Hướng mộ
Ba nén hương, ba đốm than đỏ rực và ba sợi khói ngoằn nghoèo bay lên. Lão thầy bói không một lần ngước nhìn thị. Lão cứ lim dim đôi mắt nhìn vào ba thẻ hương mà phán.
Lão phán đủ chuyện, vanh vách từ hậu vận, tiền vận đến gia cảnh từng người trong nhà. Thị cứ há mồm ra mà nghe, thỉnh thoảng lại đệm vào vài lời: "Vâng ạ"; "Đúng ạ". Đến mộ phần của tổ tiên, ông bà thì thị không thể chỉ "Vâng ạ", "Đúng ạ" được nữa. Thầy phán: "Cái tuổi của anh nhà được hưởng lộc của cụ tứ đại đây này, nhưng không biết đường hưởng, nên công danh mờ nhạt lắm". Lão ngước nhìn thị có ý nhấn mạnh: "Tôi nói mờ nhạt chứ không phải là không có. Đúng không?".
Thị gần như chồm dậy, đu nửa người lên mặt bàn, nếu không có ba thẻ hương làm ranh giới thì mặt thị đã sát vào mặt thầy bói rồi. Đúng quá! Dù có muốn cũng không cãi vào đâu được. Thì đấy, chồng thị có kém cạnh gì cho cam. Đẹp trai, nhanh nhẹn, cũng bằng nọ, bằng kia đủ cả, tuy là tại chức nhưng tại chức cũng là bằng chứ sao, tốn kém còn nhiều hơn cả bằng chính quy ấy chứ. Lấy nhau đã 2 mặt con rồi, thị chưa hề hỏi chồng về chuyện lương bổng, ngược lại còn chu cấp thêm cho chồng ăn học, cũng chỉ mong chồng được cất nhắc, đề bạt làm quan để thị mở mặt mở mày, vậy mà cứ trì trà trì trật mãi cũng chẳng đâu với đâu. Vừa rồi, có người mách thị phải "chạy" cửa này, cửa nọ, thị làm theo, lại thêm một lần tốn kém nữa, chồng thị mới được lên chức phó phòng. Phó phòng! Cũng là chức tước đấy, nhưng là "chức" giúp việc cho cấp trưởng, hay nói cho cụ thể hơn là "sai vặt", là "điếu đóm," chẳng "mờ nhạt" thì sáng sủa với ai?
Lão thầy bói lại phán:
- Vợ thì phải dựa vào bóng chồng mà anh nhà "bóng chưa rộng" nên chuyện làm ăn của chị cũng chỉ như nước qua cầu. Vào đấy rồi lại ra đấy. Nói tóm lại là "tán lộc". Có đúng không?
Lại đúng nữa! Thị chỉ còn thiếu chấp tay bái phục thầy. Thầy vậy mới là thầy chứ. Nói cứ vanh vách như người trong nhà vậy. Đúng là thị làm ra tiền thật nhưng không giữ được tiền. Năm kia thị mua đất, đất "đóng băng". Năm ngoái thị mua vàng, vàng rớt giá. Còn vừa mới đây thôi, thị "đánh" một chuyến hàng ra biên giới thắng cả trăm triệu đồng. Tiền cầm chưa ấm tay thì đứa con đầu em gái thị gây tai nạn giao thông. Bà cụ bị nó đâm vào thì gãy cẳng, nó thì gãy tay phải nằm viện điều trị dài ngày. Tiền lãi của thị đành phải cho em gái vay để trang trải. Nói là vay cho đẹp vậy thôi chứ thị biết 2 vợ chồng 2 sào lúa với 1 sào trồng màu có đến "sang tiểu" cũng không trả được cho thị. Môi hở răng lạnh, chị em ruột thị biết làm sao! Thị nhìn thầy ngập ngừng:
- Vậy...thưa…thầy… nhà con phải làm sao ạ?
