Đệ nhất phu nhân Syria Asma al Assad: Hồi kết nào cho "bông hồng sa mạc?

Ở tuổi 37, bà Asma al - Assad là Đệ nhất phu nhân được bàn luận nhiều nhất ở châu Phi hiện nay. Từng được bình chọn là Đệ nhất phu nhân được dân chúng mến mộ nhất trong thế giới Ảrập (năm 2006), được Tạp chí Elle bình chọn là "Người phụ nữ thanh lịch nhất trên chính trường thế giới" (năm 2008); được suy tôn là "bông hồng sa mạc" (Tạp chí Vogue), là "Ánh sáng trong xứ sở bóng tối" (Tạp chí Paris Match), vậy mà hiện thời, bà lại bị xem là "người đàn bà máu lạnh" khi trước những cáo buộc chính phủ của chồng bà - Tổng thống Syria Bashar al - Assad - đã quá thô bạo trong việc trấn áp người biểu tình, gây nên cái chết của hàng ngàn người, bà lại thể hiện thái độ thờ ơ, vô cảm. Tình hình đã nghiêm trọng đến mức, ngày 30-1 vừa qua, đoàn xe chở bà Asma cùng các con trên đường ra sân bay Damascus trốn khỏi Syria đã bị lữ đoàn của binh lính đảo ngũ chặn lại. Không dừng ở đó, trên nhiều diễn đàn còn đưa ra lời dự báo của Haitham Maleh, thành viên Ban điều hành Hội đồng dân tộc Syria (SNC) về một kết cục "rất bi thảm" dành cho người đàn bà quyền lực này, rằng bà sẽ bị giết ở Syria cùng chồng và các con như trường hợp của cố Tổng thống Lybia Gaddafi vì họ đã "không đáp ứng được những nhu cầu cần thay đổi vì hòa bình của người dân"...

Asma al-Assad tên thật là Asma Fawaz Akhras. Bà sinh ngày 11/4/1975 tại thủ đô London, trong một gia đình có học vấn. Bố bà là chuyên gia tim mạch nổi tiếng Fawaz Akhras, hiện đang làm việc tại Anh. Mẹ bà là nữ cán bộ ngoại giao Sahar Otri, hiện đã nghỉ hưu. Cha mẹ Asma đều là những người theo Hồi giáo dòng Sunni từ Syria nhập cư vào nước Anh từ những năm năm mươi của thế kỷ trước. Họ là bạn thân của cố Tổng thống Syria Hafez al - Assad, bố đẻ của Tổng thống Bashar al- Assad hiện nay.  

Asma al-Assad sống trọn tuổi thơ của mình ở Anh. Bà đã tốt nghiệp trường đại học lâu đời nhất của Anh - King's College với chuyên ngành công nghệ thông tin trước khi trở thành chủ một ngân hàng đầu tư và chuyển tới sinh sống ở New York, Mỹ. Thời còn đi học, Asma được thầy giáo cũ nhận xét là "rất thông minh", "tư tưởng rất cởi mở".

Asma bắt đầu làm quen với Bashar al - Assad khi bà mới 20 tuổi, trong một kỳ nghỉ cùng bố mẹ ở Syria. Sau cuộc gặp, ông Assad cũng đến London học về chuyên khoa mắt. Học không bao lâu, ông Assad phải gấp rút quay về Syria do người anh trai Basil al Assad, vốn được xác định là người kế vị "vua cha" thời điểm đó đã tử nạn vì một vụ đâm xe. Kể từ đó, bà Asma thường xuyên bí mật gặp gỡ ông Assad và hôn lễ của họ đã được tổ chức vào tháng 12/2000, khi chú rể ở tuổi 34, đã giữ cương vị Tổng thống được mấy tháng, và cô dâu ở tuổi 25. Họ được xem là cặp vợ chồng nguyên thủ quốc gia trẻ nhất trong lịch sử Syria tính đến thời điểm ấy.

