Xung quanh việc ấn hành bộ "Nhật ký Phổ Nghi"

Đây là bộ sách đầy đủ nhất, tập hợp tất cả những ghi chép của Phổ Nghi trong suốt cuộc đời 62 năm vinh nhục của ông. Theo học giả Vương Khánh Tường, hiện công tác tại Viện Khoa học Xã hội tỉnh Cát Lâm thì Phổ Nghi là người có thói quen ghi nhật ký hàng ngày. Thói quen đó bắt đầu được thực hiện năm ông lên 8 tuổi và gần như được duy trì đều đặn suốt cuộc đời. Ông chỉ chịu dừng bút trước khi mất có 5 ngày.

Thật ra trước đây, nhật ký Phổ Nghi đã từng được xuất bản, nhưng chưa thật đầy đủ và hệ thống. Năm 1963, khi Phổ Nghi còn sống, cuốn nhật ký dưới tên gọi "Nửa đời trước của tôi" đã chính thức ra mắt bạn đọc. Dĩ nhiên, so với cuốn nhật ký in năm 2009 này, bản in năm ấy đã bị cắt xén nhiều. Về lý do phải cắt bỏ một số đoạn, ông Mạnh Hướng Vinh, người trực tiếp biên tập cuốn "Nửa đời trước của tôi" (bản in năm 2006) đã cho hay: một chuyên gia phụ trách việc thẩm định bản thảo khi ấy cho rằng "nên cắt bỏ một số tình tiết có thể khiến độc giả không vui". Theo ông Mạnh Hướng Vinh "nay đã qua hơn bốn mươi năm, đã có thể giải mật chúng được".

Cuốn nhật ký của Phổ Nghi đã kể lại rất thật những hành vi mà ông vua cuối cùng của triều đình Mãn Thanh từng làm, bất luận đó là một hành vi tội ác. Đó là việc Phổ Nghi, vì ghen tuông với Hoàng hậu Uyển Dung, đã ném đứa trẻ mới sinh (mà ông cho rằng không phải con mình) vào lửa. Cũng trong cuốn nhật ký, Phổ Nghi cho biết ông ta "rất ham sắc dục". Ông từng kể, có những tối có tới 2, 3 cung tần mỹ nữ vào hầu ông tới mệt lử, khiến ông "hôm sau trở dậy, thấy hoa mắt chóng mặt, nhìn mặt trời và mọi thứ đều ra màu vàng ệch".

Tất nhiên, không phải dễ dàng mà Phổ Nghi phơi trải tất cả những điểm xấu  của mình như đã kể trên. Để có được kết quả này, đó là do có thời kỳ, những trang nhật ký của Phổ Nghi được xem là "bản hối tội" của ông ta với chính quyền mới.

Cuốn nhật ký cũng phơi mở cho bạn đọc thấy tình hình đời sống, học tập và sinh hoạt của Phổ Nghi trong vị thế công dân của nước Trung Hoa mới. Nó cho thấy mối quan tâm của các nhà lãnh đạo, từ Chủ tịch Mao Trạch Đông tới Thủ tướng Chu Ân Lai đối với ông.

Nhân đây cũng cần nói thêm, bên cạnh cuốn nhật ký của Phổ Nghi, để hiểu rõ hơn cuộc đời của vị cựu hoàng này, bạn đọc nên tham khảo cuốn "Vén tấm màn bí mật về cuộc hôn nhân cuối cùng của vị Hoàng đế cuối cùng" được giới thiệu trên báo chí Trung Quốc cách đây ít năm. Qua đó, ta có thể thấy, do từ nhỏ "đã phải sống trong một hoàn cảnh bất bình thường" (3 tuổi đã lên ngôi vua) nên Phổ Nghi đã gặp những trục trặc về sinh lý. Sau này, Phổ Nghi đã tìm cách chữa chạy căn bệnh của mình tại nhiều bệnh viện, nhưng kết quả thật vô vọng. Bằng chứng là thái độ "bất mãn" ra mặt của bà vợ cuối cùng của ông ngay sau ngày cưới. Nỗi đau của Phổ Nghi là mặc dù đã trải qua 5 đời vợ, song cho đến khi nhắm mắt xuôi tay, ông không hề có được một mụn con để nối dõi.

Năm 1967, Phổ Nghi qua đời tại một bệnh viện. Trước đó, ông nhiều lần phải chịu "áp lực tâm lý" từ những lá thư đòi trừng phạt ông của một người từng theo hầu ông thời ông còn là ông vua nhỏ (bấy giờ Trung Quốc đang lâm vào cuộc "Đại cách mạng văn hóa"). Theo nhà sử học Jia Yinghua thì đây là một trong những nguyên nhân đẩy vị cựu hoàng về nơi chín suối