- Làm sao là làm sao? - Thầy hỏi lại
- Là…để được hưởng lộc của cụ tứ đại đấy ạ.
- Phải đặt lại hướng mộ chứ còn làm sao nữa. Đây này - Thầy nhìn chằm chằm vào 3 đốm than đỏ rực - Mộ cụ đặt theo hướng Đông - Tây, hướng này bình an nhưng con cháu không "phát" được. Bây giờ đặt lệch đi một chút theo hướng Đông Bắc - Tây
 |
| Minh họa: Lê Tâm. |
Chẳng biết nghe thầy "phán" thế thị lo lắng điều gì mà hỏi một câu thật ngớ ngẩn:
- Vậy… phải đào mộ lên đặt lại ạ?
Thầy cười:
- Không đào thì đặt lại hài cốt làm sao được!
Nói rồi, lão đứng dậy cắm 3 thẻ hương lên ban thờ, ý nói quẻ bói đã xong. Thị nấn ná chưa muốn đứng lên, còn muốn hỏi nữa, hỏi nhiều việc khác nữa. Hiểu ý, thầy phán câu cuối cùng:
- Cứ về làm đi mà lấy lộc.
Thị lễ phép đứng lên, trước khi chào thầy, thị còn cố nài nỉ thêm vài câu nữa nhờ thầy giúp, khiến thầy phải gắt lên:
- Ơ…cái nhà chị này hay nhỉ? Tôi được thánh cho ăn lộc để giúp người, không giúp, liệu thánh có còn cho nữa không?
*
Ông Khoa tuy là bề vai với chồng thị nhưng là đích tôn của chi họ nên chuyện mồ mả phải là ông Khoa xướng xuất mới hợp lẽ, đằng này lại từ miệng đứa cháu dâu. Thoạt đầu ông Khoa hơi tự ái, nhưng vì là chuyện lớn nên ông cố nhịn để nghe cho hết "ý kiến" của thị. Thì ra, mấy năm nay thị buôn may bán đắt, chồng thị lại vừa được cất nhắc đề bạt, đó là nhờ phúc ấm tổ tiên. "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây", thị muốn báo hiếu xây cho cụ tứ đại một ngôi mộ đàng hoàng, to đẹp, ngang bằng với các cụ tổ ở các chi họ khác.
- Thế…mộ của bố mẹ chú thím thì sao?
Thị ngớ ra. Đúng là thị chưa nghĩ đến thật, nhưng thị cũng kịp lấp láp:
- Có lẽ phải để sang năm hoặc sang năm nữa bác ạ. Làm cùng một lúc thế này bọn em không đủ sức.
Đến lượt ông Khoa ngớ ra. Năm nay ông đã 73 tuổi rồi nhưng chưa bao giờ ông thấy chuyện trái khoáy như vậy. Bỏ qua mộ bố mẹ đẻ để đi xây cất mộ ông tổ, nghe nó thế nào ấy. "Trần sao âm vậy", chữ "hiếu" phải được thể hiện đầu tiên ở bậc sinh thành dưỡng dục đã. Ông cũng thế và mọi gia đình khác cũng thế. Khi cả chi họ chưa có điều kiện để xây mộ tổ thì mỗi gia đình nếu có điều kiện cứ chủ động xây mộ phần của gia đình mình trước. Như vậy nó mới hợp với lẽ đời. Đằng này… Trán ông nhăn lại, đôi lông mày đã lơ thơ sợi bạc nhíu lại sát nhau như hai con sâu róm chuẩn bị đối đầu. Không cho chú thím ấy xây nghĩa là ông ngăn cản tấm lòng hiếu thảo với tổ tiên của chú thím ấy. Mà đồng ý để chú thím ấy "bước qua" mộ phần của bố mẹ mình như vậy thì không được. Chú ấy "không phải" với bố mẹ đã đành, mà xóm làng cũng sẽ lôi cái vai "trưởng" của ông ra mà mai mỉa… Chợt trong đầu ông loé lên một ý nghĩ mà ông cho là hợp lý hợp tình. Ông thong thả rít một hơi thuốc lào thật dài, ngửa cổ nhả hết khói, bê chén nước lên chiêu một ngụm rồi thủng thỉnh nói:
- Nếu làm cùng một lúc không đủ sức thì tôi bàn với chú thím thế này nhé: Cụ tứ đại sinh được 5 người con. 4 trai, một gái chứ không chỉ ông nội tôi với ông nội chú thím. Vậy nên, việc xây mộ cho cụ sẽ được tất cả cháu chắt chút chít của cụ góp sức. Chú thím có lòng với cụ như vậy tôi xin cảm ơn nhưng để ra Giêng thanh minh, tôi bàn với chi họ cái đã. Trước mắt chú thím cứ lo mộ phần cho các cụ thân sinh ra mình đi.