Trở thành Đệ nhất phu nhân, bà Asma nghỉ việc ngân hàng và chuyển về sống tại Syria. Theo một nhà viết tiểu sử cho gia đình Assad thì trước khi "chấm" Asma, ông Bashar al - Assad đã có vô số bạn gái xinh đẹp theo đuổi. Cũng theo người này thì việc Bashar lấy Asma là ông đã chống lại ý nguyện của mẹ và chị gái. Lý do là Asma theo Hồi giáo Sunni, trong lúc cả nhà Bashar theo phái Alouite. Như vậy, Bashar đã cưới người ngoài bộ tộc.

Bà Asma hiện là mẹ của ba người con. Bà nói thông thạo 4 thứ tiếng.

Vợ chồng Tổng thống Syria Bashar al - Assad.

Với một cặp vợ chồng Tổng thống "Âu hóa" như vậy, nhiều người hy vọng Syria sẽ dần cải cách và ngày càng dân chủ hơn. Tờ Vogue từng ca ngợi Asma là người "thực hiện sứ mệnh tạo ra một ngọn hải đăng về văn hóa", và đem lại "một bộ mặt hiện đại cho chế độ của chồng".

Đáng tiếc là trong xu thế thay đổi đến chóng mặt của tình hình thế giới trong mấy năm qua, nhất là sau một loạt sự kiện xảy ra tại Tunisia, Ai Cập, Libya, những điều chỉnh trong chính sách của Tổng thống Bashar al - Assad chưa đủ mạnh, đủ nhanh để thỏa mãn sự đòi hỏi ngày càng cao của dân chúng.

Là một bác sĩ nhãn khoa được đào tạo ở London, cả Mỹ và chính phủ nhiều nước phương Tây hy vọng nhà lãnh đạo "rất Tây hóa" này sẽ mở cửa Syria, tạo nên những thay đổi đột biến. Nhưng thời gian đã chứng tỏ ông Assad cũng không làm được gì nhiều và không khác mấy so với "Tổng thống cha" trước kia.

Theo nhiều nhà quan sát thì trước đây, ông Bashar vốn là người "yếu ớt và biệt lập". Ông không mặn mà với đời sống chính trị và có lối sống thu mình, không thích bị người đời chú ý. Thực tế, ông cũng không phải là người được "vua cha" nhắm để truyền ngôi, mà thay vào đó là người anh trai Basil vốn tính khí mạnh mẽ, cứng rắn. Ngặt vì Basil tử nạn nên Bashar nghiễm nhiên trở thành người kế vị. Và, cờ đến tay ai người ấy phất, một khi đã ở đỉnh cao quyền lực, Bashar al - Assad thấy cần chứng tỏ mình.

"Bashar khá dị ứng trước việc ai đó chất vấn cách điều hành đất nước của ông, bởi ông xem đấy như biểu hiện của việc thiếu kính trọng mình" - Nhà bất đồng chính kiến Abdulhamid nhận xét - "Ông ấy không chấp nhận chuyện người ta thiếu kính trọng ông so với bố ông".

Mặc dù vai trò của Đệ nhất phu nhân của Asma al - Assad không được xác định rõ ràng trong hệ thống quyền lực ở Syria, nhưng không thể phủ nhận ảnh hưởng của bà tới chồng trong nhiều vấn đề.

Công ty quan hệ đối ngoại Anh Bell Pottinger cũng đã giúp người phụ nữ trưởng thành tại xứ sở sương mù cải thiện bộ mặt của Syria.

