cưới tổ chức đơn giản, chỉ đãi bà con hai họ, người chết thì hỏa táng, còn con cú mèo thì tượng trưng cho sự may mắn.

Myanmar mới mở cửa được vài năm nay nên nhìn chung vẫn còn nghèo. Nông nghiệp Myanmar kém phát triển, năng suất, chất lượng không cao, nhưng bù lại là nông sản sạch vì không dùng thuốc trừ sâu và chất kích thích. Hiện tại, Myanmar gợi cho người ta liên tưởng đến nhịp sống bình lặng của Việt Nam những năm tám mươi của thế kỷ trước. Hy vọng những biến đổi sâu sắc về chính trị những năm gần đây sẽ đưa đất nước Chùa Vàng này nhanh chóng tiến xa trên con đường hội nhập.