Ông Khoa vừa dừng lời, thị giãy nảy:
- Không được! Thầy bói… - Biết mình lỡ lời, thị vội im bặt.
Ông Khoa trợn tròn mắt:
- Thầy...bói…là sao?
Thị cúi người ghé sát vào tai ông trưởng, nói rành rẽ nhưng chỉ vừa đủ cho ông nghe:
- Em chẳng dám giấu bác. Không hiểu sao dạo này em lại hay mơ thấy có một cụ già râu dài đến ngực đứng ở đầu giường. Còn nhà em trên cơ quan, ngủ trưa cũng mơ thấy một cụ già mặc bộ quần áo nâu rộng thùng thình, tay cầm một cái gậy trúc cứ nhìn nhà em trừng trừng. Nhà em hỏi gì cụ cũng không nói. Thấy chuyện lạ, em đi xem bói, mới hay đó là cụ tứ đại. Nhà em hợp bóng hợp vía với cụ nên được cụ phù hộ độ trì. Có được "bát ăn bát để" như hôm nay đều do cụ "độ" cho cả. Cụ báo mộng cho cả hai vợ chồng là phải đứng ra "xây nhà" cho cụ. Làm ngay trong tháng này. Được vậy cụ sẽ cho ăn lộc, nếu không thì… vợ "làm đầu đổ đuôi, làm xuôi đổ ngược", còn chồng, ngay cả cái chức phó phòng, cụ để cho lúc nào thì biết lúc ấy (thị giấu biệt chuyện đặt lại hướng mộ, việc đó chỉ mình thị với lão thầy bói biết mà thôi, với lại, đưa cụ lên rồi thì phải đặt cụ lại. Còn đặt ở hướng nào là do thầy quyết định chứ gia chủ biết sao, nói ra chi cho rách việc). Em nghe mà rợn cả tóc gáy lên. Em lo quá bác ạ. Nhà em bảo, giàu có thì chưa phải nhưng so với anh em trong chi họ, mình cũng nhỉnh hơn một chút. Thôi thì "rộng thì làm kép, hẹp thì làm đơn", mình xin ý kiến bác trưởng, chiều ý cụ đi. Được như cụ nói thì tốt, nếu không thì đây cũng là tấm lòng của vợ chồng mình với cội nguồn gốc rễ - Thị ngừng lời, cúi xuống mân mê chiếc điện thoại di động trên tay, giọng ỉu xìu - Việc làm thì phải làm, không làm, lỡ xảy ra chuyện gì thì lại ân hận. Còn mộ bố mẹ không xây trước thì xây sau có sao đâu.