Người dân Syria nói riêng và người dân Ảrập nói chung cảm nhận ở bà Asma một lối sống bình dị, gần gũi. Bà cũng thể hiện là người phụ nữ khéo ăn khéo nói. Trong thực tế, bà đã có những hoạt động thiết thực, góp phần vào việc phát triển đời sống văn hóa cho người nghèo và các đối tượng cần sự sẻ chia, hỗ trợ. Có lẽ vì quá tự tin vào những việc làm của mình cũng như những tình cảm mà dân chúng dành cho mình, trong bài trả lời phỏng vấn một tạp chí dành cho phụ nữ nổi tiếng ở Phương Tây vào hồi tháng 2-2011, bà Asma đã tự khen các nỗ lực của gia đình mình trong chuyện làm "biến đổi Trung Đông". Điều trớ trêu là ngay sau đó, hàng loạt cuộc biểu tình phản đối chính phủ liên tiếp nổ ra khiến cả đất nước Syria như đặt trên thùng thuốc súng. Và ông Bashar al - Assad đã xuất hiện trên truyền hình tuyên bố "thẳng tay dập tắt mọi biểu hiện phản loạn".

Hiện tình hình ở Syria ngày càng trở nên bấn loạn. Có vẻ như sự hấp dẫn, sức thu hút công chúng của Đệ nhất phu nhân Asma al - Assad trước đây đã không còn giúp được gì nhiều cho đức lang quân của mình trong việc giải quyết các vấn đề gây căng thẳng xã hội.

Thậm chí, Tạp chí Vogue hồi tháng 3 năm ngoái, sau khi cho đăng một bài tụng ca người phụ nữ này đã gây nên một làn sóng phản đối dữ dội và rộng khắp, khiến bài báo sau đó bị gỡ khỏi website.

Trên mạng Internet hiện nay, bạn đọc có thể tìm thấy không ít bài viết thể hiện thái độ chê trách đối với Đệ nhất phu nhân Syria xung quanh việc bà đã không thể hiện rõ thái độ của mình trước việc chính quyền của Tổng thống đương nhiệm ra tay trấn áp người biểu tình, gây nên những vụ đổ máu kinh hoàng thời gian qua. Người ta đã dùng tới chữ "mũ ni che tai" để phê phán cách hành xử trước hiện tại của bà Asma. Dẫn chứng được đưa ra nhiều nhất là vào cuối tháng 9/2011, sau khi cho mời một số nhà từ thiện tới thủ đô Damascus để trao đổi về tình hình an ninh hiện nay ở Syria, bà Asma đã không trả lời những câu hỏi mà các đại biểu đưa ra xoay quanh việc chính phủ có những động thái giết hại người biểu tình. Một người tham gia cuộc họp cho hay: "Chúng tôi nhắc tới cái chết của những người biểu tình. Chúng tôi kể cho bà hay chuyện cảnh sát quẳng những người biểu tình bị thương ra khỏi xe cấp cứu khi đang trên đường đến bệnh viện. Bà chẳng nói gì cả. Như thể đó là chuyện bình thường xảy ra mỗi ngày". 

Còn nhớ, trong cuộc trả lời phỏng vấn Tạp chí Vogue hồi tháng 3 năm ngoái, bà Asma al Assad đã tự hào khoe: Trong gia đình bà, mọi người sống theo nguyên lý rất dân chủ: "Chúng tôi đều bỏ phiếu cho mọi quyết định trong gia đình". Lời tiết lộ này đã khiến không ít người dân Syria phải đặt câu hỏi: Vậy sao Tổng thống của họ không áp dụng điều đó cho tất cả người dân, để bây giờ, sự việc dường như đã trở nên "quá mù ra mưa"?

Trở lại với việc bà Asma cùng các con bị ngăn chặn không ra được Syria. Thật ra, ngay từ năm ngoái, khi cuộc phản kháng ở Syria bùng nổ, ông Bashar al - Assad đã có kế hoạch đưa vợ con bí mật đi lánh nạn ở Anh và thực tế, có thời gian, vợ con ông đã đến cư trú tại một ngôi nhà ở phía Tây London mà không ai trong số những người xung quanh hay biết. Vậy mà…

Hiện tình hình ở Syria đang trở nên hết sức tồi tệ. Không rõ kết cục nào sẽ dành cho "bông hồng sa mạc" Asma al - Assad? Chúng ta cùng chờ xem và hy vọng người phụ nữ quyến rũ này sẽ tai qua nạn khỏi