Bức ảnh kỷ niệm khi đi cơ sở

Ngày 13/7/1980, chúng tôi đi bộ từ Lũng Vài đến Còn Ngoà, Thuỵ Hùng, cùng anh Nông Văn Thìn - đội trưởng Công an đang thực hiện 4 cùng trong cuộc phát động phong trào quần chúng bảo vệ ANTQ ở huyện Văn Lãng (người cắt tóc cho cháu nhỏ trong ảnh). Sau một ngày xuyên rừng, lội suối, đến một căn nhà sàn là gia đình anh Thìn ở đúng lúc gà đã lên chuồng, bà chủ nhà bưng một mâm cơm mà chiếc mâm được đẽo bằng gỗ, đã đen bóng theo thời gian lên mời anh em tôi. Gọi là mâm cơm chứ thực ra chỉ có một bát canh râu bí, hơn chục quả ớt rừng ngâm măng với một nồi cháo bẹ.

Sau một đêm ngủ lại gia đình sát biên giới, anh Thìn gọi tôi dậy ra suối rửa mặt, trở về đã thấy cả gia đình đợi quanh nồi cháo bẹ chờ chúng tôi cùng ăn, 4 đứa trẻ tóc trùm kín tai, tôi bèn nảy ra ý định chụp một  kiểu ảnh chiến sỹ Công an cắt tóc cho các cháu để đăng báo. Không ngờ cả gia đình nằng nặc đòi tôi chụp cho mỗi người một bức ảnh chân dung. Bà chủ nhà (người cõng cháu nhỏ trong ảnh) tên là Hoàng Thị SLao, là bà nội của 4 cháu trai, tuổi sàn sàn nhau, thằng lớn sinh năm 1969, thằng nhỏ mới sinh 1976.

Gần 4 tháng sau, có dịp trở lại Còn Ngoà, tôi không quên đem theo các bức ảnh đã chụp, thật vô tình tôi được gặp đồng chí Quốc Sơn - Đại đội trưởng thuộc Trung đoàn 174 còn được gọi là Trung đoàn Cao - Bắc - Lạng, người từng tham gia chiến dịch Biên giới Thu - Đông 1950. Qua giới thiệu, tôi mới được biết bà SLao từng tham gia dân công hoả tuyến trong chiến dịch, tải đạn, cứu thương trong trận tiêu diệt đồn Đông Khê đêm 17 rạng 18/9/1950. Chính bà đã là người cứu sống Đại đội trưởng Quốc Sơn (là Thiếu tướng Quân đội đã nghỉ hưu). Sau khi xem xong các tấm ảnh chân dung, đến khi xem đến tấm ảnh bà SLao cõng cháu nội, đồng chí Quốc Sơn bỗng phá lên cười ha hả: "Cách đây 30 năm, bà cũng cõng tôi như thế này, bà nhỉ ?". Tôi nhìn lại tấm ảnh, không ngờ người phụ nữ già yếu này đã có một thời xông pha như thế, ân nhân của vị tướng già