Nghe thị giãi bày, ông trưởng thấy bực bội trong người. Thì ra "tấm lòng" của chú thím ấy là cầu lợi chứ đâu phải là hiếu thảo! Người xưa đã dạy: "Con không chê cha mẹ khó. Chó không chê chủ nghèo". Chú thím không bằng con… Dù bố mẹ không "phù" thì cái đạo làm con cũng không cho phép chú thím làm ngược ngạo như vậy. Ông trưởng cố kìm nỗi bực tức đang kéo lên muốn nghẹn cổ, nói dằn từng tiếng:
- Chú thím nghĩ đơn giản vậy, chứ thiên hạ người ta không nghĩ như vậy đâu. Chú thím cứ làm đi. Họ không chửi vào mặt chú thím, chửi vào mặt tôi là không biết bảo ban chú thím, tôi không làm giống người.
Nói xong ông đứng dậy, chắp tay sau đít đi ra ngoài vườn. Thị nhìn theo tự dưng trút một tiếng thở dài ngán ngẩm. Thị bấm bụng "đâm lao thì phải theo lao".
*
Cái tin vợ chồng thị xây cất phần mộ cho bố mẹ và tài trợ 100% kinh phí xây mộ cho ông tứ đại đã nhanh chóng lan truyền khắp làng trên xóm dưới. Chuyện không mới nhưng lạ. Lạ ở chỗ, ở cái làng đã gần 600 năm tuổi này, thời nào cũng có quan hàng tỉnh, hàng huyện. Vài chục năm gần đây còn có cả giáo sư, tiến sĩ nữa, vậy mà đã có ai dám bỏ tiền ra xây mộ cho ông tổ chi họ chưa? Trong khi đó chồng thị mới chỉ làm đến chức phó phòng, thị thì buôn bán lặt vặt! Phải là người "hiếu đễ" với tổ tiên lắm lắm mới làm được cái việc như vậy. Người ta khen trước mặt thị, người ta khen sau lưng thị. Thị cố gượng cười thật tươi chứ trong lòng đang héo từng khúc ruột. Xót lắm! Tiếc lắm! Bao nhiêu năm chắt chiu dành dụm mới có được chút vốn dắt lưng, giờ phải tung ra hết ai mà không xót cho được. Nhưng thị tự an ủi, tốn kém thì rõ ràng là tốn kém rồi, nhưng mua ở trên trần phải đi đêm về hôm, phải lén lút, chứ mua ở cõi âm thì lại được tiếng thơm hiếu thảo.
Oái oăm thay, hai ngôi mộ của bố mẹ chồng, thị buộc phải quy tập xây cất thì suôn sẻ, làm đâu được đấy, còn mộ cụ tứ đại - ý nguyện của thị - thì lại gặp trắc trở mà ngay cả ông Khoa cũng không ngờ đến. Chuyện là thế này: Cụ tứ đại mà thầy bói nói ở trên, theo gia phả họ Lã Văn thì cách đây đã 214 năm. Thời gian biến cải, mồ mả của cụ chẳng biết có biến cải không thì không ai trong họ tộc biết. Ngay cả đến ông Khoa, trưởng cành trưởng nhánh này, cũng chỉ biết cái gò đất không cao nhưng khá to, án ngữ cả một góc phía Tây nghĩa địa, đó là mộ cụ. Ông Khoa bảo bố ông chỉ cho ông khi ông biết cầm xẻng đi tảo mộ, và con cháu vẫn hương khói từ bấy đến nay. Vậy mà vào đúng lúc ông Khoa đang lầm rầm khấn vái để xin phép cụ cho con cháu được đưa hài cốt cụ lên, chuyển về nơi ở mới thì ông Quyền dẫn một đoàn con cháu từ trong làng hùng hổ chạy ra ngăn cản. Ông Quyền bảo ông Khoa nhầm, đó là mộ cụ ngũ đại nhà ông. Ông Khoa không chịu. Thế là hai bên cãi nhau, chẳng bên nào chịu nhường bên nào. Ông Quyền tuyên bố đánh gãy cẳng đứa nào đào mồ cuốc mả nhà ông. Ông Khoa cũng không kém, túm ngay cánh tay một đứa cháu đang đeo đồng hồ giơ lên và ra tuyên bố chờ chín phút nữa, đúng giờ Hoàng Đạo ông sẽ là người bổ nhát cuốc đầu tiên, đứa nào giỏi thì… cứ lao vào. Không khí căng thẳng, con cháu hai họ gườm gườm nhìn nhau sẵn sàng nghênh chiến. Lúc ấy thị đang đứng xem tốp thợ xây "xây phần âm ngôi nhà mới" cho cụ ở phía Bắc nghĩa địa, nhìn thấy thế, thị đi đến. Biết chuyện, thị cười xoà:
- Hai bác nóng nảy quá. Sao hai bác không nghĩ đến chuyện mời thầy tìm cho nhỉ? Chỉ có "thầy" được thánh cho ăn lộc mới phân định được cụ đang nằm dưới mộ là người nhà ai, chứ người trần mắt thịt như bác cháu mình biết làm sao được, phải không nào?
Cả hai ông mới ngớ ra, con cháu hai họ thở phào. Và thị lại được hai ông uỷ quyền đi mời "thầy".
"Thầy" đến. Vẫn là cái lão thầy bói hôm nọ, chỉ khác là hôm nay áo the khăn xếp, đạo mạo lắm. Lượn quanh một vòng xung quanh ngôi mô,å thầy phán:
- Ngôi mộ này đặt hướng Đông Tây, nằm sâu lắm nên tôi nhìn không rõ. Hình như là "trong quan ngoài quách" thì phải.
Ông Quyền cướp lời:
- Đúng vậy. Bố tôi bảo ông nội tôi vốn rất cẩn thận, lại có tính lo xa nên ngôi mộ nào của nhà tôi đều được xây "trong quan ngoài quách" hết. Năm kia tôi chuyển mộ bà nội tôi về, cũng đúng như vậy.
Ông Khoa gườm gườm nhìn ông Quyền lẩm bẩm:
- Chỉ được cái nói theo.
Rồi ông lên giọng:
- Còn bố tôi chẳng dặn quan quách gì hết, nhưng cụ bảo mộ cụ tứ đại tôi đây, miệng tiểu được đậy 4 viên gạch chỉ. Viên gạch cuối cùng đặt ở phần chân bị phạt sứt đi một góc để đánh dấu.
Thấy hai ông đôi co, thầy xua tay:
- Mộ nhà ai tý nữa là biết ngay thôi mà. Bây giờ xin mọi người trật tự cho ạ.
Thầy đốt cả một nắm hương to lửa cháy đùng đùng, khói mù mịt. Thầy xẻ lấy một phần cắm lên mộ, số hương còn lại thầy đưa cho những người đứng gần cắm cho những ngôi mộ xung quanh. Thầy quỳ xuống, chấp tay trước ngực rì rầm khấn vái. Động tác thầy dứt khoát, thuần thục. Không gian tĩnh lặng, trang nghiêm. Một lát thầy quay ra hỏi:
- Xem cho ai trước đây?
Ông Khoa đứng gần thầy nhanh nhẩu:
- Thầy xem cho tôi trước đi. Tôi là Lã Văn Khoa, chắt đích tôn của cụ Lã Văn X, tên hiệu là Tự Phúc…
- Thầy lại lầm rầm khấn. Chẳng biết thầy khấn những gì, chỉ đến khi thầy xin "đài" thầy mới xướng to để mọi người nghe. Thầy xướng:
- Cụ sống khôn thác thiêng, nếu cụ đúng là Lã Văn X, tên hiệu là Tự Phúc thì cụ cho con xin đệ nhất âm dương.
Hai đồng tiền trinh được tung lên rơi xuống cái đĩa đặt trước mặt, xoay tròn một hồi rồi mới nằm vật ra, đồng sấp đồng ngửa. Thầy nâng cái đĩa lên giơ cho ông Khoa và mọi người cùng nhìn thấy. Thầy lại cầu:
- Cho con xin đệ nhị âm dương.
Đồng tiền lại tung lên, rơi xuống đĩa, cũng đồng sấp đồng ngửa.
Nhìn ông Khoa thầy bảo:
- Kể ra chỉ cần một "đài", cùng lắm là hai "đài" thế là đủ. Nhưng để cho thật chắc chắn, tôi xin thêm cụ đài thứ 3 nữa nhé.
Mặt ông Khoa lộ rõ vui mừng, mặt ông Quyền thì tái xám lại. Thầy lại xin. Mọi người gần như nín thở. Hai đồng tiền lại tung lên rơi xuống đĩa, đồng sấp đồng ngửa. Con cháu ông Khoa reo lên như cùng lúc. Còn con cháu ông Quyền không biết bỏ đi từ lúc nào, giờ chỉ còn có vài người mặt tiu nghỉu.
Ông Quyền chưa chịu:
- Mời thầy thì phải tin thầy, nhưng tôi vẫn chưa tin lắm. Nếu đào đúng là "trong quan ngoài quách", nắp tiểu không có viên gạch bị sứt góc thì đích thị là mộ nhà tôi. Tôi cứ ở đây tôi chờ.
Thầy xoa dịu:
- Cụ nghĩ thế là phải. Ở đời có cái gì là tuyệt đối đâu, huống hồ chuyện đi tìm người âm. Thôi thì "ngài" cho đến đâu thì tôi biết đến đấy. Cụ cũng thông cảm vậy.
Thầy lùi ra nhường chỗ cho con cháu ông Khoa tràn xuống, người cuốc người đào. Chẳng biết lúc ấy có còn giờ Hoàng Đạo nữa không mà không thấy ông Khoa nhìn ngó gì đến đồng hồ cả.
Thầy nói đúng. Hài cốt của cụ nằm sâu đến lút đầu người, có lẽ do mộ cụ nằm cạnh ruộng khoai lang nên hàng vụ hàng năm người ta phạt bờ cuốc góc bỏ đất lên đấy chăng? Hay vì lý do nào đấy mà các cụ ngày xưa phải "đào sâu chôn chặt"! Con cháu ông Khoa cả thảy là 6 thanh niên lực lưỡng, thay nhau làm cật lực vậy mà phải gần 12 giờ trưa, khi mọi người đã thấm mệt, đang định nghỉ thì nhát xẻng cuối cùng đã phát ra tiếng "cạch" kèm theo tiếng reo "đây rồi". Lát xẻng tiếp theo của ai đó có ý kiểm tra cũng phát ra tiếng "cạch". Lát xẻng thứ 3 cũng "cạch". Ông Khoa hớn hở la con cháu thắp cho cụ thẻ hương.
Sau lớp xẻng, một cái tiểu úp sấp lộ ra, mọi người trố mắt ngạc nhiên. Ông Khoa và cả ông Quyền mặt mày biến sắc. Một thanh niên cẩn thận moi hết lớp đất xung quanh rồi lật ngửa cái tiểu ra thì trời ơi, bên trong chỉ là 1 cái tiểu nhỏ, chiều dài khoảng 30cm, rộng chừng 15cm. Tiểu không có nắp, hài cốt cũng chỉ còn là một tiểu đất đen. Ai đó trong đám đông nói như quát:
- Đây mà là ông tứ đại với ngũ đại à? Đây là mộ của một đứa trẻ con.
Nghe xong câu đấy, thị rú lên thảm thiết rồi ngã vật ra đất, bất tỉnh. Mọi người hò nhau cấp cứu thị. Phải một lúc sau thị mới tỉnh. Gượng người ngồi dậy, thị nháo nhác nhìn quanh rồi bất ngờ hét lên đến lạc cả giọng:
- Lão… lão thầy bói đâu rồi?
Mọi người mới nhớ ra, đưa mắt tìm lão thì lão đã "lặn" từ lúc nào rồi
